Update
Rekenkamer: financieel risico overheid in 4 jaar met 215 miljard gestegen
Het financieel risico dat de staat loopt door garanties aan burgers, bedrijven, banken en andere eurolanden, is in vier jaar tijd met 215 miljard euro gestegen. In dezelfde periode is de financiële weerbaarheid van de overheid juist gedaald.
Dat blijkt vandaag uit een rapport van de Algemene Rekenkamer.
In 2008 bedroeg het risico nog 42 procent van het bruto binnenlands product, wat overeenkwam met 250 miljard euro. Inmiddels is dat in 2011 opgelopen naar 77 procent van het bbp, wat neerkomt op 465 miljard euro. Dit komt vooral door de garanties die Nederland heeft gegeven om de eurocrisis te bestrijden. Daarnaast staat het Rijk ook garant voor financiële instelingen, 'waarvan sommige zo groot of complex zijn dat ze het hele financiële systeem in gevaar brengen als ze om (dreigen te) vallen'.
De Rekenmaker concludeert ook dat de weerbaarheid van Nederland om op te treden tegen risico's minder is geworden. Dit komt door de economische malaise en de groei van de overheidsschuld. Dit terwijl 'de gevoeligheid van de overheidsfinanciën' voor economische ontwikkelingen juist is toegenomen.
De Rekenkamer zegt niet dat het kabinet de garanties niet had moeten afgeven, maar stelt wel dat de Tweede Kamer als controleur van de regering 'geen periodiek en samenvattend inzicht in de ontwikkeling van de financiële risico's' krijgt. 'Hierdoor is het de Tweede Kamer onvoldoende duidelijk wat de omvang van de risico's is, of risico's beheerst worden en hoe de risico's door het kabinet beperkt worden', aldus de Rekenkamer.
Stijgende zorgkosten
In de toekomst kunnen financiële risico's voor de overheid nog toenemen door een verdere stijging van de zorgkosten en meer uitgaven aan de AOW. Voor de zorg schetst de Rekenkamer twee scenario's: in het gunstige geval lopen de zorgkosten op van 13 procent bbp nu naar 19 procent in 2040 en in het slechte scenario stijgen de kosten naar 31 procent bbp in 2040.
Voorbeelden van de garanties van de staat zijn de Nationale Hypotheekgarantie (NHG), het depositogarantiestelsel (spaarrekeningen tot 100.000 euro gegarandeerd bij omvallen van een bank), exportkredietverzekeringen voor bedrijven en gegarandeerde leningen aan eurolanden als Ierland, Portugal en Griekenland.
