Rijk laks bij sociaal aanbesteden

De rijksoverheid doet maar mondjesmaat haar best om bij grote aanbestedingen ook burgers met een afstand tot de arbeidsmarkt een kans te geven.

Bij nog niet de helft van de grote aanbestedingen wordt gevraagd om moeilijk plaatsbare mensen in te zetten, terwijl dat wel een vereiste is. Dat blijkt uit een eerste evaluatie die minister Stef Blok (rijksdienst) naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Sinds drie jaar is het Rijk verplicht om bij aanbestedingen boven de 250.000 euro voor projecten die ten minste een half jaar duren in het contract op te nemen dat bij de uitvoering ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werk moeten krijgen. De opdrachten waren echter vaak te specialistisch om uitkeringsgerechtigden in te kunnen zetten, menen de ministeries.

Van juli 2011 tot december 2012 werden 195 mensen bij 23 opdrachten geplaatst. Er is door de departementen wel bij ruim tachtig aanbestedingen gevraagd of de geïnteresseerde ondernemer in zijn offerte een paragraaf wilde wijden aan re-integratie van mensen met een uitkering. Bij de meeste projecten is onbekend of dat ook is gebeurd. Het Rijk gaat er verder niet achteraan, meldt onderzoeksbureau Ipso Facto.

De overheid vertrouwt erop dat de opdrachtnemer zelf informatie aanlevert via een standaardformulier. Als dat niet gebeurt, ook goed. En de wel verstrekte data worden ook niet gecontroleerd. Daardoor kan minister Blok weinig conclusies verbinden aan de evaluatie. "Op dit moment beschik ik niet over voldoende gegevens."

Wel kan worden opgemerkt dat de meeste van de geplaatste kandidaten uit de WW komen of leerling zijn van een praktijkschool. Oftewel mensen met een relatief kleine afstand tot de arbeidsmarkt. Soms is de zogenoemde 'social-return'-kandidaat zelfs gewoon een reguliere nieuwe medewerker of vergelijkbaar met een uitzendkracht, meldt het rapport.

De werkgever rekent dan helemaal geen extra kosten in de offerte. Deze mensen worden begeleid zoals elke nieuwkomer op de werkplaats. Een aantal ondernemers zette om de opdracht binnen te halen kandidaten in die daadwerkelijk een afstand tot de arbeidsmarkt hebben, maar die al in dienst waren bij het bedrijf. Formeel mogen zij van het Rijk niet worden meegerekend.

De ondernemers zoeken sowieso bijna altijd mensen uit hun eigen netwerk. Er wordt nauwelijks contact opgenomen met het UWV. Het is niet bekend hoe vaak loonkostensubsidies worden gebruikt of hoeveel mensen hun uitkering mochten behouden. De projectleiders die zijn ondervraagd hebben hier geen zicht op of 'willen er geen inzage in geven", aldus de evaluatie.

Als de opdracht erop zit, kan een social-return-kandidaat zelden aan het werk blijven. Doordat de werkgever van tevoren al weet dat het tijdelijke werkzaamheden zijn, wordt er ook weinig geïnvesteerd in begeleiding en opleiding van de mensen, waardoor de kans op een structurele plaatsing niet bepaald toeneemt. Is daarmee het project 'social return' bij het Rijk mislukt? Het onderzoeksbureau constateert dat er wel aanleiding is om eerst na te denken over 'een betere toepassing' in plaats van 'een bredere toepassing': de resultaten moeten grondiger worden bijgehouden, aldus Ipso Facto.

Eerder dit jaar merkte TNO op dat ook gemeenten de uitkomsten niet goed registreren.

undefined

Gemeenten wel actief met 'social return'

Ruim driekwart van de gemeenten vraagt bij de aanbesteding van projecten arbeidsplaatsen voor uitkeringsgerechtigden. Vooral de grote gemeenten zetten het instrument 'social return' in.

Zij doen dit vooral omdat het mensen uit de (bijstands)uitkering of uit de sociale werkvoorziening haalt, en de gemeenten dus kosten bespaart, maar ook om de doelgroep werkervaring op te laten doen.

Of er dankzij het sociaal aanbesteden ook mensen definitief uit een uitkering stromen, is onbekend.

Dat wordt ook bij gemeenten gebrekkig geregistreerd, constateerde TNO in de jongste evaluatie van mei dit jaar in opdracht van het ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid. Ook onduidelijk is het aantal mensen dat via social return door gemeenten aan werk of werkervaring is geholpen.

De praktijk laat zien dat de plek voor de social-return kandidaat vaak vrijkomt door het contract te beëindigen met een ander die op afstand tot de arbeidsmarkt staat. redactie economie

undefined