Ouderenzorg is geen heitje voor een karweitje

De grootschalige bezuinigingen in de zorg leiden tot iets dat betaalde mantelzorg heet. Het gaat dan om betaald gezelschap of begeleiding van ouderen bij doktersbezoek. Een ongelukkige naam, want echte mantelzorg is altijd onbetaald, door mensen uit de directe omgeving. Mantelzorg moet ook niet verward worden met vrijwilligerswerk. Onze vereniging KBO-Brabant heeft 132.000 leden en naar schatting 10.000 van hen zijn uit vrije keuze als vrijwilliger actief met ziekenbezoek, chauffeursdiensten, klussendiensten, belastinghulp.

Structureel zware mantelzorg kies je niet, die overkomt mensen. Maar dat geeft de overheid nog niet het recht om daar misbruik van te maken. Er zijn mensen die 24/7 als mantelzorger door het leven gaan, terwijl ze in mijn ogen gewoon zorgverlener zijn en daar ook een behoorlijke vergoeding voor zouden moeten krijgen. Dan heb ik het dus niet over een jaarlijks mantelzorgcompliment van 200 euro.

Uitsluiten
Het persoonsgebonden budget voorziet in de mogelijkheid om een vertrouwd iemand in te huren. Helaas is het kabinet voornemens om mensen die hulpbehoevend worden als gevolg van normale verouderingsprocessen uit te sluiten van het pgb. Tegelijkertijd wil datzelfde kabinet dat ouderen langer thuis blijven wonen. Onlangs beklaagde de 81-jarige vader van staatssecretaris Van Rijn zich op tv over de bezuinigingen die ertoe leiden dat hij als 'oppasser' moet fungeren in het verpleeghuis waar zijn demente echtgenote verblijft.

Juist in deze tijden zou je verwachten dat verenigingen die lokaal veel vrijwilligerswerkzaamheden uitvoeren meer gewaardeerd worden door gemeenten. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat elke euro subsidie van een Brabantse gemeente aan de lokale seniorenverenigingen een gemiddeld maatschappelijk rendement van 17 euro oplevert. In het onderzochte jaar 2012 spanden de vrijwilligers van de Brabantse seniorenverenigingen zich maar liefst 1.357.800 uren in voor de samenleving. In geld uitgedrukt had deze vrijwillige inzet een waarde van tenminste 48 miljoen euro en gemeenten bespaarden daardoor tenminste 20,7 miljoen euro op hun Wmo-uitgaven.

Te vaak nemen verenigingen genoegen met een afbouw of stopzetting van de gemeentelijke subsidie en moet een steeds groter deel van de contributie worden besteed aan stijgende accommodatie- en consumptieprijzen. In deze tijden waarin de overheid zich vergaand terugtrekt en mensen meer op zichzelf en op eigen netwerken zijn aangewezen, zouden gemeenten het maatschappelijk middenveld juist moeten faciliteren. Lokale seniorenverenigingen vormen hun beste bondgenoot om te bewerkstelligen dat ouderen daadwerkelijk (blijven) participeren in de samenleving.

Coöperaties
Ook binnen KBO-Brabant zien we aanvullingen ontstaan op zorg, mantelzorg en vrijwilligerswerk. Zo worden in Nederland en met name in onze provincie tal van coöperaties opgericht, variërend van zorgcoöperaties tot coöperaties voor dienstverlening aan huis.

Eerlijk gezegd loop ik daar meer warm voor dan voor allerlei zorgmakelaars die een nieuwe markt hebben ontdekt om te kunnen exploiteren of voor scholen die hun leerlingen aan ouderen aanbieden voor betaald gezelschap en het doen van klusjes. Het risico van teleurstelling en misbruik (aan beide kanten) ligt dan al snel op de loer. Bovendien kan het niet de bedoeling zijn dat het gat dat geslagen is door het gedwongen ontslag van ruim 50.000 professionals in de zorg op deze wijze wordt gedicht. Ouderenzorg is meer dan een heitje voor een karweitje.

Frans Slangen: voorzitter KBO-Brabant