Pater Frans liet zijn mensen niet in de steek

Van der Lugt (75) wierp zich de afgelopen maanden op als spreekbuis van zijn stadsgenoten. Hij woonde al 45 jaar in Homs en bestierde er een groententuin en een wijngaard, al was hij de laatste tijd vooral bezig met het zorgen voor zieken en armen.

Donderdag zou hij 76 worden. Volgens de jezuïetenorde waartoe hij behoorde, werd hij maandagochtend in zijn tuin in het hoofd geschoten door twee mannen.

'We kunnen niet anders dan volhouden, maar volhouden wordt onmogelijk', vertelde hij eind januari in een filmpje dat de wereld over ging. Buitenlandse media, van de BBC tot Al Jazeera, toonden de beelden van de vermagerde pater in de belegerde stad. Van der Lugt: 'We willen niet sterven in een zee van ellende en leed.'

De enkele duizenden overgebleven inwoners moeten rondkomen met steeds minder voedsel. Veel mensen eten planten. Ze zijn, in de woorden van de pater, aangeland op een punt waarbij ze moesten 'leven van de lucht'. Als iemand hem in onderstaande video vraagt of hij denkt dat de internationale gemeenschap gaat ingrijpen, reageert hij fel. 'Dat moet je niet zeggen', meent Van der Lugt. 'Het is onmogelijk dat ze niets zullen doen.'

Terugkeren was geen optie. Zijn broers vertelden twee jaar geleden al in Trouw dat hij er niet over peinsde om naar Nederland terug te keren. Zelfs een tijdelijk verblijf wees hij af. 'Ik moet er zijn', zei hij. 'De mensen verkeren in nood.'

Van der Lugt ving vluchtelingen op, regelde medische hulp en verzorgde zelfs interreligieuze vieringen. In het tijdschrift Streven vertelde hij twee jaar geleden hoe de mis er op Palmzondag had uitgezien: het stof van de bombardementen was uit de kerk geveegd, de overgebleven (orthodoxe en dus niet katholieke) christenen kwamen in hun mooiste kleren en een imam las voor uit de Koran.

'De imam kwam ook nog met een mooie preek voor de dag', herinnerde Van der Lugt zich. Hij was direct gezuiverd van zijn 'dogmatische neigingen, voor zover ik die ooit heb gehad'.

'Ik blijf hier, ook als alle christenen weggaan'
Aan de NOS legde hij in februari uit dat hij nog niet van gedachten was veranderd. 'Als ik dit huis verlaat, blijft er niets van over. Een ander belangrijk punt is dat er hier nog christenen zijn. Die wil ik niet in de steek laten.'

'Als alle christenen weggaan, dan blijf ik nog. Ik ben hier voor Syrië, voor alle Syriërs.' Verder had hij een grote collectie historische islamitische handschriften en christelijke iconen. 'Hoe kan ik die nou in godsnaam zo maar verlaten?'

In februari legde Van der Lugt aan een journalist uit hoe Syriërs denken over de houding van de internationale gemeenschap. 'Het probleem van de grote internationale organisaties is dat ze op grote afstand staan van de gewone Syriërs', oordeelde hij in onderstaand gesprek.

'Ze kennen Syrië niet en streven hun eigen belangen na. Het is pijnlijk om constant te horen dat ze niet het beste met Syrië voor hebben.' Twee jaar geleden wees hij er al op dat de meeste burgers niet achter de oppositie staan. Van een volksopstand was volgens hem dus geen sprake.

Van der Lugts schreeuwen om hulp bleven goeddeels onbeantwoord. De Nederlandse bisschoppen laten nu weten dat ze 'geschokt en bedroefd' zijn door zijn overlijden. 'Hij stond ten dienste van alle slachtoffers', schrijft de Midden-Oostenafdeling van de jezuïetenorde in een verklaring. 'Hij heeft zich volledig gegeven.'