Prijswinnend balletdanser Young Gyu Choi: Alleen als ik me echt vrij voel, kan ik dansen

Kijken, horen, voelen, ruiken, proeven, intuïtie: onze zintuigen maken wie we zijn. Deze week: Balletdanser Young Gyu Choi (32), eerste solist bij Het Nationale Ballet. Hij won de Zwaan voor de ‘meest indrukwekkende dansprestatie van 2022’. ‘Met opgekropte emoties kun je niet vrij dansen.’

VOELEN - Alle pijn leidt tot intense vreugde

‘Als danser ben je altijd bezig met emoties. Dat past ook bij me. Ik leef me helemaal in en voel en ervaar alles zeer intens tijdens voorstellingen. Zoals bij het ballet 7e Symfonie van Toer van Schayk, waarvoor ik de Zwaan, een dansprijs, won. Tijdens de repetities hoorden we welk verhaal achter het ballet schuilgaat. Vooral het tweede deel is emotioneel geladen; het gaat over het verliezen van je geliefde, over achtergelaten worden en een nieuwe liefde ontmoeten.

Voor mij betekende deze rol dat ik op een dieper niveau emoties moest aanboren. Ik putte uit persoonlijke ervaringen van verlies en van liefde vinden en kwijtraken. Toch is het niet zo dat ik alleen mijn eigen gevoelens in zo’n balletstuk verwerk, ik zet vooral ook mijn voorstellingsvermogen in om tot de juiste expressie te komen. Ik wil graag aan het publiek alles laten zien wat ik artistiek in huis heb.

Op dit topniveau dansen vereist een ijzeren discipline, eindeloos repeteren en veel tijd doorbrengen in de gym. Ik ben ook geen twintig meer. Wat ik wel fijn vind aan mijn huidige leeftijd is dat ik mijn lichaam beter ken. Voorheen ging ik vaker over mijn grenzen heen, maar nu ik wat ouder ben, begrijp ik mijn lijf beter. Het is meer in balans: de technieken en oefeningen, alles gaat me makkelijker af. Al blijven die dagelijkse trainingen soms dodelijk vermoeiend en vergt het mentaal het nodige van me. Toch leidt alle pijn nog altijd tot immense vreugde als ik het podium betreed. Joy! Daar komt het bij elke dans op neer.”

HOREN - Met luisteren maak je verbinding

“In de balletwereld praten veel mensen vanuit hun eigen perspectief: altijd maar ik, ik, ik! Te grote ego’s irriteren me mateloos en dat botst uiteraard weleens. Zelf ben ik iemand die liever luistert dan spreekt. Ik ben niet verlegen, maar wel bescheiden en houd niet van felle confrontaties. Hoe ouder ik word des te minder overtuigd ik mijn mening geef. Ik hou er juist van om me te verbinden met mijn mededansers en die connectie bereik ik het beste door naar hun verhalen te luisteren. Al kan het ook spannend zijn om zonder enige voorkennis met iemand zo het podium op te stappen.

Mezelf uitdrukken en emoties aanspreken, lukt nog beter met mooie muziek. Ik kan diep geraakt worden door vooral klassieke muziekstukken. Als kleuter luisterde ik al naar een cassettebandje met muziek uit de Notenkraker van Tsjaikovski, dat vond ik prachtig – niet wetende dat ik er later zelf op zou dansen. Ook composities van Rachmaninov of Chopin vind ik wonderschoon en voor mij maakt het veel uit wie het vervolgens speelt. Ik hou vooral van stukken gespeeld door Arthur Rubinstein, bij hem voel ik zo’n diepe liefde voor muziek.”

RUIKEN - Versgebakken brood hoort bij Europa

“Acht jaar oud was ik toen ik in Zuid-Korea met ballet begon. Mijn oudere zus danste al en als grote druktemaker die altijd door het huis rende, stuurde mijn moeder mij ook naar ballet. Ik speelde daarnaast fluit en piano en zat op zwemmen. Die eerste balletles vond ik niets aan, ik had er helemaal geen zin in en deed alsof ik sliep. De lerares probeerde me wakker te schudden, maar ik hield me slapende en miste alles.

De tweede les vond ik juist leuk en daarna heeft ballet me niet meer losgelaten. Na enkele jaren verhuisde ik met mijn familie naar Seoul, waar ik mijn dansopleiding vervolgde: een harde leerschool. Alles moest perfect, aan elk detail werd eindeloos gesleuteld, maar het heeft me wel een stevige basis gegeven.

Een lastiger stap was de overgang naar Europa, nadat ik de finale van de Prix de Lausanne bereikte en ging studeren aan de Tanz Akademie in Zürich. Dat was pittig, vooral in het begin. Ik was pas 15 jaar oud, sprak nog geen Engels en ik zag geen enkele andere Aziaat om me heen. Gelukkig ontfermden de oudere dansers zich over mij, dat hielp en ik leerde er veel. Ook belde mijn moeder vaak, dan pepte ze me op en kon ik er weer tegen. Als ik aan die jaren terugdenk, herinner ik me vooral de geur van versgebakken brood. Als ik ’s ochtends vroeg naar de academie liep, rook ik dat overal. Die geur is voor mij sterk gekoppeld aan Europa.

Inmiddels woon ik alweer twaalf jaar in Nederland en ben ik hier echt gesetteld. Ik word vaak uitgenodigd als gastdanser in het buitenland en als ik bij terugkomst op Schiphol land, ervaar ik echt een gevoel van thuiskomen. Ik woonde aanvankelijk in de Amsterdamse binnenstad, maar dat veroorzaakte te veel prikkels. Ik houd erg van stilte en op mezelf zijn, daarom ben ik verhuisd naar Diemen. Heerlijk rustig.”

