Rennend door de rauwe stad
Een van China's talentvolste jonge schrijvers brengt een ode aan Beijing
In een sms'je vat Bian Hongqi het samen: hij houdt van zijn vrouw, maar ook van Beijing. Zijn vrouw is een warme, elegante lerares in zijn geboortedorp. Beijing - of Peking - is de uitgestrekte, overrompelende metropool waarin Bian het gevoel heeft dat hij echt leeft. Hij probeert het er als buitenstaander te maken. Eerst als bakfietsbestuurder, later als handelaar in valse papieren.
Bians poging om een stedeling te worden is uiteindelijk onsuccesvol. De personages in de drie novelles die samen 'Rennend door Beijing' vormen, hebben de omstandigheden niet mee. In China hebben migranten in de grote steden maar weinig gelegenheid om legaal te werken. In een grijze zone van de economie houden ze zich bezig met alles waar vraag naar is, van de verkoop van illegaal gekopieerde dvd's tot prostitutie.
Ondanks die zware levens, vol politie-achtervolgingen en eenzaam doorzetten, deprimeert deze bundel van een van China's meest talentvolle jonge schrijvers Xu Zechen (1978), niet. De energie waarmee de jonge gelukszoekers mogelijkheden aangrijpen en het leven nemen zoals het komt, werkt aanstekelijk. Neem de 25-jarige Dunhuang, de hoofdpersoon van de derde en langste novelle. Net uit de gevangenis vanwege de handel in valse papieren, loopt hij door de stad op zoek naar een nieuw leven. Op een trap raakt hij in gesprek met dvd-handelaar Xia Xiaorong, en samen - ze ontmaagdt hem en geeft hem dvd's om te verkopen - leven ze gelukkig verder. Voor drie weken. Dan moet Dunhuang zijn hebben en houden weer bij elkaar rapen om uit de problemen te blijven.
Wat later, als de zaken goed gaan, koopt hij een fiets, die dezelfde dag weer wordt gestolen. Dunhuang besluit voortaan te gaan rennen. Het lijkt een metafoor voor het tempo van zijn leven; rechtstreeks afkomstig uit een van de films die hij verkoopt. Alleen voor momenten van intimiteit remmen hij en zijn lotgenoten af, maar ook dan wordt de overlevingsmodus niet losgelaten. "Soms wil ik huilen maar het lukt niet", zegt vriendin Qibao, terwijl ze in zijn armen ligt.
In een voorwoord bij de Chinese editie schrijft auteur Xu dat hij in zijn verhalen de eigen cultuur van Beijings migrantenwerkers wil beschrijven. Xu is zelf ook een nieuwkomer, zij het een die aan China's beste universiteit studeerde. Hij werd geboren in de oostelijke provincie Jiangsu en woont nu in Haidan, de wijk in Beijing waar zijn verhalen zich afspelen. Veel van de vooroordelen richten zich tegen de minder opgeleide migranten. Die zouden de stabiliteit van de maatschappij in gevaar brengen. Onzin, vindt Xu, die benadrukt dat hij veel deelt met de vrienden op wier leven zijn verhalen zijn geïnspireerd.
Loyaliteit is belangrijk in die subcultuur. Als het kat-en-muisspel tussen migranten en de politie weer eens eindigt in een arrestatie, wordt geld ingezameld om de arrestant vrij te kopen. Tussen de regels door laat Xu hier zien dat de moraal van zijn hoofdpersonen niet verschilt van die van hun omgeving. Ze volgen precies de spelregels van de maatschappij, waarin politieagenten altijd omgekocht kunnen worden, en waarin hun klanten de illegale diploma's en porno die zij leveren maar wat graag willen kopen.
Misschien is het een knipoog naar dat onzekere bestaan, maar 'Rennend door Beijing' leest af en toe wel wat wisselend: sommige dialogen zijn grappig, andere ongeïnspireerd. En waar we diep in het hoofd van de mannelijke hoofdpersonen kruipen, lijken de vrouwelijke personages vooral te bestaan om de problemen van de mannen beter uit de verf te laten komen. Ook de vertaling van Xu's spreektaal varieert van uitstekend tot af en toe oubollig: 'juut' of 'wout' voor politieagent en 'grietje' voor een jonge vrouw doen eerder denken aan oud-Hollandse jeugdliteratuur dan aan modern Beijing.
Toch is het een zeldzaam pakkende ode aan een rauwe stad en haar worstelende inwoners. Xu's personages staan graag op viaducten, die boven de werkelijkheid uit torenen. Tijdens een van Beijings beruchte zandstormen ziet Dunhuang, door zijn vader vernoemd naar een woestijnstad, de stad egaal geel kleuren. Even lijkt de wereld 'simpel en vlak'. Dan rent hij weer verder.
Xu Zechen: Rennend door Beijing Vert. Anne Sytske Keijser (red.) De Geus; 287 blz. euro 18,95
undefined
