Oud worden met eten wat de pot schaft

In ieder geval noteert Spanje de hoogste gemiddelde levensduur van dit continent. Op wereldschaal wordt het alleen door Hong Kong en Japan overtroffen. Nederland doet het op de 20ste plaats redelijk maar niet fantastisch.

'De verschillen worden grotendeels toegeschreven aan de gezonde Aziatische en Mediterrane eetgewoonten,' meldt de website waaraan ik deze wijsheid ontleen. Dat kan kloppen. Ook Italië, Israël en Frankrijk staan hoog op de lijst - die tegelijk ook voor een paar verrassingen zorgt. Zwitserland (nr. 4), Australië (nr. 8): met gezonde voeding heb ik vooral dat laatste land, beroemd om zijn bierbuiken, nooit geassocieerd. In Spanje viel me juist altijd op dat je er zo weinig dikke mensen ziet.

Althans, dat was tot voor kort zo. Ook daar heeft het hedendaagse gemaksdieet ingang gevonden en sindsdien zijn Spaanse kinderen rap molliger geworden. Pizza, chips en frisdrank: de moderniteit houd je niet tegen. Hoe lekker ze in Spanje ook worden klaargemaakt, kikkererwten, linzen, verse vis en groenten kunnen daar moeilijk tegenop.

Schoolmaaltijd
Daarom las ik met gemengde gevoelens in deze krant hoe in Italië de warme schoolmaaltijd - tussen de middag, zoals het hoort - onder druk staat. Niet gezond genoeg, niet lekker genoeg en ook nog eens te duur, vinden sommige ouders. De kinderen krijgen een lunchpakket mee van zéér verantwoord eten. 'Broodje tonijnsalade met tomaat uit de moestuin, tonijn uit Sicilië en zelf gebakken biologisch brood': het leest als de menukaart van een hipsterrestaurant in een voormalige volksbuurt.

En dan begint mijn twijfel op te spelen. Niet vanwege die hipsters of dat volkse, maar vanwege het biologische brood. Niks op tegen misschien, maar een beetje sectarisch klinkt het wel. Er is weinig dat zich zo goed leent voor fanatisme als gezond eten - en voor je het weet krijgt zo'n kind een streng veganistisch broodtrommeltje mee naar school. Of je zoiets als kindermishandeling moet aanmerken, weet ik niet, en nog minder of je er celstraffen op moet zetten, zoals onlangs in Italië is voorgesteld. Maar ik kan me een ruimhartiger opvoeding in de geneugten van het verhemelte voorstellen.

Verontwaardigde moeders
Misschien botst hier het gezonde overheidsverstand op de overtuigingen van de ouders én het gezag dat hun over hun kinderen toekomt. Dat mes snijdt aan twee kanten. Terwijl in Italië kinderen tegen het schoolregime in door 'mamma' vertroeteld worden met té verantwoord eten, gebeurde in Engeland precies het omgekeerde. Topkok Jamie Oliver besloot de strijd aan te binden met het ten hemel schreiende menu waarmee de gemiddelde leerling zijn middaghonger stilt en het massale overgewicht dat daarvan het gevolg is.

Oliver begon zeer verantwoorde én verfijnde schoolmaaltijden te bereiden. Hij wist de frisdrankautomaten uit de kantines te laten verdwijnen. Maar rond lunchtijd zag hij verontwaardigde moeders bij de speelplaatsen hun kinderen steels het eten toestoppen waarmee ze groot waren geworden: zoutjes, chocoladerepen en in het beste geval een kipnugget of hamburger. Dat lustten ze wél.

Sprookjesdieet
Eten is religie - of het nu om officiële godsdiensten, gastronomische levensperspectieven of biologisch ascetisme gaat. In Frankrijk is er een schoolstrijd losgebarsten over kantinemaaltijden: wel of niet halal. In Italië roert zich de hipstersmaak, in het Verenigd Koninkrijk die van de volksbuurt. Van de weeromstuit begin ik iets te voelen voor een soort laïcité van wat de pot schaft. Ieder kind op school hetzelfde eten, volgens wat zo overduidelijk bij een gezond leven hoort.

Dat betekent Madrileense stoofschotel op maandag, Catalaanse gegrilde groenten later in de week, zeeverse vis uit Baskenland en op speciale dagen Valenciaanse paella: het lievelingsgerecht van ieder kind met smaak. En ja, ook spaghetti en af en toe zelfs een pizza. Liefst 83,1 jaar oud worden ze er gemiddeld in Spanje mee, 82,7 in Italië. Het klinkt als een sprookje dat werkelijkheid geworden is - en het heeft een passend slot. Want ze leefden nog lang en gelukkig.