Over rozen, en de dood van een mysterieus Afghaans leider

Vroeger spraken mijn vader en ooms over poëzie, sofisme en muziek zodra ze bij elkaar kwamen, maar nu wordt er over politiek en veiligheid gesproken zodra Afghanen bij elkaar zitten. De mysterieuze dood van Mullah Omar heeft iedereen in zijn greep. Deze onbekende dorpsmullah kwam in 1994 uit het niets te voorschijn, richtte een gewapende groepering op, de Taliban, en binnen twee jaar veroverde hij bijna heel Afghanistan.

Vorige week werd hij dood verklaard. Maar in kringen van Afghaanse inlichtingdiensten wordt beweerd dat Mullah Omar en zijn groepering een creatie zijn van de inlichtingendienst van Pakistan. Wat vindt mijn familie hiervan? Mijn oom is politieofficier en bevocht de Taliban. In 2001 trok hij triomfantelijk Kabul binnen toen de Taliban verslagen waren.

Rozenstruiken
Mijn oom ontvangt mij in zijn tuin vol rozenstruiken en druivenranken, met zijn onafscheidelijke tuinschaar in de hand: "Jij begint steeds meer op jouw vader te lijken. God hebbe zijn ziel." Voor eventjes zie ik een glimlach op zijn norse gezicht verschijnen, een gezicht dat op alles en iedereen boos lijkt te zijn.

Ondanks het feit dat hij door zijn vrienden in de politiek in de steek is gelaten, heeft zijn generaalshouding hier geen graad onder geleden. Hij loopt nog steeds kaarsrecht en fier zoals in de dagen dat hij zijn uniform met sterren droeg en zijn broek met rode streep door zijn dochters liet strijken. Hij zit zijn tijd uit met zijn bloemen en zijn vrienden die hem op de hoogte houden van het nieuws dat niet via de media te verkrijgen is.

Norsheid
De omhelzing voelt warm en vertrouwd aan. Hij houdt mij eventjes vast tegen zijn borst .
"Hoe lang ben jij hier al in jouw land?"
"Ruim een week", antwoord ik en besef dat ik te lang heb gewacht voordat ik hem kwam opzoeken.
Zijn gezicht wordt norser. Om te voorkomen dat hij nog meer van deze gezichtsspieren aan gaat spannen zeg ik meteen: "Ik zal een paar nachten bij jullie blijven."

Ik ga nog een stapje verder in de hoop hem aan het lachen te krijgen: "Bent u bij de rouwdienst van Mullah Omar geweest?"
Zijn mond opent zich: "Mullah Omar heeft nooit geleefd om nu dood te zijn gegaan."
"Maar tegen wie heeft u gevochten in uw jaren van strijd?" reageer ik cynisch.
De norsheid neemt de overhand op zijn gezicht: "Tegen een spook." Kijkend naar de groeven op zijn voorhoofd vraag ik met een glimlach: "Dus hij bestond niet?"

De groeven op zijn voorhoofd worden dieper. Zijn "ja en nee" antwoord verbaast mij. "Laat deze zoete geur jouw reukzintuig verwennen voordat ik jou de bittere waarheid vertel."

Eenvoudige strijder
Zijn hand hanteert handig de tuinschaar. Hij overhandigt mij een roos. "Mullah Omar was een creatie van de Pakistaanse inlichtingendienst (ISI). Hij heeft in de vorm van een charismatische, bekwame en religieuze leider nooit bestaan. Hij was een schim van wat wij al jaren dachten en bestreden. Hij was in werkelijkheid een analfabeet, een eenvoudige strijder met een baard."

Hij kijkt mij diep in de ogen: "Jij geloof toch niet dat een simpele ziel een regering ten val kan brengen midden jaren negentig, later een coalitie kan sluiten met Al-Qaida en vervolgens zes jaar lang over een land kan regeren dat negentien keer groter is dan jouw tweede land?"

"Velen in de wereld hebben dit geloofd", val ik hem in de rede.
Hij leest mijn gedachten en maakt mijn zin af: "Ja, inclusief mijzelf." "Maar waarom heeft Pakistan dan zijn marionet vermoord?" vraag ik snel voordat hij alweer mijn gedachten kan lezen.
"Om dit bittere antwoord te kunnen aanhoren, moet ik jou de zoete geur van al mijn rozen laten ruiken."

Hij laat zijn liefdevolle blik glijden over zijn rozenstruiken. "Nee oom, bespaar me uw liefde. Laten we genoegen nemen met deze ene gesneuvelde roos en blij zijn dat de duivel, hoe vals dan ook dood is." De vijf lachspieren in zijn gezicht spannen zich aan. Hij lacht triomfantelijk.

Haroon Parvani moest als derdejaarsstudent geneeskunde in 1988 Afghanistan ontvluchten vanwege zijn oppositiewerk bij de Universiteit van Kabul. Na een kort verblijf in India kwam hij naar Nederland. Daar studeerde hij fysiotherapie. Tegenwoordig werkt hij als beëdigd tolk/vertaler en publicist.