'Patiënten in gevaar doordat apothekers informatie missen'

Zo riskant dat er wel eens iemand op de intensive care is beland, zegt Jaap Dik, apotheker in Vianen. "Ik had laatst een patiënt met een urineweginfectie. Daar kreeg hij nitrofurantoïne voor, een heel normaal middel bij dit soort klachten. Hij bleek allergisch te zijn voor de grondstof daarvan. Maar dat konden wij nergens terugvinden."

Een ander risico is het meegeven van 'verboden' medicijnen, zegt Mariël Croon van KNMP. "Ik hoor bijvoorbeeld vaak dat de GGZ informatie over medicijngebruik niet doorspeelt. Dan kan het gebeuren dat patiënten pijnstillers van hun huisarts krijgen die niet goed samengaan met de medicijnen voor hun psychische problemen. Maar apothekers kunnen niet zien dat zij die medicijnen óók slikken."

Eenrichtingsverkeer
Apothekersvereniging KNMP deed samen met expertisecentrum Nictiz onderzoek bij 122 openbaar apothekers en 17 poliklinische apothekers. Daaruit blijkt dat artsen en ziekenhuizen hun elektronische patiëntgegevens maar beperkt delen met apotheken, terwijl apothekers op hun beurt wel veel gegevens uitwisselen via het landelijk schakelpunt (LSP, zie kader), waar bijna alle apotheken bij aangesloten zijn. "Het is te veel eenrichtingsverkeer", zegt Croon.

Volgens Wouter van der Horst van de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen is 84 procent van de ziekenhuizen ook aangesloten bij het LSP, maar is het probleem dat daar alleen regionaal mee gecommuniceerd kan worden. "Het is echt een houtje-touwtje-netwerk", verzucht hij. "Wij hadden jaren terug al een hele elektronische infrastructuur klaarliggen. Maar de politiek koos in 2011 toch voor privacy van de patiënt, waardoor patiënten steeds opnieuw toestemming moeten geven voor de uitwisseling van gegevens. Dit is echt een frustratie bij de ziekenhuizen."

Patiënten weten bovendien vaak niet dat ze alle zorgaanbieders apart toestemming moeten geven om gegevens uit te wisselen, zegt Croon. "Ze zijn vaak stomverbaasd als ze bij de eerste hulp staan en hun medische gegevens niet kunnen worden opgevraagd."

Die slechte uitwisseling heeft serieuze gevolgen. Volgens KNMP belanden er jaarlijks duizenden mensen in het ziekenhuis door verkeerd medicijngebruik, al is het moeilijk te zeggen in hoeverre dat aan apothekers ligt. "Sommige patiënten gaan zelf de fout in door medicijnen verkeerd of na de houdbaarheidsdatum in te nemen. Maar er zullen zeker doden zijn gevallen door medicatiefouten door gebrekkige informatie", zegt Croon. Of dat klopt, kan de Inspectie voor de Gezondheidszorg niet bevestigen.

Met de fax
Om de privacy van hun patiënten te waarborgen, grijpen veel ziekenhuizen terug naar ouderwetse middelen: bijna allemaal versturen ze hun medicatiegegevens via de fax. Maar ook daar kleven de nodige nadelen aan, zegt apotheker Jaap Dik. "Iedere dag krijgen we wel vijftig faxen binnen. Laatst ging zelfs het alarm af omdat de fax te heet werd. Die berichten moeten we allemaal overtypen en verwerken. Soms staan er strepen op of is iets niet goed leesbaar. Het is heel foutgevoelig."

Dat het faxen 'gezien de huidige tijd echt achterhaald is', erkent Van der Horst van de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen onmiddellijk. "Als het aan ons had gelegen was dit systeem er niet geweest", zegt hij. "Waarom er nog steeds geen volledig draaiend elektronisch patiëntendossier is waarmee landelijk kan worden uitgewisseld, dat is een goeie vraag voor het ministerie en de politiek. Medicatie-overdrachten zijn van levensbelang, zeker als mensen 25 pillen op een dag slikken. Het is heel vervelend dat het zo gelopen is."