Politiek front tegen vaccinatie-weigeraars wordt steeds breder

Er klonk een lichte wanhoop in door: “Help ons mee, laat in hemelsnaam je kind vaccineren!”. Dat ene zinnetje van staatssecretaris Tamara van Ark (sociale zaken), dinsdag in de Tweede Kamer, vat precies samen hoe machteloos het kabinet zich soms voelt nu meer ouders hun kind niet laten inenten tegen kinderziekten.

Nu er een mazelen-uitbraak is op een kinderdagverblijf in Den Haag, klinkt opnieuw de politieke roep om maatregelen. Om bijvoorbeeld kinderdagverblijven het recht te geven niet-gevaccineerde kinderen te weigeren. Of om ouders op andere manieren meer onder druk te zetten mee te doen aan het vaccinatieprogramma.

Ook in de Tweede Kamer klinkt de frustratie: er moet iets gebeuren. “Deze discussie duurt nu al jaren. Het is nu gewoon tijd om spijkers met koppen te slaan”, verwoordde D66-Kamerlid Rens Raemaekers een breed levend gevoel, dinsdag bij het vragenuur. D66 heeft vorig jaar zomer al een initiatiefwet ingediend om kinderdagverblijven en gastouders meer ruimte te geven eisen te stellen aan ouders over vaccinatie.

De VVD wil nog verder gaan, door in het uiterste geval ouders via de belasting te korten. De liberale fractie denkt desnoods ook aan “het verplicht weigeren op scholen van kinderen die niet ingeënt zijn”, zei Kamerlid Hayke Veldman.

Beschermingsmuur

Vrijwel unaniem is de Tweede Kamer bezorgd dat een groeiende groep ouders de wetenschap niet vertrouwt en vaccinaties weigert. Ruim 90 procent van de kinderen is gevaccineerd tegen kinderziektes als mazelen en polio, terwijl volgens de Wereldgezondheidsorganisatie 95 procent nodig is voor een echt veilige beschermingsmuur om alle kinderen heen.

Voor het kabinet zijn de vier kinderen met mazelen op een kinderdagverblijf in Den Haag nu nog geen aanleiding om het roer om te gooien. Staatssecretaris Paul Blokhuis (volksgezondheid) zet in op het dieperliggende probleem, van de vaccinatiegraad. Daarvoor houdt hij voorlopig vast aan de lijn die hij in het najaar al inzette: geen dwang of verplichting, wel de druk opvoeren op ouders en weerwoord geven op nepnieuws.

Ouders die niet komen opdagen voor de vaccinatie krijgen een gesprek, experts zitten klaar om nepnieuws op Facebook te weerleggen. Kinderen vanaf 16 jaar kunnen zelf vaccinaties komen inhalen, gratis. Maar verder wil Blokhuis niet gaan, nu. Pas als de vaccinatiegraad nóg verder daalt zal hij ‘meer verplichtende’ maatregelen in overweging nemen. Wel doet Blokhuis een klemmend moreel beroep op ouders. “Het is naastenliefde, omdat je anderen ermee kunt beschermen”, zei hij deze week in de Betuwe, waar hij orthodox-christelijke weigeraars toesprak.

Het stelt de Tweede Kamer nog niet gerust. Bijna alle fracties vinden dat er méér moet gebeuren. Vergeleken bij de eerdere mazelen-uitbraak in 2014, of de polio-uitbraak in 1992, klinkt die roep nu veel breder.

Andere afwegingen

Nieuw is dat meer partijen nu ingrijpende plannen steunen, omdat ze andere afwegingen zijn gaan maken. De liberale VVD legt de nadruk tegenwoordig meer op de solidariteit tussen ouders, dan op de vrije keuze, nu de vaccinatiegraad zo sterk daalt. “Elkaars kinderen beschermen”, is voor fractievoorzitter Klaas Dijkhoff het uitgangspunt. De ChristenUnie vindt dat de overheid “niet alléén principiële zaken als lichamelijke integriteit en geloofsvrijheid moet wegen”, maar vooral moet kijken wat effectief is om meer kinderen gevaccineerd te krijgen, aldus CU-Kamerlid Carla Dik-Faber. Zelfs steun aan het D66-voorstel om kinderdagverblijven toe te staan kinderen te weigeren, sluit de christelijke partij niet uit – een novum.

Of Nederland ook echt ouders meer gaat verplichten mee te werken, blijft ondanks dat brede front nog ongewis. De Raad van State adviseerde onlangs negatief over het wetsvoorstel van D66 over de kinderdagverblijven. Te weinig effect en een te grote inbreuk op privacy en grondrechten, vindt het hoogste rechtscollege. Ook bij de vorige mazelen-uitbraak oordeelden deskundigen dat het verplichten van vaccinatie stuit op grote juridische bezwaren. Staatssecretaris Van Ark, die over de crèches gaat, verzuchtte deze week niet voor niets: “Het is complex. Het is taaie materie.”

Lees ook:

Crèches moeten nog wachten.

Mazelenuitbraak of niet, de crèche moet een niet-ingeënt kind voorlopig accepteren. Pas na de zomer kan het kabinet de knoop doorhakken of kinderdagverblijven voortaan kinderen mogen weigeren die niet zijn ingeënt, zegt staatssecretaris Tamara van Ark (sociale zaken). Het is juridisch complex.

Opnieuw bewezen: vaccinatie veroorzaakt geen autisme (maar of dat tegenstanders overtuigt...)

Het weerleggen van het verband tussen vaccineren en autisme heeft nu genoeg gekost, schrijven onderzoekers.