PvdA / Jeltje doet mee aan het 'laatste gevecht'
DEN HAAG - De PvdA-kamerleden Klaas de Vries en Wouter Bos hebben in Jeltje van Nieuwenhoven (59) een geduchte concurrent gekregen in de strijd om het lijsttrekkerschap. Als zij zou winnen, is de PvdA de eerste grote politieke partij met een vrouw als aanvoerder. De sociaal-democraten vaardigden een kleine 100 jaar geleden als eerste een vrouw, Suze Groeneweg, naar de de Tweede Kamer af. Groeneweg was onderwijzeres, de professionele achtergrond van Van Nieuwenhoven is bibiothecaresse.
Haar sekse kan een voordeel zijn in de strijd tegen De Vries en Bos en mogelijk een vierde kandidaat. (Hoewel hij enkele keren 'nee' heeft gezegd, wordt er nog getrokken aan Johan Stekelenburg, de oud-FNV-voorzitter die nu burgemeester van Tilburg is.) Van Nieuwenhoven heeft recent enkele keren geroepen dat de partij moet 'onthanen'. Daarmee bedoelt ze niet dat mannen voor vrouwen moeten wijken, maar dat er een eind moet komen aan het haantjesgedrag. ,,Je moet uitstralen dat je het met anderen doet en dat het niet om jezelf gaat'', zei ze gisteren in het tv-programma Buitenhof.
Als pluspunten heeft Van Nieuwenhoven dat ze direct en duidelijk is in het debat, over een lange politieke en parlementaire ervaring beschikt en nu als fractieleider hét gezicht van de PvdA in de nationale politiek is. Daarbij brengt ze het gezag mee van een oud-kamervoorzitter. Ze was dat in de vorige kabinetperiode en verwierf daarmee lof van vriend en vijand, zelfs van de GPV'er Schutte, die eerst zeer sceptisch was over haar voorzitterskwaliteiten.
Ondanks deze hoge post en haar vele Haagse jaren heeft ze geen Haagse uitstraling. Ze heeft iets alledaags behouden en is daardoor gemakkelijk toegankelijk. Vermoedelijk heeft hieraan meegewerkt dat ze haar Weststellingwerfse dialect (op aanraden van radioman Tom Pauka) is blijven spreken en dat in debatten als wapen gebruikt. De wat lijzige monotonie van deze Saksische tongval kan het effect van een langzame verwurging hebben. Premier Balkenende moet dat woensdag even hebben gevoeld, toen ze zijn recente optreden samenvatte in de traag uitgesproken, retorische vraag 'Hoe naïef kan je zijn?'
Bovendien heeft ze bewezen een stemmentrekker te zijn. Bij de vorige verkiezingen veroverde ze als nummer twee 233374 voorkeurstemmem, bijna eenderde van het aantal stemmen op lijstaanaanvoerder Melkert en twee keer zoveel als Wouter Bos.
Een nadeel kan worden dat ze de strijd aanvankelijk uit de weg ging. Er is sprake van een nieuwe situatie nu het kabinet-Balkenende is gevallen, maar de eerdere weigering kan worden uitgelegd als een teken van weifelmoedigheid of zelfs wispelturigheid. Daarmee leek ze het zoveelste bewijs te leveren dat vrouwen in de politiek op de nummer twee-plaats blijven steken, toch de schaduw van een man in de leiderspositie verkiezen en 'het laatste gevecht' niet aandurven.
Van Nieuwenhoven gaf gisteren als verklaring dat ze na het terugtreden van Melkert, na de verkiezingsnederlaag, dacht 'als nummer 2 al partijleider te zijn'. Dat het partijbestuur die keuze alsnog aan de leden wilde voorleggen gaf haar van de zomer 'een onrustig gevoel'. In het debat over de val van het kabinet, woensdag, kwam 'het goede gevoel' bij haar terug.
