PO-Raad wil eindtoets op de schop

Het is voor veel achtstegroepers een spannend moment: de eindtoets. Sinds een paar jaar wordt die niet meer in februari, maar in april of mei afgenomen. De toets geldt nu meer als ‘second opinion’ bij het schooladvies: scoort een kind hoger dan zijn of haar advies, dan moet de school het advies heroverwegen en eventueel naar boven bijstellen. Naar beneden bijstellen mag niet.

Of dat bijstellen in de praktijk ook gebeurt, hangt echter voor een deel af van de assertiviteit van ouders, zegt voorzitter Rinda den Besten van de PO-Raad, die de schoolbesturen in het basisonderwijs vertegenwoordigt. Daarnaast zijn leraren bij het bepalen van een advies onbedoeld bevooroordeeld. “Die combinatie werkt kansenongelijkheid in de hand.” De schoolbesturen willen daarom dat de eindtoets zwaarder mee gaat tellen bij het advies, besloten ze vandaag tijdens de algemene ledenvergadering.

Basisschooldocenten slaan kinderen uit armere gezinnen inderdaad minder hoog aan, bleek vorige maand uit cijfers van het CBS. In groep 8 geven docenten kinderen uit families waar weinig geld te besteden is vaker een vmbo-advies dan kinderen uit een welgestelder milieu. Bij ruim 9 procent van de leerlingen uit de laagste inkomensgroep die vorig jaar in groep 8 zat, werd het advies na de eindtoets naar boven bijgesteld. De leraar had hun capaciteiten aanvankelijk te laag ingeschat. Bij de kinderen uit de rijkste huishoudens gebeurde dit bij iets meer dan 6 procent.

Verkeerd effect

Het verplaatsen van de toets naar een later moment was aanvankelijk bedoeld om de lestijd in groep 8 zo goed mogelijk te benutten en om het meest recente beeld van leerlingen aan het middelbaar onderwijs te kunnen geven. De PO-raad vond dit aanvankelijk een goed idee. “Maar daar zijn we van teruggekomen, vanwege het verkeerde effect dat ouders gaan pushen bij de school om er een hoger advies uit te slepen.” Vorig jaar opperde het kabinet al om de toets weer zwaarder te laten wegen, maar toen vond de PO-raad het daarvoor nog te vroeg.

Naast een zwaardere weging wil de PO-Raad dat de eindtoetsen ook beter vergelijkbaar worden. Scholen hoeven tegenwoordig niet meer alleen voor de Citotoets te gaan, maar kunnen kiezen uit zes verschillende opties. De score die een kind haalt, is volgens de besturen echter te afhankelijk van welke toets het maakt. “Wij vinden die keuzevrijheid prima,” zegt Den Besten. “Maar zorg dan wel dat de toetsen onderling vergelijkbaar worden. Nu kan landelijk niemand meer iets zeggen over het algemene niveau van rekenen en taal van kinderen van groep 8. Er is geen gemene deler meer. Dat is onwenselijk.”

De PO-Raad wil verder dat de onderwijsinspectie de eindtoetsresultaten van leerlingen niet meer gebruikt om de kwaliteit van scholen te meten. Scholen die veel ‘moeilijke’ leerlingen hebben of veel passend onderwijs geven, lopen hierdoor volgens hen een groter risico op een onvoldoende of zwakke beoordeling. “De toets is daarvoor misbruikt”, zegt Den Besten. “Wij vinden dat de scores op de eindtoets meer een signaalfunctie moeten krijgen: duikelen de resultaten omlaag, dan kan de inspectie besluiten om verder onderzoek te doen.”

Lees ook:

Voor achtstegroepers doet de eindtoets er straks toch weer toe

Het nieuwe kabinet wil de eindtoets in het basisonderwijs net zo belangrijk maken als het oordeel van de leerkracht. Scholen vinden dat geen goed idee.

Tweedeling in onderwijs toegenomen

Staatssecretaris Dekker is bezorgd. Zijn nieuwe beleid kon niet voorkomen dat de ongelijkheid is vergroot.