Ouderen in verpleeghuis zijn eenzaam: 'Een goede borrel kun je wel vergeten'

De cd 'Liedjes om nooit te vergeten' klinkt uit de speakers van mevrouw Bergmans. 'Het leven is goed in m'n Brabantse land' vult haar woon-slaapkamer in verpleeghuis Alerimus. Naast de stereo ligt een stapeltje plaatjes. 'Holland party volume 1', 'Ik zing dit lied voor jou alleen', een vergeelde single uit 1997 van Jan Smit, toen die nog Jantje heette. En natuurlijk Frans Bauer. "Dat is mijn lievelingsartiest", zegt mevrouw Bergmans met zwaar Brabants accent.

Ze woont nu bijna twee jaar in het verpleeghuis in het Zuid-Hollandse Numansdorp; ze woonde nog nooit buiten Kaatsheuvel. De verhuizing was haar keuze niet. "Ik lag in het ziekenhuis en kon niet terug naar huis. In Brabant moest ik nog een jaar op de wachtlijst, die tijd was er niet. En dus verhuisde ik vanuit het ziekenhuis hierheen, dichter bij mijn kinderen", vertelt ze. Haar spullen uit Kaatsheuvel stonden al in Numansdorp. Plots was er een nieuw huis, met nieuwe regels en nieuwe mensen.

Ernstige vereenzaming

Zo'n 117.000 Nederlanders wonen in een verpleeg- of verzorgingshuis. Dat zijn er minder dan voorheen, de trend van langer thuis wonen is decennia geleden ingezet. Bijna driekwart van de ouderen in een instelling heeft geheugenproblemen. Zo ook mevrouw Bergmans, die licht dementerend is. Van de bewoners ontvangt 15 procent zelden of nooit visite, blijkt uit een SCP-rapport over het leven van ouderen in verpleeghuizen dat vandaag verschijnt. Dus ligt ernstige vereenzaming bij 17.500 ouderen op de loer. De medewerkers van Alerimus zijn er continu alert op.

In de woonkamer van mevrouw Bergmans staan knutselwerkjes in de massief houten kast. Een grijs geschilderd beeldje van een muis, een met glitters opgefleurde oude LP en een versierd fotolijstje. Zorgmanager Monique Prooy laat de knutselclub zien waar ze gemaakt zijn, de biljarttafel waar het spel volop gaande is en de recreatieruimte met Rummikub op tafel. Alerimus heeft relatief weinig eenzame bewoners, meent Prooy. "We zitten hier midden in een dorp, dat merk je", zegt ze. "De kerk en verenigingen zijn nauw betrokken en we hebben veel vrijwilligers."

Extra aandacht

Carina Noordijk is verzorgende op de afdeling van mevrouw Bergmans. Ze vangt weleens iets op tijdens het wassen 's ochtends. "De buurvrouw heeft gisteren alweer bezoek gehad van haar dochter, terwijl ik mijn eigen dochter al weken niet heb gezien, vertellen bewoners soms. Dat is heel sneu." Extra aandacht, ook fysiek, is dan het devies. "We proberen wat meer activiteiten aan te bieden, zoals spelletjes, zingen of knutselen. Maar ik kruip 's avonds voor het slapen ook weleens bij iemand in bed voor een knuffel. Die behoefte is er ook."

Mevrouw Bergmans verveelt zich doorgaans niet. Om zes uur gaat de wekker, om zeven uur wordt ze gewassen, vanaf half acht is er ontbijt. Servetten vouwen, helpen bij de bereiding van de middagsoep en dan is het tijd voor televisie en muziek. "Ik kijk elke ochtend eerst het nieuws en dan gaat de toren aan." Ze wijst naar de stereo in haar hoekkast. "Als we niet willen, hoeven we hier niets te doen. Alleen betalen", zegt ze hardop lachend. "Maar ik ben altijd druk, hoor."

Best leuk

Ze krijgt ieder weekend bezoek van familie die in de buurt woont. En ze heeft twee vriendinnen in het huis, dat scheelt een boel. Het is er al met al dus best leuk, zegt ze. Op de ruziemakende mannen op haar afdeling na dan. "Ik krijg weleens een klap van iemand, die plots boos wordt, maar dan geef ik gewoon een stomp terug. Dat is ook Brabants."

Eenzaam is ze nu niet meer. Vroeger was ze dat meer, toen haar kinderen ver weg woonden en haar man al overleden was. Maar Numansdorp zal nooit echt als thuis voelen. Ze mist de Brabantse gezelligheid. "Thuis krijg je een goede borrel bij de bingo, dat gaat hier nooit gebeuren."

Nooit visite voor 17.500 ouderen in verpleeghuizen

Wie wonen er in verpleeg- en verzorgingshuizen, hoe zit het met de gezondheid van bewoners, en welke sociale contacten hebben ze? Die vragen proberen onderzoekers van het Sociaal en Cultureel Planbureau te beantwoorden in het rapport 'Ouderen in verpleeghuizen en verzorgingshuizen'.

Uit het vandaag verschenen rapport blijkt dat het grootste deel van de bewoners vrouw is, en tachtig jaar of ouder. Bijna driekwart van de 117.000 bewoners kampt met geheugenklachten, vier op de vijf heeft zeer ernstige gezondheidsklachten.

Van alle bewoners van verpleeg- en verzorgingshuizen krijgt 15 procent nooit visite. Tachtig procent van de ouderen heeft familie die eens per week langskomt.

Lees ook: Kwart bewoners verpleeghuis komt nauwelijks buiten