Overdag De Cock en 's avonds Piet Römer

“De moord wordt altijd opgelost”, zegt Piet Römer opgeruimd op de vraag hoe het komt dat de politieserie zo populair is. Aan het einde van een lange dag filmen zit hij ontspannen op het terras van de filmset aan de Kattenburgergracht in Amsterdam. De crew ruimt op en wie klaar is schuift aan de houten tafels aan, voor de drankjes en de hapjes. Het lijkt er even op dat de sfeer van de serie ook buiten de film bestaat. Pittoresk, gevat, gemoedelijk en een happy end.

'Baantjer' is een van de best bekeken programma's van de Nederlandse televisie. Vorig jaar kreeg de serie de Televizier Ring. De herhaling van de serie onlangs trok net zoveel kijkers als de eerdere uitzending. De liefhebbers staan nu 'droog' tot begin volgend jaar, als RTL 4 de derde serie gaat uitzenden. Is Römer zelf overdonderd door het succes? Quasi verbaasd: “Ach, ik heb altijd in series gespeeld die hele popualair waren. 'Het Schaep met de vijf poten', 'Citroentje met suiker', daarvoor nog 'Stiefbeen en zoon', dat was zelfs een nationale gebeurtenis.” Reken daarbij nog zijn rol als hoofd-Zwarte Piet, die hij dertien jaar lang heeft vervuld op de nationale televisie, en het is duidelijk dat Piet Römer bij een heel breed publiek geen kwaad kan doen. Dat hij ook als toneelacteur zijn sporen heeft verdiend lijkt daaraan ondergeschikt. Voor Römer geldt dat niet: “Ik heb altijd graag toneel gedaan, dat is de basis van alles, ook van televisiewerk. Neem die jonge mensen die beginnen in een soap. Als ze daarmee ophouden vallen ze in een diep gat, dan hebben ze niets om op terug te vallen. Die hebben geen ambacht geleerd. Toneelacteurs hebben geleerd om voor een zaal te gaan staan en te zeggen: hier ben ik, vreet me maar op. Zorgen dat ze naar je kijken, luisteren. Dat is het mooie ervan. Film is ook leuk, maar toch wel heel anders.”

Film is vooral wachten. Per scène wordt er gerepeteerd en vervolgens gedraaid. Een aantal afleveringen wordt door elkaar heen opgenomen, de acteurs kunnen niet een bepaalde spanning opbouwen. Wat wel bijdraagt aan de sfeer van 'Baantjer' is het authentieke politiebureau waarin wordt gefilmd. Het afgetrapte pand aan de oostkant van Amsterdam kwam drie jaar geleden leeg te staan. Een droomlokatie. Het tijdloze interieur met enerzijds de glimmende kantoorapparatuur en anderzijds het vlekkerige linoleum en het afgebladderde jaren vijftig meubilair past als een jas om de 'Baantjer'-figuren.

De opnamen verlopen voorspoedig. Regie, productie, techniek en acteurs kennen elkaar en zijn op elkaar ingespeeld. De gastacteurs zorgen voor de afwisseling. Zij spelen de rollen van geboefte of andere personages in de wereld van de Amsterdamse recherche. Zo wordt Gerardjan Rijnders in de zaak van de seriemoordenaar aan de tand gevoeld door Vledder en De Cock. Rijnders speelt een helderziende. Hij had ook dolgraag een seriemoordenaar gespeeld, denkt een van de omstanders.

Casting, de juiste acteur vinden bij een rol, is een van de sterke kanten van 'Baantjer'. Piet Römer, met zijn half-gemoedelijke en half-spottende gezichtsuitdrukking lijkt samengesmolten met De Cock. Zijn bruuske assistent Vledder, gespeeld door Victor Reinier, trekt een geheel eigen publiek, vooral vrouwelijk. Ook de goedgebekte Marian Mudder als rechercheur Vera Prins en de formele commissaris Buitendam (Serge Henri Valcke) passen perfect in de formule. “Omdat 'Baantjer' zo populair is, kunnen we inmiddels bijna iedereen krijgen voor een gastrol”, zegt Römer. Hij bemoeit zich nauwelijks met de casting. “Ik heb wel een keer mijn veto over iemand uitgesproken. Ze wilden Rijk de Gooyer hebben als penoseleider. Toen heb ik gezegd dat ik dat een cliché vond, De Gooyer is altijd te zien in dat soort rollen. Dat is toen André van den Heuvel geworden, bovendien een betere acteur, vind ik.”

