Recordbeloning voor tipgever MH17
Er is een recordbedrag van 23 miljoen euro uitgeloofd aan de degene die weet wie de MH17 uit de lucht heeft geschoten. Een Duits detectivebureau stelt de som particulier geld beschikbaar. Het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) geeft soms ook beloningen vrij. Is klikken nog een lucratieve business?
Opheldering
Rijke particulieren financieren steeds vaker een pot tipgeld. Nationaal en internationaal worden de bedragen steeds hoger. De beloning van drieëntwintig miljoen voor de informatie over het rampvliegtuig is de hoogste in een oplopende reeks. Het Duitse detectivebureau weet niet wie de drieëntwintig miljoen beschikbaar heeft gesteld om het mysterie van de MH17 op te lossen. De opdrachtgever wil de aangever ook helpen aan een nieuwe identiteit en een schuiladres.
Tegen het Duitse magazine Capital zegt Josef Resch, medewerker van het detectivebureau: "Ik verwacht dat een Rus het geld beschikbaar heeft gesteld. Het zou een slimme politieke zet zijn opheldering te hebben in deze zaak." Toch is dat een uit de lucht gegrepen gok. De miljoenen liggen klaar in een Zwitserse bank. Via een tussenpersoon communiceerde hij over het bedrag.
Waardevolle informatie
Het hoogste bedrag dat in Nederland particulier beschikbaar werd gesteld is 1,3 miljoen. De multimiljonair Wim Zegwaard had het bedrag enkele jaren geleden beloofd. Hij zocht informatie over de overvallers van zijn woning die hem en zijn vrouw bedreigden met een mes. De bandieten werden uiteindelijk in de kraag gevat. Niet met behulp van een tip. Het bleken bekenden van justitie te zijn. Ook de ouders Kris en Lisanne loofden dit jaar tevergeefs veertigduizend euro uit voor een tip. De meiden werden dood aangetroffen Panama.
Waar particulieren kwistig strooien met tipgeld, doet de Nederlandse overheid het wat rustiger aan met publiek geld. Het 'wanted, dead or alive' principe uit 18e eeuw en tijden van de bounty hunters in schimmige cowboystadjes zijn inmiddels vervlogen. Het beloningssysteem zit tegenwoordig namelijk veel ingewikkelder in elkaar dan een flinke zak geld van de sheriff. Je hebt nauwgezette, waardevolle informatie nodig om tipgeld te innen.
Publieke tipgelden
Het Nederlandse OM voert een ander, zeer terughoudend beleid op publieke tipgelden. Bij kleinere delicten wordt geen beloning in het vooruitzicht gesteld. "Alleen bij ernstige strafbare feiten die de samenleving schokken. Bij moord en doodslag, brute overvallen en ontvoeringen bijvoorbeeld," meldt het Ministerie. "Aan het uitloven en uitbetalen van beloningen en tipgelden worden strenge regels gesteld." Dat maakt het een stuk moeilijker voor tippers om te vertrouwen op een bedrag.
Een knappe som tipgeld levert het klikken ook niet op. Hoewel staatssecretaris Teeven al jaren probeert om de beloonbedrag omhoog te krijgen, blijven de bedragen over het algemeen in de enkele tienduizenden euro's hangen. Het minimumbedrag is vijfduizend euro. Een maximum is niet vastgesteld. Het gebeurt bovendien bijna nooit dat een beloning wordt toegekend. Vaak komen de tipgevers van een koude kermis thuis.
Passende beloning
Bij niet meer dan tien procent van de zaken beslist het Ministerie om een beloning werkelijk uit te betalen. Er wacht nu een beloning op diegene met een tip die leidt tot een doorbraak in de liquidatie zaak te Zwolle van enkele weken geleden. Vijftienduizend euro heeft het OM gereserveerd voor de gelukkige met informatie. Of je het krijgt wanneer je uit de school klapt, dat is dus nog maar de vraag.
De belastingdienst wil ook weleens tipgeld geven. Belastingontduiking tippen loont wel regelmatig. Dat kwam de NRC in juli van dit jaar te weten. Er bestaat een officiële regeling, die uit de school klappen lucratief maakt. Daarbij moet je wel aangeven dat je er wat voor wilt hebben. Floor Drost, die de schaduwboekhouding van bouwbedrijf Boele & van Eesteren uit Rijswijk overhandigde in 2004, wist niet van de regeling. Hij hielp de belastingdienst aan 147 miljoen euro, maar kreeg zelf geen cent. Hij nam een advocaat in de arm en wacht nog steeds op een 'passende' beloning.
Iedereen is te koop
De Amerikaanse overheid durft over het algemeen veel dieper in de buidel te tasten. Een aantal jaren geleden werd negentien miljoen euro beloofd aan de persoon die kon vertellen waar Bin Laden huisde. Paul Frascella, die leugens van een groot bedrijf jegens de Amerikaanse overheid ontblote, kreeg dertig miljoen mee naar huis. De Nigeriaanse regering verzamelde 300 duizend euro om de tipgever te belonen die kan vertellen waar de meisjes zijn gebleven die Boko Haram ontvoerde.
In Europa is het tipgeld vaak wat lager. Engeland loofde recentelijk wel een opmerkelijke 30 duizend euro uit voor tips over vrouwenbesnijders. Voor een aanzienlijke beloning is het dus verstandiger om je heil buiten Europa te zoeken, of je baas aan te geven voor belastingfraude. En dan is het nog maar afwachten wat het vangt. De cowboytijd is voorbij. Toch blijft tipgeld tot de verbeelding spreken. Resch van het Duise detectivebureau zei deze week treffend: "Iedereen is te koop, het is alleen de vraag voor hoeveel."
