Recreant op prettige manier met natuur in contact brengen

Staatsbosbeheer, voor velen nog het wat plechtstatige instituut met hoog rugzak- en wollen sokken-gehalte, gaat langzaam de bakens verzetten onder het motto 'dat natuur en recreatie een gelijkwaardige plaats in het beleid dienen in te nemen'. Geen prikkeldraad, maar openheid. De bedreigde zilveren maanvlinder en het bonte dikkopje moeten wel met zorg omringd blijven, maar dat betekent niet dat je de mens moet weren.

Commercie

Sterker: je moet ook de recreant fysiek op een plezierige manier met de natuur in contact brengen. En als je daar de sterke arm van de commercie bij nodig hebt, het zij zo. Staatsbosbeheer is er niet vies van. Als ondernemend Nederland een boswachter met boot voor zijn klanten vraagt, worden die gewoon verhuurd. Kosten-effectief werken om de eco-kwaliteit van 200 000 hectare natuurgebied te kunnen handhaven, noemt men dat in Driebergen.

Vorig jaar kwam het nieuwe beleid al een beetje uit de verf toen de natuurbeheerder dagtochten introduceerde, samen met de VVV. Per boot mèt boswachter van Arnhem naar natuurgebied De Gelderse Poort bij Nijmegen. Afgelopen zondag nòg zoiets: de Natuurexpres. Een speciale trein van NS vanuit Utrecht naar het Brabantse natuurgebied De Geelders. Over een oud goederenspoor dwars door het loofhoutbos om middenin het natuurgebied te stoppen voor een excursie te voet, mèt de boswachter. Speuren naar waterviolieren, vleesetend zonnedauw, de beekpunge en het veenreukgras. De prijs van het kaartje: 49 gulden, inclusief koffie en Brabantse krentemik. Waarschijnlijk krijgt het experiment een vervolg. De VVV Boxtel heeft al interesse getoond om in te haken.

SBB-woordvoerder Jan Kuiper: “Ons uitgangspunt is dat de mensen ook iets in de natuur moeten kunnen doen.” Als voorbeeld noemt hij natuurgebied De Weerribben, het waterdorado in noordwest-Overijssel. Dit voorjaar is het per traditie wat schools en sober (infopanelen met routes, locale flora en fauna) ingerichte bezoekerscentrum veranderd in een natuuractiviteitencentrum. Om het infocentrum heen is een 'commerciële schil' aangebracht waar lokale ondernemers informeren over wat er in de buurt te doen valt. Een daarvan, het bedrijfje De Gele Lis, verhuurt fietsen, elektrische fluisterboten en kano's. Maar ook de VVV, de ANWB en de horeca zijn er vertegenwoordigd. Bleven de activiteiten tot voor kort beperkt tot eigen terrein, SBB kijkt nu ook over eigen grenzen heen.

“Voor onze mensen was het best een omslag om te denken in participatie”, zegt Kuiper, “maar wat is er eigenlijk op tegen een hotel-restaurant in de buurt in te schakelen? Kunnen bezoekers nog eens een uitsmijter halen, desnoods overnachten èn ze raken er hun auto kwijt. Het mes snijdt zo aan twee kanten: het baat de bezoeker, maar ook de lokale bevolking pikt een graantje mee.” Dat het ook SBB financieel niet slecht zal uitkomen, wordt niet tegengesproken, maar ook niet nader toegelicht.

Samen met de ANWB bekijkt SBB hoe ook andere bezoekerscentra kunnen worden 'geactiveerd'. Over een ervan, het bezoekerscentrum Noetselerberg op de Sallandse Heuvelrug, is het besluit al gevallen. Dat wordt gesloopt; aan de voet van de berg komt een nieuw centrum. Niet zozeer omdat het daarboven de korhoenders in de weg stond, vooral omdat de nieuwe plek vlakbij een hotelcomplex ligt.

Kuiper zegt er zelfs niets op tegen te hebben op eigen terrein zoiets toe te laten. “Een theeschenkerij? Ons best, als het maar in een hoek ligt, waar geen natuur wordt aangetast. Hetzelfde geldt voor de mountainbike-route op de Utrechtse Heuvelrug. We hebben die vorig jaar aangelegd in een gedeelte waar nog geen blind paard schade kan doen. Je houdt ze op die manier weg uit de gebieden waar we ze juist níét moeten hebben. Zoneren noemen we dat, je splitst recreatie in soorten.”

Speciale arrangementen zullen er ook meer komen. Er is er trouwens al een aantal. 'Kijk op het IJsselrijk' bijvoorbeeld. Een bezoek aan SBB-terreinen, als De Bronkhorst en de Deurse Waarden, gekoppeld aan de oude binnenstad van Deventer of Doetinchem, samen met de VVV. Kuiper: “De veenweiden benoorden Amsterdam lenen zich er ook uitstekend voor; er zijn veel meer voorbeelden te noemen.”

Die terreinen actiever dan voorheen onder de aandacht te brengen en ze ook toegankelijker en aantrekkelijker te maken voor de modale recreant, staat hoog in het SBB-vaandel. “Als je nagaat dat iedereen binnen een straal van 15 tot 20 kilometer van zijn huis wel een SBB-terrein heeft liggen, zijn er legio mogelijkheden”, zegt Kuiper.

Groene bushalte

Voorbeeld van hoe het nieuwe denken van SBB ook kan worden gerealiseerd is de invoering van groene bushaltes. Sinds een paar maanden staan ze er al op de Veluwe, rond Kootwijk. De streekvervoerder vangt zijn gasten op bij de stations Arnhem, Apeldoorn en Amersfoort en dropt ze naar believen bij haltes die aansluiting geven op fiets- en wandelroutes. De Stroese Heide, de Bosberg, het Prins Hendrikbos, de Zanderdennen en de Dikke Bart komen zo ook comfortabel binnen bereik van de randstedeling op vierhoog achter.

De haltes zijn zo geplaatst dat de bussen zowel het begin als het eind van de routes aandoen. Zoveel mogelijk zijn in het net ook campings en bungalowparken opgenomen. Kwestie van 'dealen': streekvervoerder Midnet heeft er baat bij, de camping-exploitanten zijn blij (want: minder gerij met auto's op hun terrein) en het is goed voor de statistieken van VVV's en Staatsbosbeheer. Want voor SBB staat het wel vast: het aantal van 130 miljoen gasten (van de in totaal 200 miljoen natuurgasten) kan nog gemakkelijk omhoog naar 150 miljoen, zonder dat de zilveren maanvlinder daar last van ondervindt.