Rambochristenen

ZWOLLE - Kaboem! Kaboem! Enorme dreunen klinken door de IJsselhallen in Zwolle. Het is carbid. Hoe harder de dreun, des te luider de duizenden mannen joelen die toekijken. Twee teams moeten een vlag zien te raken met de bal waarmee de bus is afgesloten. "Dit is de droom van iedere man", brult een jongeman keihard in een microfoon. "Moedig ze aan!!" Opnieuw klinken zware dreunen. Als er uit een van de bussen een steekvlam en dikke walmende rook komt, zijn de aanwezigen niet meer te houden. Geloei, gestamp, geklap en gebrul.

Het lijdt geen twijfel: de christelijke man is op zoek naar zijn identiteit. Zaterdag kwamen bijna vijfduizend mannen bijeen op de landelijke ontmoetingsdag van de christelijke mannenvereniging De Vierde Musketier. De club werd in 2008 opgericht en is in korte tijd uitgegroeid tot een landelijke mannenbeweging. Het doel: de christenman zijn masculiniteit teruggeven.

En mannelijkheid hervind je, zo lijkt de filosofie van deze dag, door aan spijkerbroeken te hangen, op zeecontainers te klimmen, vuurtjes te stoken en heel hard te schreeuwen. "Alles voor de Koning!" brult de spreekstalmeester. Wie rondloopt op de ontmoetingsdag ziet een homogeen blank herencollectief, in de leeftijd van 20 tot 50 jaar. De aanhang komt vooral uit evangelische gemeenten en orthodox-protestantse kerken.

Waarom is deze christelijke mannenbeweging zo'n succes? Volgens godsdienstpsycholoog Joke van Saane van de Vrije Universiteit in Amsterdam is het antwoord te vinden in de kerken zelf. Het gevoel waaraan deze mannenbeweging appelleert, zo vertelt ze, is daar zo zoetjesaan verdwenen. "In de kerken heerst een soort feminisering. Het gaat om gevoel, om spiritualiteit, om zingen en om in jezelf gekeerd zijn. Dat proces is al langer en heel breed gaande. Je ziet het zowel bij traditionele kerken als bij evangelische bewegingen."

Die ontwikkeling past niet bij iedere man. Op de stoep bij de IJsselhallen staat Vincent Epema (25). Hij kijkt hoe twee jongens een drone oplaten. Voor Epema is het een verademing in Zwolle te zijn. "Hier word ik op mijn mannelijkheid aangesproken. Dat betekent: moedig zijn, stappen durven nemen." Het is een boodschap die hij elders node mist. "Ik heb het gevoel dat in Nederland de mannen van hun mannelijkheid worden ontdaan, dat vrouwen steeds machtiger worden." Volgens Epema, in het dagelijks leven hogeschoolstudent maatschappelijk werk, is de fnuikende invloed van vrouwen zelfs te zien in de herenmode. "Een haargelletje, een strakke broek. Dat is denk ik niet hoe God het bedoeld heeft."

Hij is niet de enige zich zorgen maakt. Verderop loopt Roland Breuker, een 41-jarige softwareondernemer. Hij zegt: "Het is juist de man die in de maatschappij kopje-onder gaat." Breuker is sinds een tijdje vrijwilliger bij De Vierde Musketier. "Ik wil iets doen: tribunes bouwen, organiseren. Hier kan ik christelijke dingen doen op een mannelijke manier. Ik heb het niet zo op de kerk, met die praatclubjes."

Ravotten
Terugveroveren van de verloren mannelijkheid is een van de grote thema's op deze dag. Zo blijkt ook in de toespraken tussen het ravotten en broekhangen door. Ademloos luisteren de duizenden mannen naar Theo van den Heuvel. De energieke dertiger is een van oprichters van de beweging. Met het gemak van een geroutineerde spreker (Van de Heuvel is voorganger in een Groningse baptistenkerk) houdt hij de mannen voor dat ze hun verantwoordelijkheid moeten nemen - op het werk, in de kerk, maar bovenal in het gezin. "Misschien neemt je vrouw het voortouw in de opvoeding van de kinderen. Vandaag is de dag om deze nieuwe verantwoordelijkheid op te pakken."

