Politie dringt door in de krochten van het net

Begin augustus ging er een schok door het deel van de internetgemeenschap dat zwaar hecht aan anonimiteit. Met de arrestatie van de Ier Eric Eoin Marques (28) ontmantelde de politie Freedom Hosting, een van de grootste aanbieders van anonieme servers binnen het Tor-netwerk. De websites binnen dat netwerk zijn niet via normale zoekmachines te benaderen, en door versleuteling van gegevens en het omleiden van internetverkeer is bovendien niet te traceren wie zo'n website bezoekt. Alleen gebruikers van speciale Tor-software kunnen, anoniem, de inhoud bekijken en beheren.

Om die inhoud ging het. Freedom Hosting stelde onder meer opslagruimte beschikbaar aan sites waarop kinderporno werd verspreid en verhandeld. Twee jaar eerder, in 2011, had hackersgroep Anonymous om die reden Freedom Hosting al een keer aangevallen en lamgelegd. Ditmaal kwam de aanval van de Amerikaanse federale politiedienst FBI. Die wist niet alleen de eigenaar te traceren, maar slaagde er ook in om met behulp van een venijnig stukje software de IP-adressen - zeg maar de huisadressen van computers - van site-bezoekers te noteren. Weg anonimiteit.

Hidden services
Daarmee sloeg de FBI een forse deuk in het vertrouwen in het Tor-netwerk. En niet alleen bij criminelen, terroristen en downloaders van kinderporno, maar ook bij dissidenten en journalisten in tal van dictaturen die via Tor uit het zicht proberen te blijven van hun autoriteiten. Dat de zogeheten hidden services binnen het Tor-netwerk niet helemaal onvindbaar waren, was overigens al eerder duidelijk. Zo wist de Nederlandse politie in 2011 in de nasleep van het misbruikonderzoek naar Robert M. al een aantal hidden services te infiltreren en uiteindelijk leeg te halen. In totaal trof de politie daarbij meer dan 220.000 afbeeldingen en video's met kinderporno aan.

Begin deze maand werd een andere belangrijke site binnen het Tor-netwerk ontmanteld: de Silk Road. Dat was een marktplaats voor verboden goederen en diensten - vooral drugs, maar bijvoorbeeld ook valse identiteiten, medicijnen en verboden boeken. De markt zou bijna een miljoen geregistreerde gebruikers hebben, die met betalingen in bitcoins (een valuta alleen gebruikt op internet) een omzet genereerden van grofweg een miljoen euro per maand. Eigenaar Ross William Ulbricht (29), alias Dread Pirate Roberts, was technisch zeer onderlegd, maar maakte een paar domme foutjes die hem fataal werden: hij had in het verleden in een post op een webforum zijn Gmail-adres gebruikt en in een andere post zelfs zijn eigen naam.

Slordigheid
De bedenkers van het Tor-netwerk maken zich nog geen zorgen. Volgens hen bewijst het ouderwetse karakter van de opsporingsactie tegen Silk Road, net als de eerdere 'klassieke' infiltratieacties, dat het Tor-systeem zelf nog niet is gekraakt. Gebruikers kunnen alleen tegen de lamp lopen als ze slordig zijn. Hoe lang dat zo blijft, is echter wel de vraag. De Britse krant The Guardian onthulde vorige week op basis van documenten van klokkenluider Edward Snowden dat de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA verwoede pogingen doet de fundamenten van het Tor-netwerk aan te pakken.

Terwijl die technologische strijd gaande is, bouwen handelaren in drugs of aanbieders van kinderporno in snel tempo nieuwe hidden services als hun websites zijn ontdekt. En dat kan snel gaan. Volgens sommige berichten is één van de grootste kinderpornosites die twee maanden geleden door de val van Freedom Hosting werd getroffen binnenkort alweer online. Bovendien blijven veel alternatieven voorhanden voor downloaders en verspreiders op het gewone internet, vooral via uploadsites die vaak op Nederlandse bodem staan (zie box). Volgens het Meldpunt Kinderporno is ook via die weg in het aanbod van kinderporno nog steeds een toename te zien.

Nederland grote speler
Nederland is bepaald geen kleine speler op het gebied van kinderpornografie. De nationaal rapporteur mensenhandel en seksueel geweld tegen kinderen schreef een half jaar geleden in een rapport dat bij grote internationale opsporingsonderzoeken Nederland altijd in de top-10 staat van landen waar verdachten vandaan komen of verdachte internetadressen zijn gevestigd.

Bij bijna de helft van de meldingen bij het Meldpunt Kinderporno die inderdaad kinderporno betroffen, bleken de beelden en filmpjes op Nederlandse servers aangetroffen.

Daarbij gaat het volgens het Meldpunt tegenwoordig vooral om uploadsites, websites waar mensen bestanden op kunnen plaatsen die anderen er alleen af kunnen halen als ze de link weten. Die links worden verspreid via chatrooms en discussiefora.

Alle meldingen leidden in 2010 echter tot slechts 5 processen verbaal tegen Nederlandse verdachten, volgens de rapporteur omdat eigenaren van de sites vaak buitenlanders zijn.