Populistisch
Op het sportveld, in de rechtszaal, van Tweede Kamer tot borreltafel: overal klinken argumenten. Tigrelle Uijttewaal ontleedt waarom sommige wel, en vooral waarom andere niet deugen.
Dement zijn lijkt in Nederland gelijk te staan aan vastgebonden worden. In twee derde van de verpleeghuizen worden dementerende bewoners vastgebonden, zo bleek onlangs uit een rapport van de Inspectie voor de Volksgezondheid. Bovendien erkennen ook thuiszorgorganisaties dat zij dementerende cliënten thuis 'fixeren'. Dat fixeren kan op verschillende manieren, zoals werkbladen op de (rol)stoel zetten, bedhekken plaatsen of cliënten met Zweedse band om middel en schouders aan een stoel vastmaken.
Thuiszorgpersoneel heeft staatssecretaris Ross-Van Dorp (vws) verzocht om te regelen dat zij zulke vrijheidsbeperkende maatregelen mogen treffen. Opdat de verzorgende bijvoorbeeld kan stofzuigen zonder voor de voeten te worden gelopen door een verwarde bejaarde. Of opdat het thuiszorgpersoneel even boodschappen kan doen zonder dat er iets engs gebeurt tijdens hun afwezigheid, aldus de woordvoerster van Ross.
De staatssecretaris beoogt de dwangmiddelen voor thuiszorgpersoneel vast te leggen in de Wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen. Twee gezondheidsjuristen wijzen er in Trouw (23/09/2004) echter op dat dit lastig is omdat die wet gereserveerd is voor geneeskundige behandelingen waarvan geen sprake is bij de thuiszorg. Bovendien is het opsluiten dan wel vastbinden van personen in strijd met het grondrecht op onaantastbaarheid van het menselijk lichaam. De gezondheidsjuristen vragen zich dan ook af waarom de staatssecretaris de gangbare vastbindpraktijk niet verbiedt.
Volgens haar woordvoerster wil Ross het thuiszorgpersoneel tegemoetkomen door ervoor te zorgen dat demente ouderen ook echt langer thuis kunnen blijven wonen. ,,De staatssecretaris komt ook tegemoet aan de wens van ouderen zelf. Want, zo schrijf Ross aan de Kamer, die proberen zo lang mogelijk uit het verpleeghuis te blijven.''
In feite stelt Ross dat het legaliseren van 'fixeren' nodig is omdat ouderen daar zelf om vragen omdat zij thuis willen blijven wonen. Met twee stappen ondersteunt zij haar standpunt dat de gangbare vastbindpraktijk gelegaliseerd moet worden. Het hoofdargument betreft de wens van de ouderen zelf.
Zo'n wens van betrokkenen is een dubieus argument dat riekt naar het argumentum ad populum. Een drogreden waarbij degene die het argument naar voren brengt, zich beroept op het grote aantal mensen dat een bepaald standpunt aanhangt. Reclamemakers maken graag gebruik van het argumentum ad populum. Bijvoorbeeld: 'Van géén andere zult u zó lang plezier beleven als van de enige échte Kruimeldief van Black & Decker. Wij zeggen dat natuurlijk niet zo maar. Wij weten dat wij het gelijk van één miljoen Nederlandse gezinnen aan onze zijde hebben: zoveel Kruimeldieven doen namelijk dagelijks dienst in Nederland.'
Voorstanders van het argumentum ad populum gaan ervan uit dat de eensgezindheid van veel mensen inhoudt dat zij zich niet collectief kunnen vergissen. Bij Ross' argumentatie moet je je dus afvragen of de betrokkenen zich zouden kunnen vergissen. Weten de ouderen wat goed voor henzelf is? De meeste wel, maar dementerende bejaarden waarschijnlijk niet altijd. Zelfs al zouden bejaarden en masse hun steun betuigen aan de staatssecretaris en juichen wanneer de wetswijziging ingevoerd wordt die vastbinden thuis legaal maakt, dan is dat nog geen bewijs voor de juistheid van Ross' maatregel.
Bovendien schrijft Ross deze wens aan ouderen toe. Zij leidt de wens af uit de tendens dat ouderen thuis willen blijven wonen: ,,De staatssecretaris komt ook tegemoet aan de wens van ouderen zelf. Want, schrijf Ross aan de Kamer, die proberen zo lang mogelijk uit het verpleeghuis te blijven.'' Dat ouderen ,,proberen zo lang mogelijk uit het verpleeghuis te blijven'' betekent natuurlijk echter niet automatisch dat zij thuis vastgebonden willen worden als ze dement zijn.
Als je ouderen zou vragen of ze ook nog zo lang mogelijk thuis willen blijven wonen als dat betekent dat ze dan vastgebonden worden en ze antwoorden 'ja', dan kun je die wens misschien als argument gebruiken. Al blijft het de vraag of de overheid moet doen wat het volk wil. Een populistisch argument is zelden een acceptabele manier van redeneren.
