President López Obrador is Mexico’s laatste hoop op democratie

Op de perskaarten voor het inzweren van Andrés Manuel López Obrador staan twee cijfers en twee letters: 1D4T, ofwel ‘1 december, Vierde Transformatie’. Zo noemt López Obrador, in de volksmond ‘Amlo’ genoemd, die zaterdag aantreedt als president van Mexico, zijn politieke project. De eerste drie transformaties waren volgens hem de onafhankelijkheid, de grote liberale hervormingen van de negentiende en de Mexicaanse Revolutie van begin twintigste eeuw.

Als het aan de nieuwe president ligt, gaat Mexico de komende zes jaar radicaal op de schop. In aanloop naar de verkiezingen van 1 juli bediende hij zich van een gestaald populistisch platform; hij belooft een einde te maken aan corruptie, een betere verdeling van de welvaart en een oplossing voor het criminele geweld dat sinds 2006 aan meer dan een kwart miljoen Mexicanen het leven heeft gekost.

Schone verkiezingen

Dat en de woede van de Mexicanen over het wanbeleid van en de corruptie onder de vertrekkende president Enrique Peña Nieto gaven López Obrador de grootste verkiezingsoverwinning van een presidentskandidaat sinds 1982. Het waren de schoonste en meest democratische verkiezingen uit Mexico’s recente geschiedenis.

De verwachtingen zijn dan ook hooggespannen, en López Obrador heeft weinig gedaan om die te temperen. De laatste vijf maanden waren een duizelingwekkende serie dagelijkse persconferenties, volksraadplegingen en beleidsvoorstellen.

Zijn aanhang is wild enthousiast, vooral over zijn beloftes te snijden in de inkomsten van ’s lands politieke elite, te beginnen bij zichzelf. Zo zegt hij niet in de presidentiële residentie Los Pinos te gaan wonen. “Die is behekst”, grapte hij. Het presidentiële vliegtuig wordt verkocht en zijn eigen salaris wordt gehalveerd. Ook in de salarissen van congresleden en ambtenaren gaat flink gesneden worden.

Geïnvesteerd wordt er volgens López Obrador ook, in sociale zekerheid en grote infrastructurele projecten als olieraffinaderijen en de ‘Mayatrein’, een enorme spoorweg door het onder toeristen populaire zuiden van het land. De nieuwe luchthaven bij Mexico-Stad, een miljardenproject dat Amlo corrupt en milieuvervuilend noemde, werd na een haastig georganiseerd referendum met een opkomst van minder dan 2 procent in oktober juist geschrapt.

Alleenheerser

Critici maken zich over dat laatste grote zorgen. Ze stellen dat Amlo misbruik zal maken van zijn mandaat en te veel als een alleenheerser zal proberen te regeren. “López Obrador heeft met de referenda de politiek van de guerrilla geïntroduceerd”, schreef politicologe Viridiana Ríos in dagblad Excelsior.

Nog groter is de onvrede over het voorstel een Nationale Garde te creëren, een politiekorps dat onder controle van het leger staat.

Volgens critici breekt Amlo daarmee een van zijn belangrijkste verkiezingsbeloftes: het terugtrekken van de militairen uit de strijd tegen de georganiseerde misdaad, die aan duizenden mensen het leven heeft gekost.

De nieuwe president trekt zich er weinig van aan; zijn critici noemt hij spottend ‘fifis’, elitair. Hij weet dat hij vooralsnog de steun van een overweldigende meerderheid van de Mexicanen geniet, maar daarin schuilt ook het grote gevaar voor de machtigste president die Mexico in decennia heeft gehad.

Na de teleurstellende, corrupte en gewelddadige jaren onder zijn voorgangers geven de Mexicanen hun kwetsbare democratie met López Obrador wellicht een laatste kans.

Lees ook:

AMLO biedt Mexicaanse kiezer hoop

De linkse Andréz Manuel López Obrador (AMLO), de nieuwe president van Mexico, wil de corruptie aanpakken. Zijn beleid is onduidelijk, hij biedt de kiezers vooral hoop.