Rijk mag leegstaande gebouwen niet meteen op Funda zetten

Voorzichtig, denk niet alleen aan geld! Die waarschuwing kreeg Stef Blok gisteren, vervat in een dubbel advies. De rijksoverheid moet goed kijken naar de nieuwe bestemming van alle gebouwen die zij de komende jaren afstoot. Domweg verkopen aan de hoogste bieder is niet verstandig, zeggen het College van Rijksadviseurs (CRa) en de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli).

De minister van wonen en rijksdienst kreeg de adviezen op een toepasselijke plek: het voormalige gebouw van Europol in Den Haag, dat tijdelijk ruimte biedt aan allerlei kleine bedrijven sinds het vier jaar geleden leeg kwam te staan.

Het Rijk verlaat de komende vijf jaar nog veel meer kantoren, kazernes, gevangenissen en paleizen, met een gezamenlijk vloeroppervlak van 3,5 miljoen vierkante meter. Dat kan de toch al wankele vastgoedmarkt flink verstoren. In Den Haag dreigde dat enkele jaren geleden al uit de hand te lopen, zegt Jan Jaap de Graeff, die het advies van de Rli opstelde. "Inmiddels zijn er afspraken gemaakt over hergebruik en het in plukjes op de markt brengen."

Overleg met de gemeenten en lokale partijen is overal nodig, vinden de adviseurs. Voor de soms monumentale panden moet worden gekeken naar een vorm van hergebruik die past bij het gebouw en de omgeving. Dus niet altijd kiezen voor een verbouwing tot appartementen, wat het meeste geld opbrengt, 'maar een invulling die past bij stad of dorp', aldus De Graeff.

"Niet meteen cashen, maar naast de boekwaarde ook kijken naar de maatschappelijke waarde van een gebouw", legt Eric Luiten, rijksadviseur Landschap en Water, uit. Een voorbeeld is het Marineterrein in Amsterdam, dat gefaseerd vrijkomt. "Er is al geroepen dat er een Vermeer op de markt komt", zegt Luiten. "Dat complex ligt aan het IJ, vlakbij het Centraal Station. Daar moet je zorgvuldig mee omgaan."

Het rijksvastgoedbedrijf, dat afgelopen zomer is ontstaan uit een fusie van vier rijksdiensten, is geneigd voor het geld te gaan. "Begrijpelijk, zeker nu elke euro welkom is", zegt De Graeff. "We hebben vierkante meters te koop", beseft ook Luiten.

Toch moet juist de overheid ook durven kiezen voor sloop, zeker in krimpgebieden. "Kijk naar de context", zegt Luiten. "Waar staat het vrijvallend rijksvastgoed? Is daar een vraag naar ruimte, is er economische dynamiek, of juist niet?" Sloop kan bevrijdend werken voor plaatselijke partijen, die dan ook een deel van de kosten kunnen dragen.

Met nieuwbouw moet de overheid voorzichtig zijn, vinden de adviseurs. "Nee tenzij", vat De Graeff samen. Op de kaft van het Rli-advies staat een foto van het lege belastingkantoor in Nijmegen, met vlak daarbij een nieuwe studentenflat bovenop het poppodium Doornroosje en een grote fietsenkelder bij het station. "Dat de gemeente heeft nagedacht over een combinatie van functies is goed", zegt Luiten. "Maar het Rijk en de gemeente zijn er kennelijk niet uitgekomen. En dat is jammer."

undefined

Blok geeft niets weg

Nieuwe gebruikers moeten een normale prijs betalen voor de gebouwen die het Rijk afstoot, aldus minister Blok gisteren. "Het Rijk geeft geen panden of kavels gratis of voor minder geld weg als verkapte subsidie voor maatschappelijk nuttige functies." Blok is het met zijn adviseurs en de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur eens dat overleg met andere overheden over herbestemming nodig is. Zij hebben het eerste recht op koop en bepalen via het bestemmingsplan wat er wel of niet kan. Het Rijk heeft met Den Haag en Zwolle al afspraken gemaakt, Lelystad en Flevoland volgen in januari. Heeft een andere overheid geen interesse, dan gaat een vrijkomend rijkspand in de verkoop. "Zo krijgt iedereen een faire kans en krijgt het Rijk de hoogst mogelijke opbrengst", aldus Blok.

undefined