Rakettenspervuur hing al langer in de lucht

Tijdens een bezoek aan Zuid-Israël afgelopen dinsdag speculeerde de Israëlische minister van defensie Ehoed Barak al over een militaire operatie, maar de timing en opzet wilde hij nog niet prijsgeven. De volgende dag voerde Israël een precisiebombardement uit waarbij de leider van de militaire vleugel van Hamas omkwam, daarna sloeg de vlam definitief in de pan. Volgens Hamas had Israël hiermee 'de poorten van de hel' geopend. Het Israëlische leger twitterde terug: "We adviseren alle Hamas-leden, van laaggeplaatsten tot de hoogste leiders, de komende dagen hun gezicht niet bovengronds te tonen."

Waarom gebeurt het juist nu?
De Israëlische premier Netanjahoe vond dat hij de toenemende raketaanvallen op Zuid-Israël niet langer kon tolereren. Hij houdt Hamas, dat de Gazastrook regeert, verantwoordelijk. Met het spervuur aan raketten toont de politiek islamitische organisatie niet alleen dat de strijd met Israël nog niet is opgegeven, het probeert ook de bevolking in de Gazastrook de ruimte te ontnemen om kritisch te zijn op de eigen regering, bijvoorbeeld over de erbarmelijke leefomstandigheden.

Ook in Israël heeft het er alle schijn van dat de militaire operatie samengaat met binnenlandse politiek. De Israëlische verkiezingen staan eind januari op de agenda en zittend premier Netanjahoe profileert zich voornamelijk op het thema veiligheid. Met een grootschalige actie in Gaza komen zijn politieke tegenstanders nauwelijks aan bod.

Naar verluidt zou voormalig premier Ehoed Olmert een dezer dagen zijn politieke rentree aankondigen, maar dat kan hij nu wel vergeten: op dit moment richten Israëlische media zich volledig op Gaza.

Wie zijn de slachtoffers?
Aan Israëlische kant kwamen gisterenochtend drie burgers om, twee mannen en een vrouw. Het drietal stierf nadat een raket hun woonhuis in de Zuid-Israëlische stad Kirjat Malakhi raakte.

Aan Palestijnse zijde zijn inmiddels dertien doden gevallen. Behalve leden van Hamas en andere militaire brigades stierven ook twee kinderen, een baby en een zwangere vrouw, zo meldt het Gazaanse ministerie van gezondheid.

Welke rol speelt de internationale gemeenschap?
De vorige week herkozen Amerikaanse president Barack Obama schaarde zich - zoals verwacht - achter Israël. Via een woordvoerder liet Obama weten contact te hebben gehad met de Israëlische premier Benjamin Netanjahoe en de Egyptische president Mohammed Morsi. Het Witte Huis benadrukt het Israëlische recht op zelfverdediging en riep op burgerslachtoffers te vermijden.

Egypte, dat in het verleden geregeld bemiddelde tussen Israël en Hamas, haalde direct na de start van de militaire operatie zijn ambassadeur weg uit Tel Aviv. Een zegsman van Morsi noemde Israëls aanval 'onacceptabel' en sprak van 'oorlogsmisdaden'. Veel verder dan afkeurende woorden kunnen de Egyptenaren niet gaan, vanwege hun verdrag met Israël.

Ook bij de Verenigde Naties blijft het voorlopig bij woorden. In de nacht van woensdag op donderdag hield de Veiligheidsraad een besloten bijeenkomst. VN-chef Ban Ki Moon waarschuwde eerder al voor nieuw bloedvergieten. Het levert misschien enige druk op, maar het is vooreerst aan de Israëlische regering en de Hamas-leiding zelf om stappen te nemen richting een nieuw staakt-het-vuren.

Ligt een staakt-het-vuren voor de hand?
Dat is moeilijk in te schatten, maar er wordt gevreesd voor een herhaling van de laatste grootschalige Israëlische operatie in Gaza, eind 2008. Destijds kwamen in drie weken tijd zo'n 1.400 Palestijnen en 13 Israëliërs om het leven. Het leverde Israël een stroom aan kritiek op in de buitenlandse pers en na afloop ook in een rapport van de Verenigde Naties (dat later gedeeltelijk werd bijgesteld).

Toch is eenzelfde scenario bepaald niet uitgesloten. Door heel Israël werden gisteren reservisten opgeroepen, tanks staan langs de grens en het leger speculeert over een grondoperatie. Ondertussen houden de Israëlische luchtaanvallen aan en blijven Palestijnse militanten vanuit Gaza onverminderd raketten schieten richting Israël.

Palestijnen bij de VN
Nederland werkt voorlopig niet mee aan het verhogen van de status van de Palestijnse Autoriteit in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. De nieuwe minister van buitenlandse zaken Frans Timmermans vindt die stap om de Palestijnse delegatie in de VN aan te merken als waarnemende 'staat' onverstandig, omdat het nu niet bijdraagt aan het vredesproces. Hij wijst op de afkeuring van de Verenigde Staten en de scherpe reactie van Israël. Als PvdA-Kamerlid schaarde hij zich eerder dit jaar wel achter het initiatief van de Palestijnen.