De aanwinst
Rietveldlamp heeft wel iets weg van een puzzel
In de rubriek De Aanwinst bespreekt de kunstredactie van Trouw wekelijks een nieuw kunstwerk dat door een museum is aangekocht. Deze week: dit werk van Ger van Elk (1941-2014). Het heeft wel iets van een puzzel. Er zitten allerlei verwijzingen in naar de kunstgeschiedenis.
Het begint al bij de titel, ‘Riet-Fruit-Veld’, waarin de naam van architect en meubelontwerper Gerrit Rietveld zit verstopt. In het bovenste deel van het werk duikt nog een verwijzing naar Rietveld op. Daar is zijn beroemde hanglamp uit 1922 afgebeeld.
Met deze lamp maakte hij een driedimensionale versie van de horizontale en verticale lijnen op de schilderijen van Piet Mondriaan. Van Elk trekt de associatie met Rietveld nog verder door. Met strookjes papier en potlood versterkt hij de driedimensionale illusie van strak-modernistische architectuur.
Het onderste deel vormt hiermee een groot contrast. Dat doet denken aan een klassiek stilleven. Op een bruin tafelblad liggen twee bananen. Dat verklaart het woord ‘fruit’ in de titel. De bananen zijn mooi uitgelicht, zoals op de realististische schilderijen van oude meesters. Maar de verfklodders in de kleuren rood, blauw, wit en zwart (en ook het geel van de bananen) roepen weer associaties op met Mondriaan, Rietveld en De Stijl.
Met deze confrontatie tussen de moderne kunst en de klassieke schilderkunst van voor het modernisme, en tussen wat plat is en ruimtelijkheid, geeft Van Elk zijn commentaar op de kunstgeschiedenis. ‘Riet-Fruit-Veld’ hangt nu in het Stedelijk Museum Amsterdam, als bruikleen op de tentoonstelling over De Stijl. Na afloop mag het daar blijven.
Jan Maarten Boll en Pauline Kruseman hebben het geschonken als blijk van waardering voor Bart Rutten, hoofd collecties. Het was een grote wens van Rutten, die Ger van Elk goed gekend heeft, om dit werk ooit te verwerven. Op de valreep is dat gelukt. Boll en Krusemann schonken het bij het afscheid van Rutten van het Stedelijk.
Gisteren trad hij aan als directeur van het Centraal Museum Utrecht. Riet-Fruit-Veld krijgt een centrale plek op de tentoonstelling die het Stedelijk in 2019 wijdt aan Ger van Elk. Tot en met 21 mei is het nog te zien op de expositie over De Stijl.
