Oprechte worstelingen, maar weinig persoonlijk en kwetsbaarheid ontbreekt

De schrijver

Stephan de Jong is naast predikant in de Protestantse Kerk in Bussum verhalenverteller en beeldend kunstenaar. Het motto in zijn vele theologische boekjes, verhalenbundels en optredens lijkt 'hoe korter hoe beter' te zijn. Zo brak hij in zijn voormalige standplaats Eibergen in 2008 het preekrecord aldaar met de kortste preek, van twaalf woorden.

'Bent U dat, God?' is de derde uitgave in zijn serie zeer korte overpeinzingen. Eerder verscheen daarin 'U doet niets, want u bent God' (2014) en 'U gaf me schouders om ze op te halen' (2015). Ook schreef De Jong mee aan 'Doorns Evangelie, Marcus opnieuw' (2014) van Op Goed Gerucht, een beweging voor progressieve predikanten in de Protestantse Kerk. Deze hervertelling telt 52 eveneens korte hoofdstukken.

Thematiek

Wat valt er nog te zeggen over God als je daar niets zeker over weet, niet gelooft dat hij 'helpt, handelt of schenkt', maar het geloof ook niet wil afdoen als een 'plons in een oceaan van onzin'? Wat houd je dan over?

Op dit zeer wankele, onontgonnen pad, als een koorddanser die slechts over lucht lijkt te lopen, gaat De Jong schoorvoetend op zoek naar God. Bewijsbaar is het geloof niet, wel beleefbaar, stelt De Jong en dus legt hij in 26 overpeinzingen in gebedsvorm 'rekenschap' af van godservaringen die hem raken en betekenis geven, omgeven door tien inleidende en vier afrondende overpeinzingen.

De overdenkingen over bijvoorbeeld humor, nabijheid, woorden, liturgie en stilte beslaan hooguit een pagina en leidt hij in met citaten van eveneens zoekende denkers als Tomáš Halík, Jean-Jacques Suurmond, Anselm Grün, Willem Jan Otten en Thomas Merton.

Meest treffende zin

"Ze (de vreugde) zoekt richting. Ze reikt en zoekt en dringt naar iets wat niet de oorzaak is van de dankbaarheid, maar wel haar doel. Wat haar doel is? Ik ontkom er niet aan dat mijn dank denkt aan U."

Visie

In bovenstaande zin over dankbaarheid komt de worsteling van De Jong misschien wel het meest concreet naar voren. Het goede in het leven toeschrijven aan God stelt de schrijver voor het dilemma dat hij God ook verantwoordelijk zou moeten houden voor het nare, dus besluit hij dat hij God niet dankbaar kan zijn voor wat hij (niet) krijgt. Toch ervaart hij dankbaarheid om wat hij 'kreeg zonder dat iemand het gaf', zoals zijn vrouw, kinderen en de lente. Dan 'denkt zijn dank aan U'.

Zo zoekend gaat hij per ervaring op pad. De Jong lijkt door deze ervaringen toch enig houvast te vinden, zoals de koorddanser die - vrij naar Wittgenstein - niet op lucht maar op de smalste bodem blijkt te lopen 'die je je kunt voorstellen'. 'En toch kan je er werkelijk op lopen.'

Redenen om het boek niet te lezen

Hoe vlot De Jong ook schrijft, hoe wezenlijk de anekdotes en aangesneden issues ook zijn, de gedachtenspinsels blijven aan de vlakte en raken zelden. Ze hadden pas echt van onderscheidende meerwaarde kunnen zijn als De Jong vaker persoonlijk, concreet en kwetsbaar was geworden.

Leren kennen doen we de schrijver niet. Op welke momenten wijkt en ontglipt God hem dan? Het blijft zo abstract en ver weg. Vermoeiend worden ook de soms gekunstelde woordspelingen als 'geen eindige onzin maar oneindige zin' of 'Hij is niet de maker, maar heeft er wel mee te maken'.

Redenen om het boek wel te lezen

De worstelingen van De Jong zijn die van een oprechte zoeker. Het is mooi dat de gedachten niet uitgekristalliseerd zijn waardoor ze veel herkenning en erkenning zullen oproepen bij lezers die eenzelfde zoektocht doorlopen. Hij zet aan tot nadenken en verder lezen. Ander voordeel is dat een boek met zo'n ondertitel in dit drukke bestaan vrij makkelijk is in te passen. Het leest snel en prettig weg.

Bent U dat, God? Veertig zeer korte overpeinzingen over God ervaren

Stephan de Jong

uitgeverij Meinema, 104 blz., euro 11,90

**

undefined