Wie wil weten waarom deze opkomende christelijke mannenbeweging permanent hamert op masculiniteit, moet de oceaan over. De inspiratie voor De Vierde Musketier komt, net als veel andere ontwikkelingen in evangelisch Nederland, uit de Verenigde Staten. Bij een deel van de evangelische christenen is daar sinds het einde van de vorige eeuw de opvatting ontstaan dat veel maatschappelijke problemen te herleiden zijn tot het verlies aan mannelijkheid in de westerse cultuur. Met de Bijbel in de hand pleiten ze voor een terugkeer naar traditionele rolpatronen. Een van de boegbeelden is de Amerikaanse auteur John Eldredge, wiens werk ook door De Vierde Musketier volop te koop wordt aangeboden. Volgens Eldredge zijn de diepste drijfveren van mannen en vrouwen terug te leiden tot twee vragen: 'ben ik een held?' (mannen) en 'ben ik mooi?' (vrouwen).

Dat dit stereotype inmiddels ook aan populariteit wint bij sommige christenen in Nederland, is volgens godsdienstpsychologe Joke van Saane niet zo onschuldig als het lijkt. Van Saane: "De boodschap is heel conservatief. Met de nadruk op zogenaamde mannelijkheid en vrouwelijkheid gaat dit allemaal voorbij aan al die jaren feministische theologie. De impliciete boodschap is bovendien dat geloofsopvoeding bij vrouwen niet veilig is. Dit is een terugkeer naar de jaren vijftig. De mannen zijn op pad met de boterhammen die door hun vrouw zijn gemaakt."

Dat mannen bij de Vierde Musketier consequent worden aangesproken als echtgenoot, viel antropoloog Miranda Klaver ook op. Aan de Vrije Universiteit doet ze onderzoek naar de ideologie van deze mannenbeweging. Volgens haar sluit de organisatie met deze opstelling niet alleen vrouwen buiten, maar ook andere groepen mannen. "Er lijkt geen of weinig ruimte voor de single man, en homoseksualiteit wordt impliciet ontkent", schreef Klaver onlangs in een artikel in het theologische tijdschrift Geestkracht.

Is er iets mis met de nadruk op stoere getrouwde vaders? Henk Stoorvogel vindt van niet. "Wij doelen op een authentieke, taaie levenskracht, zoals Jezus, Mozes en Paulus dat voorleefden", zo verdedigt hij de visie op zijn persoonlijke website. Volgens hem is er 'geen plek op aarde waar meer gehuild en geknuffeld wordt' dan in zijn organisatie. Stoorvogel stelt dat mannen onder zijn hoede 'hun kwetsbaarheid tonen, praten over eenzaamheid, lust of problemen en knielen voor het kruis'.

Geknuffeld wordt er niet op deze mannendag. Er vloeien wel tranen. En wel op het moment dat Stoorvogel zelf het woord neemt. Bij verantwoordelijkheid nemen, zo houdt hij zijn gehoor voor, hoort ook het opbiechten van zonden. Ook dit is een centraal thema van het masculiene christendom. Het publiek hoort wederom ademloos toe, uitgeput door het geloei en geschreeuw tijdens het carbidschieten.

Stoorvogel - op het podium een charismatische man met een galmend stemgeluid - roept alle aanwezigen op om te knielen bij een groot kruis op het podium. "Sta op, kom naar voren als er zonde in je leven is." Minutenlang dringt hij aan en somt een steeds verder uitdijende zondencatalogus op. Een kleine greep: porno, vreemdgaan, hebzucht, cynisme. Hoe meer kwaad de revue passeert, des te stiller wordt de zaal. De prediker gaat net zolang door tot de helft van de aanwezigen aan de voet van het kruis ligt.

En dan gebeurt het. Op het ogenblik dat de geestelijk leider begint te bidden ('Geliefde mannen, wat jullie zonde ook was, vertel het maar stilletjes aan de Heer') barsten overal mannen in snikken uit. Het is een moment waarop Stoorvogel glorieert in zijn rol als geestelijk leider. "O, dan voel je je tranen", roept hij tot de menigte op de grond bij het kruis voor hem. Stoorvogel is tevreden over het geboekte resultaat: "Die tranen, dat is het kostbaarste wat je op dit moment kunt geven."

Zwolle, IJsselhallen. Een auto moet zo snel mogelijk over een parcours worden gerold.

Wat is het geheim van deze nieuwe christelijke masculiniteit?

undefined