Pruiken, valse tanden en zielen die intens ontroeren

Toni Erdmann

Regie: Maren Ade

Met: Peter Simonischek, Sandra Hüller, Michael Wittenborn

*****

Deze 2 uur en 42 minuten zien er op het eerste gezicht niet uit als een vijfsterrenfilm. Maar achter de pruiken en valse tanden van het titelpersonage en de pruiken en valse tanden van de internationaal opererende consultancyfirma waar zijn dochter carrière maakt maar eigenlijk gemangeld wordt, ontpopt zich gaandeweg, en vooral in het laatste half uur, een ongelofelijk slim geschreven en prachtig verbeeld vader-dochter-drama. Of ouder-kind. Of mens-mens.

Als het een komedie is, zoals sinds de bejubelde première op het filmfestival van Cannes overal luid verkondigd is, denk dan aan de humor van Ricky Gervais of de Amerikaanse komiek Andy Kaufman, die altijd volhield nooit in z'n leven een grap te hebben verteld. Maar ook die vergelijkingen gaan mank.

Want het is geen komedie. Daarvoor zijn de situaties waarin de gepensioneerde Winfried zijn dochter Ines opzoekt op de ambassade- en kantoorfeestjes in Boekarest te ongemakkelijk. Een geglobaliseerde cultuur waarin oprechte emoties vermeden worden omdat die je kwetsbaar maken. Ondertussen adviseert Ines de Roemeense bedrijven die de consultants als bliksemafleiders inhuren om duizenden mensen te ontslaan. Wat raakt mensen dieper dan dat, wat is emotioneler dan dat?

Als een film kan denken, dan zijn de gedachten van 'Toni Erdmann' gevuld met zulke complexe contrasten. Complex, omdat vaak niet te zeggen is hoe het een zich tot het ander verhoudt. In een mindere, sentimentele film zou Winfried zijn ongelukkige dochter redden van de eenzaamheid, maar hij heeft de oplossing niet. Zo heeft regisseur Maren Ade ook de oplossing niet voor het onrecht in een aandeelhouderscultuur waarin werknemers cijfers op de balans zijn. Ze vermijdt gemakzuchtig moraliseren. Winfrieds ontregelende en toch ook wel misplaatste verkleedpartijen op Ines' zakenfeestjes - Toni Erdmann is een van zijn personages - slaan min of meer dood. En dan toch ook weer niet. Zodra iets banaal lijkt, maakt Ade de onzekerheid en pijn erachter voelbaar.

Zelden zo'n foutloos geschreven en geobserveerd en uiteindelijk intens ontroerend drama gezien. Vaak doen de woorden en daden van personages afbreuk aan de gedachten die bij het kijken door je hoofd gaan. Hier niet.

undefined