Roemenië ontslaat geliefde en gevreesde corruptiebestrijder
Er werd afgelopen maanden in Boekarest gedemonstreerd tegen haar dreigende ontslag en ze had de steun van de president. Gisteren vertrok de baas van het anti-corruptiebureau toch.
“Geen corruptie meer”, roept een man door een megafoon tegenover het regeringsgebouw in Boekarest. Om zich heen heeft hij een klein plukje demonstranten verzameld op het Plein van de Overwinning – sommigen hebben de blauw-rood-gele vlag van Roemenië bij zich.
Een groepje politieagenten in lichtblauwe regenjassen kijkt rustig toe. Ze hebben de laatste maanden voor hetere vuren gestaan: toen kwamen soms honderdduizenden mensen om te protesteren tegen het dreigende ontslag van Laura Codruta Kovesi, de hoofdaanklager van de dienst corruptiebestrijding DNA. Ze droegen destijds portretten mee van de vrouw die voor veel Roemenen symbool is geworden van de strijd tegen corruptie.
Het heeft niet geholpen. Gisteren kondigde een woordvoerder van president Klaus Iohannis alsnog haar ontslag aan. De president had aanvankelijk geweigerd om het verzoek van de regering, die al een paar maanden geleden Kovesi’s aftreden eiste, in te willigen. Maar Iohannis, die de strijd tegen corruptie ondersteunt, werd eind mei teruggefloten door het constitutioneel hof. Na nauwkeurige bestudering van de uitspraak van de rechter ging Iohannis overstag.
‘Geschrokken’ was de 28-jarige Angie Ghica toen ze het nieuws hoorde. Ondanks de regen is ze naar het plein gekomen om weggedoken in haar regenjas solidariteit te betuigen aan Kovesi. “Zij is voor mij de eerste persoon die in staat was om machtige mensen achter de tralies te krijgen.” De regeringspartij PSD zit achter haar ontslag denkt ze. “Die denkt alleen maar aan zichzelf.” Hoe het nu verder gaat volgens haar? “Ik denk dat de minister van justitie iemand van zijn eigen partij op de plek van Kovesi zal zetten. En die zal er vervolgens voor zorgen dat Dragnea niet naar de gevangenis moet.”
Ghica doelt op de leider van de regeringspartij Liviu Dragnea. Hij werd vorige maand veroordeeld tot 3,5 jaar gevangenisstraf omdat hij onterecht overheidssalarissen voor twee mensen zou hebben geregeld. Eerder werd Dragnea al eens voor verkiezingsfraude veroordeeld, waardoor hij na de verkiezingsoverwinning van zijn partij in 2016 geen premier kon worden.
Slachtoffer
Dragnea bracht vorige maand zelf honderdduizend man op de been voor een groot protest in Boekarest. Kovesi en de president staan aan het hoofd van een parallelle staat, zei hij bij die gelegenheid. Niemand in Roemenië is volgens Dragnea veilig. “Iedereen kan slachtoffer worden van de anti-corruptiestrijd.”
In de afgelopen vijf jaar dat Kovesi hoofd was van DNA zijn duizenden mensen aangeklaagd voor corruptie. Onder hen ook veel grote vissen: ministers, senatoren en burgemeesters. Dat maakte haar bij veel Roemenen geliefd. Maar haar critici betichten haar ervan een ‘heksenjacht’ uit te voeren, en ze zou er ‘stalinistische methoden’ op nahouden.
In het kantoor van Transparency International, aan een lawaaierige boulevard in de Roemeense hoofdstad reageert Victor Alistar bedachtzaam op de gebeurtenissen. “De beslissing van de president was te verwachten”, zegt hij. “In een rechtsstaat moet een uitspraak van het constitutioneel hof gerespecteerd worden.” Volgens het hoofd van de corruptiewaakhond is het van belang ‘dat de strijd tegen corruptie buiten politieke spelletjes staat’.
Rondom DNA is een retoriek ontstaan die niet per se gunstig is voor die anti-corruptiestrijd, zegt Alistar. “De organisatie zou haar neutraliteit beter moeten uitdragen in haar communicatie.” Zo heeft de organisatie er volgens hem niet goed aan gedaan om de laatste jaren zo’n grote hoeveelheid aanklachten in te dienen. Niet elke aanklacht kon daardoor even goed worden voorbereid. “We hebben daarom ook veel vrijspraken gezien, in het afgelopen half jaar meer dan tweehonderd.”
Bang dat DNA haar tanden verliest met het vertrek van Kovesi is Alistar niet. “Bij een sterke organisatie zou het er niet toe moeten doen wie er de baas is. DNA is krachtig genoeg.”
LAURA CODRUTA KOVESI VING GROTE VISSEN
Onverschrokken en kalm wist Laura Codruta Kovesi sinds haar aantreden in 2013 als hoofdaanklager bij DNA ‘grote vissen’ als ministers en parlementariërs te vervolgen voor corruptie. De 45-jarige Kovesi werd geboren in Sfantu Gheorghe en studeerde rechten in Cluj. Ze trad in de voetsporen van haar vader die ook aanklager was. Ook al is ze nu ontslagen, ze wil haar werk als aanklager bij een andere dienst voortzetten, zei ze gisteren in een verklaring. Ook maande ze de Roemenen om niet op te geven. “Corruptie kan verslagen worden.”
