Republikeinen weten het niet meer

De wanhoop nam deze week hand over hand toe, nadat Trump niet in staat bleek om zijn grote mond in bedwang te houden. De kritiek die de (islamitische) ouders van een omgekomen Amerikaanse militair op hem hadden, beantwoordde hij met verdachtmakingen aan hun adres. En hij praatte aantoonbare onzin over Rusland en Oekraïne.

De Republikeinse top-politicus Paul Ryan, die hem schoorvoetend besloot te steunen, kreeg die steun demonstratief niet van hem terug. En geconfronteerd met een achterstand op Hillary Clinton in de peilingen, na de succesvolle Democratische conventie, kondigde Trump alvast aan dat de verkiezingen in november doorgestoken kaart worden.

Twee prominente partijgenoten hebben zich inmiddels voor Hillary Clinton uitgesproken: Richard Hanna en Meg Whitman. Van hen heeft Hanna de belangrijkste functie, hij is lid van het Huis van Afgevaardigden - zij het dat hij zich in november niet meer verkiesbaar stelt, en dus van boze kiezers niets te vrezen heeft. Maar het verlies van Whitman is erger. Zij bekleedt geen politieke functie - een gooi naar het gouverneurschap van Californië mislukte - maar ze is de CEO van Hewlett Packard, en miljardair. Niet alleen haar stem, maar ook haar politieke donaties gaan nu naar Clinton.

Nog onacceptabeler
Anderen hopen dat het tij nog te keren is door Trump de les te lezen. Onder hen zijn trouwste vazallen. Chris Christie, zijn voormalige tegenstander en gouverneur van New Jersey, die hem als een van de eersten zijn steun gaf, zei over de controverse met de ouders van de omgekomen militair: "Je zult van mij geen kritiek horen op mijnheer en mevrouw Khan, hoe dan ook. Dat hoort gewoon niet en ik ga daar niet aan meedoen." En Newt Gingrich, net als Christie lang door Trump overwogen als kandidaat-vice-president, zei tegen de Washington Post: "Nu zijn [Donald Trump en Hillary Clinton] geen van beiden acceptabel. Trump helpt haar te winnen door te bewijzen dat hij nog onacceptabeler is dan zij."

Volgens Gingrich heeft Trump nog maar een paar weken om zijn campagne te redden. Maar mogelijk heeft zijn campagneteam, dat natuurlijk heel andere plannen had voor Trump, door diens uitglijders al teveel schade opgelopen om die klus nog te klaren. Verschillende media kregen vanuit het kantoor te horen dat de motivatie tot een dieptepunt gezakt is. Zelfs directeur Paul Manafort zou alleen nog maar het hoognodige doen. Die ontkende dat nog wel, maar in bewoordingen die de schuld van alles bij Trump leken te leggen: "Allereerst: de kandidaat heeft de touwtjes in handen", zei hij. "En ik ga over de dingen waarvan hij wil dat ik ze doe."

'Interventie'
Manafort ontkende berichten dat een aantal prominente Republikeinse politici, waaronder Gingrich, partijvoorzitter Reince Priebus en de oud-burgemeester van New York, Rudy Giuliani, een 'interventie' zou willen plegen: een indringend gesprek met Trump om hem ervan te overtuigen dat hij anders moet gaan optreden.

Volgens een vertrouweling van Trump gaat het daar hoe dan ook niet van komen omdat, nu de conventie voorbij is, Trump niets meer nodig denkt te hebben van de Republikeinse partij-organisatie. Het schrikbeeld van een president Clinton zal al genoeg zijn om de kiezers naar hem te laten stromen, zei hij zelf, dinsdag in Virginia: "Zefs als je Donald Trump niet kunt uitstaan, ga je voor mij stemmen."

Dat geldt onverminderd voor de achterban die Trump tijdens de voorverkiezingen verzamelde. Die lijkt door alle ophef en verontwaardiging rond Trumps uitspraken niet afgeschrikt te worden. Maar die groep is veel te klein om de verkiezingen in november te winnen. En andere groepen spreekt Trump op deze manier niet aan.

Kunnen de Republikeinen nog onder de doem van een mislukte Trump-kandidatuur uit? Die normaal gesproken ondenkbare optie werd woensdag opeens druk besproken, binnenskamers en in de media.

Dump Trump?
Volgens Nathaniel Persily, hoogleraar recht aan de Stanford universiteit, kan het nog best. Het partij-reglement kent een artikel dat zegt hoe een vacature moet worden opgevuld die in het kandidatenpaar ontstaat door 'overlijden, terugtrekken of anderszins'. De partij zou kunnen beslissen dat het geval 'anderszins' zich voordoet, namelijk een kandidaat die kennelijk niet in staat is om kandidaat te zijn. Het Republikeins Nationaal Comité moet dan iemand anders aanwijzen. De naam van Paul Ryan, voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, populair en conservatief, wordt in dat verband veel genoemd.

Maar een andere jurist, Josh Putnam, vindt dat je daarmee de context van de regel geweld aandoet, zo meldde hij aan de Washington Post. Het 'anderszins' vult volgens hem het gat op tussen doodgaan of de functie alsnog weigeren. Daar zou ziekte onder kunnen vallen, maar het rechtvaardigt niet een eigenmachtig optreden van het partijbestuur.

Voor 'Dump Trump' is het dus waarschijnlijk gewoon te laat. Tenzij hij er zelf opeens de brui aan geeft, moet de beker worden leeggedronken. De partij kan hoogstens hopen dat Trump opeens het licht ziet, vrede sluit met de Republikeinse elite en alsnog de min of meer keurige politicus gaat uithangen. Maar de kans daarop is miniem. Gingrich: "Hij kan niet leren wat hij niet weet, omdat hij niet weet dat hij het niet weet."