Over wijkverpleegkundigen zijn geen spannende tv-series

Dat wordt alleen maar wassen, verzuchtte Joëlle Sturkenboom toen ze hoorde dat ze stage moest lopen in de wijkverpleging. Dat pakte anders uit. Ze heeft zojuist een vergadering voorgezeten van het team in de Goudse volkswijk Zuidkade. Ze is 21 jaar en spreekt in zinnen als: "Je kunt nooit op de automatische piloot werken. Je moet je blijven afvragen: waarom doe ik iets, hoe doe ik iets, hoe ziet een ander mij?"

Naast haar zit Aranka Maaijen. Ze is een jaar ouder en loopt stage in dezelfde wijk. Aranka volgt de hbo-opleiding tot verpleegkundige, Joëlle is bezig haar mbo-opleiding tot verpleegkundige niveau 4 af te ronden. Twee jonge twintigers in de wijk: dat is waar de maatschappij om schreeuwt. Er is een enorm tekort aan goed opgeleid zorgpersoneel in de wijk.

Ook bij Vierstroom. Alle 45 teams in Gouda en omstreken hebben wel iemand te weinig. Aranka en Joëlle begrijpen het wel: het werk heeft een stoffig imago. Maar het is veel meer dan wassen, zo heeft Joëlle ondervonden. "Je doet ook het gespecialiseerde verpleegkundige werk als insuline prikken, stomazorg en medicijnen geven. Werk dat je in een ziekenhuis verwacht."

Als Aranka dacht aan wijkverpleegkundigen op hbo-niveau, zag ze een kantoor voor zich met een berg administratie. "Dat klopt deels met de praktijk, maar ik zie dat wijkverpleegkundigen op hbo-niveau ook rondes maken en niet de hele dag achter de computer zitten. Het is veel interessanter dan ik dacht, vooral omdat het zo divers is. Maar niemand die het ziet, de thuiszorg staat in de schaduw van andere zorg."

Geen droombaan

Van de ziekenhuizen vooral. Dat is toch voor veel studenten de droombaan, weten Joëlle en Aranka. Of zij veel ziekenhuisseries kijken? "Elke avond", zegt Joëlle. "Tv-series vormen een groot deel van het beeld dat je hebt als je de opleiding start", reageert Aranka. "Het hectische van het ziekenhuis, het lange doorwerken, de moeilijkheidsgraad die je in de series ziet en alle wonden die voorbij komen, doen je denken: dat wil ik ook. Al is dat natuurlijk niet de realiteit. Ik ken genoeg meiden die in het ziekenhuis werken en zeggen: help, ik word hier gek van dat hectische gedoe."

Onderzoek laat zien dat van alle hbo-studenten 70 procent voor een stage in het ziekenhuis kiest, slechts 5 procent wil naar de wijk. Dat heeft alles te maken met beeldvorming. Als de wijkzorg in het nieuws komt, gaat het vooral over personeelstekorten en werkdruk en bureaucratie. Dat lokt niet echt natuurlijk. Joëlle en Aranka associëren de wijkverpleegkunde ook met ouderen. Als het gaat om patiënten maar ook om een sterk vergrijsd personeelsbestand. "Een verpleeghuis, maar dan bij mensen thuis, zo wordt erover gedacht", zegt Aranka. "Dat beeld is niet aantrekkelijk voor studenten. Ik dacht ook dat hier een team zat met de gemiddelde leeftijd van 50. Dat is helemaal niet zo. Mijn stagebegeleider is 22."

"Bij ons op school komt er iemand langs om te vertellen over cardiologie, nefrologie of de ambulance", zegt Joëlle. "Zo krijg je een uitgebreid beeld van verschillende specialisaties in een ziekenhuis."

De thuiszorg komt ook langs op de opleidingen, maar veel minder prominent dan de ziekenhuizen, zegt Joëlle. "Ja, dat is bij ons hetzelfde", zegt Aranka. Zij heeft nog geen stage gelopen in het ziekenhuis. Dat wil ze eerst eens meemaken, voor ze de wijk verkiest boven de ziekenhuisgangen.

Vierstroom probeert iets aan die onwetendheid te doen door zelf actief op mbo-instellingen en hogescholen voorlichting te geven en studenten uitgebreide kansen voor stages te bieden. Ondertussen lopen er bijna honderd stagiaires rond bij Vierstroom. De hoop is dat een deel blijft hangen en kiest voor een carrière in de wijk. Aranka: "Nu ik hier stage loop en dit zo leuk vind, vraag ik me af: waarom wist ik dit niet?"

Efficiënter werken met digitale hulp

Minister Hugo de Jonge van volksgezondheid vergeleek de regels in de zorg deze week met zelfrijzend bakmeel. Daags na het landelijke protest van wijkverpleegkundigen maandag, heeft hij samen met hen een actieplan gemaakt. Daarin staat dat hij af wil van de minutenregistratie van hun werkzaamheden en wil kijken of er een maximumnorm voor administratieve lasten kan komen.

Wat denkt thuiszorgorganisatie Vierstroom daarvan? Directeur Susan Veenhoff: "Daar kunnen wij alleen maar achterstaan. In het nieuwe jaar gaan twee teams van wijkverpleegkundigen experimenteren met minder regels. Het ene team begint helemaal zonder en gaat kijken: wat is nu eigenlijk echt nodig. Het andere team begint met alle regels en kijkt: wat kunnen we schrappen? Zo kunnen wij ontdekken wat de beste manier is om regels af te bouwen."

De inzet van iPads, waarin wijkverpleegkundigen direct patiëntinformatie invoeren helpt al, ziet Veenhoff. De organisatie ontwikkelt ook een app waarin verpleegkundigen kunnen zoeken op diagnoses, waarop ze hun behandelplan baseren. Nu moeten ze twee dikke pillen doorspitten om de juiste diagnose te vinden.

Pop-upredactie bij De vierstroom

De wijkverpleegkundige heeft de laatste jaren veel extra taken gekregen, onder meer omdat verpleeghuizen sluiten. Is de wijkverpleging klaar voor de toekomst?

Trouw loopt een week mee bij de Vierstroom in Gouda.

Meepraten? Twitter via @pop_uptrouw, mail naar popup@trouw.nl, of kom langs op ons spreekuur, iedere dag van 12-13 op De Baan 325, Gouda.

Lees de eerdere reportages van de pop-upredactie op trouw.nl/popupredactie.

Vrijdag om 15.00 uur zal de pop-upredactie verpleegkundige Volker Coenraads interviewen over zijn werk. Heeft u vragen over zijn werk als man in een vrouwenwereld? Stel deze morgen tijdens de livestream op onze Facebookpagina.