Column
Politieke humor om te lachen. Of niet?
Het speelt zich af op de krant van de Partij. ‘Hebt u president Dobi geïnterviewd?’ vraagt de chef van de nieuwsdienst. ‘Ja’, antwoordt de verslaggever. ‘En, wat heeft hij gezegd?’ ‘Hoegenaamd niets.’ ‘Uitstekend. Maak daar bliksemsnel een verslag van. Maar niet te lang. Vooral niet meer dan drie kolom.’
Het is een grapje uit de bundel ‘Links lachen’, ondertitel ‘Humor van achter het IJzeren Gordijn’ uit 1962, dat om onnaspeurlijke redenen op een achteraf boekenplank in mijn huis staat.
Vooruit, nog een voorbeeld: ‘Doorlopen, heren, loopt u nog een stukje door!’ roept de tramconducteur in Boekarest. ‘We zijn geen heren’, zegt een passagier, ‘we zijn kameraden’. ‘Toe nou’, antwoordt de conducteur. ‘Kameraden nemen de tram niet. Die hebben grote zwarte wagens.’
De inleider van het boekje noemt het ‘grandioze grappen bedacht door zeldzaam geestige en vindingrijke mensen’ maar ik kan er meestal maar een beetje om lachen. En een beetje leuk is niet leuk genoeg. Misschien komt het omdat de context van het communisme intussen ontbreekt, de grappen zijn niet urgent meer. Zo kan ik ook met geen mogelijkheid meer lachen om Wim Kan, die voor mijn ouders nog het hoogste was wat humor op aarde te bieden had.
Moppentrommel
Ik geloof dat het Freek de Jonge was die ooit zei dat het toch nog altijd het leukste is als iemand over een bananenschil uitglijdt of een taart in z’n gezicht krijgt. Mee eens. De leukste humor is onbedacht, vrij van bedoelingen. Daarom staat er in de krant zo weinig humor want niemand glijdt er uit over een bananenschil, alles is ernstig gemeend. Het nieuws is geen cabaret en de krant geen moppentrommel. Dat bleek ook maar weer uit het nieuwsberichtje ‘Prins Philip zegt sorry voor ongeluk’. Bleek de stokoude brokkenpiloot toch nog zijn excuses te hebben aangeboden aan mevrouw Emma Fairweather die hij ondersteboven reed. Wat er niet bij stond was dat de prins beweerde verblind te zijn door de zon, terwijl die mevrouw zei dat het bewolkt was. Mevrouw Fairweather, jazeker. Humor om te lachen. Maar niet in de krant.
Ik kwam op het onderwerp omdat ik gisterochtend in deze krant het artikel ‘Geen grappen meer over de staat’ las, over de Russische staat die Twitter en Facebook wil aanpakken, plekken waar Russen grappen maken over de orthodoxe kerk en Poetin. Dat moet afgelopen zijn, vindt mediawaakhond Rozkomnador. Kinderachtig hoor en contraproductief ook: zo duw je de humor in de illegaliteit, de straat op, waar ze vandaan komt en waar alles wat niet mag nog altijd het beste gedijt.
Onvervalste Engelse humor, de beste ter wereld, circuleerde dit weekend op internet. Jeremy Corbyn bloedserieus in het Lagerhuis: ‘Last week I was in Brussels, meeting with heads of governments and leaders of socialist parties, one of whom said to me...’, waarop een Tory vanuit een achterbank riep ‘Who are you?’ Erg geestig maar het leukste was misschien nog wel dat de conservatieven zelf langdurig in een deuk lagen, want dat is eigenlijk het leukste aan humor, niet de grap zelf, maar het lachen van de anderen. En dat is wel degelijk tijdloos.
Rob Schouten
Eerdere columns van Rob Schouten leest u hier.
