Opeten van de eigen woning kan wat lucht geven in een moeilijke tijd. Ilse Kuiper geeft culinaire adviezen.

De eerste maatregel betrof een verbod op het consumptief besteden van de overwaarde. Alleen wie verhuisde, kon nog een consumptief voordeel uit de overwaarde behalen. Een volgende maatregel was om de maximale termijn waarbinnen de hypotheekrente aftrekbaar werd gesteld, te beperken tot dertig jaar. Met de invoering van het belastingstelsel 2001 werd vervolgens een einde gemaakt aan de aftrek van de hypotheekrente voor een tweede huis. De laatste ingreep, de bijleenregeling, ging in per 1 januari 2004. Met de invoering van de bijleenregeling werd de verzilvering van de overwaarde bij verhuizing tegengegaan.

En het einde is nog lang niet in zicht. Zo steekt regelmatig de slepende discussie over de verdere beperking van de hypotheekrenteaftrek weer de kop op, terwijl ondertussen andere (fiscale) maatregelen het eigenwoningbezit verder lijken te ontmoedigen. Veel kritiek is er bijvoorbeeld op de verzwaring van de (gemeentelijke) woonlasten, de ongebrei-delde ozb-stijging en de wozregeling en -taxaties.

Een verstrekkende ingreep is het verplicht opeten van je woning zoals bepaald in de vermogenstoets van de Wet Werk en Bijstand (WWB). Als iemand, door welke reden dan ook maar meestal werkeloosheid, een uitkering moet aanvragen, komt deze persoon niet in aanmerking voor een uitkering zolang deze zelf vermogen of kapitaal bezit. Dit kan zijn een spaarrekening of kapitaal opgebouwd in het eigen huis (waarde van het huis minus de eigenwoningschuld). Wie gespaard heeft voor de studie van de kinderen? Pech, eerst op dat potje interen. En wie een eigen huis bezit? Die krijgt bijstand in de vorm van een lening op het eigen huis en 'eet' dat met een krediethypotheek 'op' voordat een uitkering wordt verstrekt.

FNV Bouw (www.fnvbouw.nl) vindt dat principieel onjuist. Sinds 11 februari 2004, de dag dat de eerste groep werkzoekenden onder de WWB zich bij het bijstandloket meldt, voert de vakbond actie tegen dit beleid.

Een heel ander verhaal is het als je er vrijwillig voor kiest om het eigen huis op te eten. In dat geval wordt de overwaarde (hier is sprake van als de executiewaarde hoger is dan de hypotheek) gebruikt voor andere doeleinden dan de verbetering van de woning. In feite ruil je stenen voor contanten. Dit kan door middel van het afsluiten van een tweede hypotheek. Die hypotheekrente kan niet meer worden afgetrokken, mits er sprake is van verbetering of verbouwing van de eigen woning. Een andere optie is de krediethypotheek. De overwaarde van uw huis zet u dan om in een lening, waarbij het niet nodig is om aflossingen te doen.

U draagt alleen de maandelijkse (niet aftrekbare) rente op de lening af waarbij u het huis gebruikt als onderpand. In de aflossing van de lening wordt uiteindelijk voorzien als u het huis gaat verkopen.

Stel, u hebt een woning met een behoorlijke overwaarde en wilt dit geld vrijmaken voor consumptieve doeleinden: een reis, een auto of gewoon het aanvullen van het huishoudgeld. Is een krediethypotheek dan aan te raden? Volgens de Consumentenbond wel. In de Geldgids van juni 2004 oordeelde de bond dat de krediethypotheek de goedkoopste manier is om geld te lenen.

De rente is lager omdat de bank de extra zekerheid van uw huis als onderpand heeft, en u hoeft niet verplicht maandelijks af te lossen.

Volgens het onderzoek kunnen ouderen die hun huis willen opeten zelfs beter een krediethypotheek dan een tweede hypotheek afsluiten. Dit laatste heeft als nadeel dat u in een strakker keurs-lijf zit en de kosten hoger zijn. Het is volgens de bond niet aan te raden om de gewone hypotheek om te zetten in een krediethypotheek. U bent financieel het beste uit als u een nieuwe krediethypotheek afsluit bij een aanbieder met een goede prijs/kwaliteitverhouding.

Dat is even opletten, want er zijn flinke kostenverschillen tussen de verschillende aanbieders. De goedkoopste zijn Postbank en Direktbank, maar Fortis en ING zijn ook aanraders als het bedrag van de huidige hypotheek en de krediethypotheek samen lager is dan 75 procent van de executiewaarde. Bent u van plan een krediethypotheek af te sluiten? Kijk dan op www.consumentenbond.nl voor de testuitslag of vraag het juninummer 2004 van de Geldgids op via telefoon 070-4454545.

Zijn er nu nog andere mogelijkheden voor huiseigenaren die behoefte hebben aan klinkende munt? Jazeker. De meest eenvoudige is: verkoop het huis en koop een goedkoper huis of ga huren. Er zijn echter veel, met name oudere, huiseigenaren die helemaal niet willen verhuizen. Maar het onderhoud van de woning wordt te zwaar en ze willen het 'stenen vermogen' liever gaan benutten.

Voor deze groep zijn speciale mogelijkheden bedacht, door onder meer Amvest (www.am-vest.nl, telefoon 020-4301212), maar vooral door Torenstad Verzilverd Wonen (www.torenstadverzilverdwonen.nl, telefoon 0575-511393). Het gaat hier meestal om constructies waarbij u uw huis verkoopt en het meteen weer terug kunt huren of uw leven lang recht heeft op gratis bewoning. Torenstad, die samen werkt met een tiental woningcorporaties verspreid door het land, maakt daarbij gebruik van het feit dat de waarde van uw huis bestaat uit twee verschillende onderdelen. Namelijk het bloot eigendom (het huis met de grond zelf) en het woonrecht, dat is het recht om het huis voor bewoning te gebruiken. U verkoopt uw huis in feite met behoud van woonrecht.

Uw huis wordt getaxeerd, waarbij de koopsom wordt bepaald. Aan de hand daarvan bepaalt Torenstad de waarde van het bloot eigendom, en de waarde van het woonrecht. De waarde van het bloot eigendom krijgt u uitgekeerd. In deze optie bent u verlost van het onderhoud van de woning, terwijl u levenslang het recht heeft het huis te bewonen. Dus hebt u wel de lusten, maar niet de lasten van uw huis. Of deze optie in uw geval (fiscaal) aantrekkelijk én mogelijk is, en voor welke constructie u het beste kunt kiezen, kunt u overleggen met de desbetreffende aanbieder.