Pauws ondergrondse gierleiding

Sinds begin dit jaar nieuwe mestregels gelden, is het er voor de meeste boeren niet eenvoudiger op geworden. Morrend hebben zij afscheid moeten nemen van hun vertrouwde sproeiboom, de zestien meter lange buis op de trekker, waaruit de mest over het land werd gespoten.

De mest moet voortaan in de grond worden geïnjecteerd, heeft Den Haag bepaald. Terwille van het milieu, omdat er met de sproeiboom te veel ammoniak in de atmosfeer komt. Alleen als de mest sterk werd verdund, mag hij nog wel, maar daar beginnen maar weinig boeren aan, zeker niet die van de lager gelegen natte veenweiden.

“Stel je voor”, zegt Pauw, “op elke 100 000 liter mest 300 000 liter water. Dat gaat direct het grondwater en de sloten in. Daarmee verziek je meer dan dat je met het milieu bezig bent. Om dan nog niet eens te spreken over de enorme tankwagens die je achter je trekker moet hangen.”

Pauw heeft nu een systeem ontwikkeld, waarbij de mest ondergronds wordt verspreid. “Een idee dat gewoon ineens naar boven kwam. Een constructiebedrijf in Westwoud heeft het verder technisch uitgewerkt en is nu bezig de installatie in serie te bouwen.”

Achter zijn boerderij heeft hij betonnen kuipen laten bouwen met een capaciteit van 2 500 kuub mengmest die naar behoefte door een 1 500 meter lange ondergrondse pijpleiding naar tien bovengrondse kranen op zijn 40 hectare land worden gepompt. Aan die kranen bevestigt hij slangen die verbonden zijn met een zogenoemde sleepvoetmachine die, gekoppeld aan de trekker, de mest met messen 2 tot 3 centimeter diep in de grond injecteert.

Pauw omzeilt daarmee de verplichting zijn mest sterk te verdunnen, omdat bij injectie die eis (Pauw: “vreemd genoeg”) niet wordt gesteld. Hij maakt nu zelf uit hoeveel water hij toevoegt om de mest zo optimaal mogelijk te verspreiden en door het gras te doen opnemen. “Het systeem heeft als voordeel”, zegt Pauw, “dat je niet met 25 tons tankwagens over het land hoeft te crossen, omdat de tanks in feite onder de grond zitten. Door de lichte constructie van de mestinjecteerder laat je de grasmat onbeschadigd. Je kunt daardoor ook eerder bemesten. Half maart lag er al drie ton op het land. De meeste andere boeren hadden toen nog niets kunnen doen, omdat het land te drassig was.”

Daar blijken ook de weidevogels wel bij te varen. “Door vroeg te bemesten, ben je het broedseizoen net voor en worden de nesten gespaard. Elk jaar hebben we hier wel zo'n 500 eieren op het land.” Voor de door het ministerie van landbouw geprivatiseerde dienst voorlichting landbouw was ook dat een belangrijke reden om de open dag op het erf van Pauw te organiseren. “Uit praktijkwaarnemingen blijkt”, stond er in de uitnodiging, “dat gemiddeld 50 tot 75 procent van de nesten wordt vernietigd als er na 1 april wordt uitgereden.”

Bij het landbouwproefbedrijf in Zegveld, dat onder meer onderzoek voor het ministerie van landbouw verricht, zegt men de ervaringen met Pauws systeem op de voet te volgen. Onderzoeker Joost Verheul typeert de Beetse boer al bij voorbaat als een 'prachtige voorloper'. “Op de lange termijn kan dit systeem een fantastisch perspectief voor het mestprobleem betekenen”, zegt hij.

“De vraag waarom het gaat is: hoe laat je de plant de stikstof uit de mest zo optimaal benutten. Dat bereik je door de mest te verdunnen, maar wetenschappelijk staat nog lang niet vast met hoevéél water. In de nieuwe wet wordt de verhouding drie op één gesteld. Maar het kan best dat het met minder kan. Alléén: dat moeten we dan eerst wetenschappelijk onderbouwen. Pauws ervaringen kunnen daarbij van pas komen. Best mogelijk dat dan de sproeiboom weer terug kan komen.”

Daarmee zou in ieder geval voor Pauw een grote wens in vervulling gaan. In mestinjecties ziet hij niets. “Een drama op zich”, zegt hij, terwijl hij naar de honderden rondpikkende meeuwen op het net bemeste grasland wijst. “Daar zie je het gevolg van injecteren. De agressieve mest drijft de wormen en de torren, het héle leven in de grond, naar boven. Die meeuwen zitten er niet voor niets. We hebben er nog nooit zóveel gehad.”

Hij verwijst daarbij naar Duitse ervaringen. “Daar zijn ze ook al teruggekomen van de injectie-methode, uit vrees voor het drinkwater. Daar màg de sproeiboom weer.” Verheul bevestigt het: “Ja, dat heeft ons ook verbaasd. Binnen Europa heerst nog maar weinig eensgezindheid als het om mest gaat.”