De vaderlijke en betrokken De Cock is een romanticus vergeleken bij de nuchtere Piet Römer. De jongen die langsfietst en bijna over zijn stuur schiet als hij in de man met de korte broek en het glas witte wijn op de stoep Piet Römer herkent, krijgt een vriendelijke groet. “Zo gaat het nou altijd”, zegt Römer laconiek. “Ik heb er mee leren leven. Na 'Stiefbeen' was ik mijn anonimiteit kwijt. Ik heb wel tijden gehad dat ik het heel vervelend vond. Ik ben er geloof ik wel mijn spontaniteit mee kwijt geraakt. Ik merk dat men al gauw reageert van: kijk hem. Maar goed, ik heb geleerd dat het net zo erg is als je het zelf maakt. Ik vind in dit vak dat je tussen acht en elf misschien Richard III bent, maar daarna sta je als Piet Römer in de tram. Het was, geloof ik, vervelender voor mijn tweelingbroer, die steeds voor mij werd aangezien. Sommige collega's hebben het er moeilijk mee, die handelen de glamourkant niet. Als ze een tv-rol krijgen waardoor ze bekend worden, lopen ze te blaten: Oh, wat vréselijk, ik kan me nérgens meer vertonen. Vreselijke aanstellers vind ik dat. Dat je wordt herkend brengt de tv met zich mee. Je denkt toch niet dat Albert van Dalsum in 1952 door veel mensen werd herkend? Toneel was er voor de elite en die keek op de toneelspelers neer. Dat vonden ze maar een stelletje uitvreters. Maar ach, ik ga toch wel mijn gang. Als de kinderen maar gezond zijn. Een Amsterdamse uitdrukking is: As me kind maar geen dwangnagel heb.”

Piet Römer werkt veel samen met zijn zoons Han en Peter. Han Römer is acteur en regisseur, Peter Römer is hoofd drama van producent John de Mol. Hij kreeg het idee voor de serie toen hij merkte hoe populair de 'Baantjer'-boeken waren. “In mijn jeugd keek ik heel graag naar 'Maigret' op tv. Ik dacht, waarom hebben wij eigenlijk niet zo'n figuur?” Producent Römer is ervan overtuigd dat de strakke vorm een van de pijlers van het succes van 'Baantjer' is. “Maar ook andere zaken dragen bij. De acteurs natuurlijk, en blijkbaar is de tijd er rijp voor. Het speelt in het nu, met het gevoel van toen. We hebben bewust gekozen voor een tijdloze achtergrond, een beetje het Amsterdam van de jaren vijftig. Dat past bij de sfeer van de boekjes en bij het beeld van de man. En ik denk dat mijn vader heel erg belangrijk is. Mijn vader als De Cock heeft die figuur inhoud gegeven, hij bestond ineens.”

Piet Römer heeft het niet als een last ervaren dat hij de hoofdrol moest spelen in een productie van zijn zoon. “Ben je gek, die jongen doet zoveel andere dingen, die gaat heus niet tenonder als ik zou falen. Maar ik heb eerlijk gezegd nooit gedacht dat het geen succes zou worden.”

Peter Römer lachend: “Zei mijn vader dat? Nou, ik ervaar dat anders. Ik heb er wel degelijk over nagedacht, ik had niet graag mijn vader een onplezierig einde van zijn carrière bezorgd.”

Appie Baantjer, geestelijk vader van De Cock, levert niet de verhalen voor de serie. Met de schrijver is wel afgesproken dat zijn naam wordt gebruikt en dat de karakters van De Cock en Vledder worden bewaakt. Producent Peter Römer: “Als we de verhalen uit de boeken nemen, moeten we er te veel in snijden om het terug te brengen tot een kort verhaal.”

De vaste scenarioschrijvers zijn Gerrit Mollema en Simon de Waal. Gastschrijvers als Berend Boudewijn en Hetty Heyting maken op uitnodiging losse afleveringen. Zij moeten zich aan het format houden dat Peter Römer heeft ontworpen. Peter Römer: “Aan het begin wordt een lijk gevonden en het eindigt altijd bij hem thuis, met mevrouw De Cock en de medewerkers, waar De Cock uitlegt hoe hij de zaak heeft opgelost. Dat maakt het vertrouwd, mensen houden van zekerheidjes. Er moet ook altijd een scène in zitten met commissaris Buitendam en een in het café van Lowietje. Als de zaak vast zit, gaan ze daar een cognacje drinken. Soms zeggen schrijvers of acteurs: kan dat niet eens anders?, maar ik houd er erg aan vast. Ik ben er heilig van overtuigd dat het werkt, dat heb ik van 'Baantjer' geleerd. Toen die een keer in een boek commissaris Buitendam niet opvoerde, kreeg hij meteen opmerkingen van zijn lezers. Die vonden zijn laatste boek toch minder.”

Hoeveel series volgen er nog? Peter Römer denkt dat er misschien nog een vierde serie komt, daarna is het wat hem betreft afgelopen. “Ik moet ook rekening houden met de leeftijd van mijn vader.”

Het is hard werken, zegt Piet Römer (69). Hij zit in praktisch iedere scène en moet iedere opname-dag present zijn. “'s Avonds ben je dan wel eens moe, ja.” Maar Piet Römer is geen man voor pensionering, maakt hij meteen duidelijk. “Ik heb het altijd vreemd gevonden dat je op je 65ste zou ophouden met werken. Ik heb leuk werk, mag spelen, als een groot kind. Ik kan het nog aan en wordt nog gevraagd, dus wat mij betreft ga ik ermee door tot ik erbij neerval. Nou, dat moet je niet overdrijven. Als ze mij met een zendertje in mijn dove oren en met twee blikken heupen over het toneel moeten dirigeren, dan is mijn tijd wel gekomen. Ik las laatst over de Duitse acteur Tappert, die 'Derrick' speelt. Ik geloof dat er 275 afleveringen zijn gemaakt. Ik denk niet dat ik dat haal, nee.”