PvdA en GroenLinks: Meer oog voor kind in asielprocedure

De twee partijen willen dat het belang van het kind voorop komt te staan in de asielprocedure. Nu zijn het de ouders die de aanvraag indienen en daarbij de belangen van hun kind vertegenwoordigen. De vraag is of zij daar gelet op hun omstandigheden goed toe in staat zijn, en of daarbij voldoende aandacht is voor het welzijn, de ontwikkeling en gezondheid van het kind.

PvdA en GroenLinks menen van niet en wijzen op de zaken waarbij de staatssecretaris na jaren juridische strijd via zijn speciale bevoegdheid een verblijfsvergunning aan een kind verstrekt, bijvoorbeeld in de nasleep van het kinderpardon. Waren de doorslaggevende factoren eerder meegewogen, dan had het kind een hoop leed bespaard kunnen blijven, stellen de partijen.

Kamerleden Attje Kuiken (PvdA) en Linda Voortman (GroenLinks) geven schrijnende voorbeelden: een slim kind dat in het land van herkomst nauwelijks kans heeft op goed onderwijs, een meisje dat eenmaal uitgezet het risico loopt besneden te worden of een seksueel misbruikte jongen die teruggestuurd opnieuw slachtoffer kan worden.

Kinderrechten
Om sneller zicht te krijgen op zulke situaties, willen de partijen een artikel uit het VN-Kinderrechtenverdrag verankeren in de vreemdelingenwet. Dat stelt dat 'bij alle maatregelen die kinderen betreffen het belang van het kind voorop dient te staan'. Met die tekst in de wet zal immigratiedienst IND specifieker naar de situatie van het kind moeten kijken en kan de rechter scherper toetsen, is de gedachte.

Kuiken en Voortman maken nog niet concreet hoe ze de belangen van kinderen in de praktijk willen toetsen. Huidig Kinderombudsman Margrite Kalverboer deed als orthopedagoge al eens voorstellen: voorrang voor asielaanvragen van gezinnen, een rol voor gedragswetenschappers in de procedure en ruimte voor de stem van kinderen. Daar valt 'veel voor te zeggen', vindt Voortman.

PvdA en GroenLinks benadrukken dat zij het belang van het kind niet als zelfstandige toelatingsgrond willen introduceren. "Het is een van de factoren die moet meewegen in de asielprocedure, maar wel een zwaarwegende factor", aldus Kuiken. "Het gaat om kinderen die kwetsbaar zijn. Dan moet je je afvragen: handelen we nu nog in het belang van het kind?"

Aanzuigende werking
In het verleden toonde toenmalig minister Gerd Leers (CDA) zich bezorgd over een te brede opvatting van de kinderbelangen. Dan zou elk kind uit een land met minder goed onderwijs of slechtere zorg in aanmerking komen voor verblijfspapieren. Dat zou 'een sterke aanzuigende werking' hebben, met afbrokkelend maatschappelijk draagvlak voor het asielbeleid als mogelijk gevolg.

In zulke 'frames' ligt volgens Voortman deels de verklaring waarom kinderrechten nog niet volledig in de wet zijn verankerd. "Ons voorstel klinkt heel logisch, maar toch merk je in de praktijk dat er andere belangen meespelen. Het gaat erom of je beleid wilt maken gericht op kwetsbare mensen of gericht op het uitzetten van mensen."

Kamermeerderheid
Met de steun van regeringspartij PvdA - Kuiken zei 'hartstikke ja' toen Voortman haar in februari benaderde - komt een meerderheid in de Tweede Kamer dichterbij. SP, ChristenUnie en D66 willen ook een centralere rol voor kindbelangen. D66 vroeg staatssecretaris Klaas Dijkhoff (VVD, veiligheid en justitie) vorig jaar al om de wetswijziging die Kuiken en Voortman nu voorstellen.

Dijkhoff wees die suggestie toen af, 'aangezien ik van oordeel ben dat de huidige regelgeving en praktijk reeds afdoende rekening houden met dit belang'. Asielkinderen krijgen bijvoorbeeld onderwijs, onderdak in gezinsverband en hebben in de procedure het recht gehoord te worden. Kuiken en Voortman willen de wetswijziging nu via een initiatiefwet afdwingen. Die hopen ze rond de zomer naar de Kamer te sturen.

"De kwetsbare positie van kinderen kan niemand koud laten", zegt Kuiken. "Mensen kunnen nog zo hardvochtig zijn als het gaat om asiel en migratie, zodra er kinderen in beeld zijn, weet iedereen weer dat zij hier niet om hebben gevraagd."