PROEVEN - Ieder krijgt zijn deel van de pijpkaneel

“Ik ben al drie jaar niet meer in Korea geweest, dat heeft ook met de pandemie te maken. Gelukkig komen mijn moeder en zus me in januari weer opzoeken, daar kijk ik erg naar uit. Omdat ik al jong uit huis ging, zijn mijn zus en ik nauwelijks samen opgegroeid en kenden we elkaar amper. In mijn familie zijn we niet gewend om gevoelens te delen of emoties te uiten, daar had ik de laatste jaren steeds meer last van. Ik was kwaad en teleurgesteld en vroeg me af of ze wel trots op me waren, of ze wel van me hielden.

Omdat ik het belangrijk vond om de kloof tussen ons te dichten, hebben we veel gepraat over vroeger. Gelukkig stond mijn zus ervoor open en kregen we meer respect en begrip voor elkaar. Ik weet nu dat mijn familie ook van mij houdt. Wat dat betreft kan ik de oprechtheid van Nederlanders erg waarderen, zij zijn eerlijker en openhartiger.

Een oude vriend vertelde me onlangs over een ouderwetse uitdrukking: ‘Het leven is een pijpkaneel, elk zuigt eraan en krijgt zijn deel’. Dat vind ik zo prachtig. Het betekent zoveel als: niemand ontloopt moeilijkheden in het leven. Je kunt dus wel elke dag streven naar meer geluk en succes, maar je maakt ook minder gelukkige periodes mee. Ik ook uiteraard, maar inmiddels weet ik dat die weer voorbijgaan. Net als de wind: stormen komen en gaan.

Een hobby van mij is psychologie, dat interesseert me mateloos. Ik kijk veel onlinelezingen over hoe het brein functioneert; het fascineert me dat je het ene moment heel blij en gelukkig kunt zijn en de volgende dag kunt wegzakken in somberheid. Dat probeer ik te doorgronden, ook voor mezelf.”

INTUÏTIE - Ervaar alles, ook de bodem van de put

“Twee jaar geleden zat ik midden in zo’n innerlijke storm: ik werd dertig en moest ineens veel aan mijn vader denken met wie ik al dertien jaar geen contact had. Ineens besefte ik dat hij op diezelfde leeftijd mijn zus en mij al had. Dat zal heus niet altijd makkelijk zijn geweest. Toen heb ik hem een bericht geschreven en kreeg ik een lang antwoord terug; dat gaf veel ruimte en opluchting, alsof er echt iets zwaars van me afviel. Ik was niet boos meer. En kon het afsluiten.

Dat proces voelde niet als een keuze, het was onomkeerbaar. Ik wist intuïtief dat ik mijn angst en pijn moest aankijken, anders zouden die gevoelens zich vastzetten in mijn lijf. Als danser kun je niet van alles opkroppen, want op het podium zien mensen het direct als je gespannen bent. Door je innerlijke wereld goed te verzorgen, wordt dans pas een echte beleving.

Ballet is geen puzzel van bewegingen en technieken die je als Lego in elkaar zet, maar een oneindige stroom van inspiratie. Als ik op het podium sta, denk ik niet meer aan welke beweging wanneer komt, dan luister ik gewoon naar de muziek en volg mijn instinct. Alleen als ik me echt vrij voel kan ik dansen.

Mijn moeder zei vroeger altijd dat ik koppig was, ik vond uiteraard van niet, maar inmiddels weet ik dat ze gelijk heeft. Ik wil alles zelf ervaren, alles doorvoelen en meemaken, ook de bodem van de put. Pas dan kan ik weer verder. Zo ervaar ik dans ook, als pure kunst zonder einde, die altijd doorgaat.”

ZIEN - Het stralende middelpunt zijn moet je wel waarmaken

“De mooiste dans om naar te kijken bestaat uit één vloeiende beweging. Als alle dansers en alle lijnen mooi in elkaar overlopen. Dansen moet niet gepaard gaan met horten en stoten, tenzij de choreograaf bewust heeft gekozen voor agressieve of krachtige moves. Eigenlijk moet een dans er heel easy uitzien, comfortabel om naar te kijken. De sprongen die ik maak vergen veel kracht, maar zien eruit als heel makkelijk – als een veertje bijna. Ik blijf steeds werken aan die perfecte combinatie tussen beresterk én vederlicht zijn.

Soms als ik vanaf de buitenkant naar mezelf kijk, voel ik me bevoorrecht dat ik de positie als eerste solist heb bereikt – en nog steeds behoud. Ik blijf het uitzonderlijk vinden dat ik in al die prachtige balletvoorstellingen mag stralen, want in dit gebouw lopen zoveel fantastische dansers rond, die willen allemaal dolgraag in mijn schoenen staan. Dat maakt me dankbaar voor mijn bijzondere plek in dit gezelschap.

Tegelijk brengt die leidende rol ook een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Jij bent het stralende middelpunt en dat moet je wel waarmaken. Ballet is mijn hoofddoel, mijn bestemming in het leven. Dat impliceert dat je niet álles kunt hebben en concessies moet doen. Een ‘normaal’ leven, nee, dat heb ik niet. Mijn hele sociale leven is verbonden met de balletwereld. Ik ga nooit uit, maar ik heb wel een vriend en af en toe drinken we wat met vrienden. Dat is fijn. Alles bij elkaar genomen, leid ik een heerlijk leven.”