Opa is in zijn nopjes: samen met zijn familie terug naar Pampus
Harm Alberts Junior leidde de eerste drieënhalf jaar van zijn leven een afgezonderd bestaan met zijn ouders op forteiland Pampus. Op 87-jarige leeftijd keert hij terug.
Als een echte schipper – hij werkte tien jaar op zee – klimt Harm Alberts junior (87) naar het bovendek van de boot naar Pampus. Zijn rollator blijft beneden, zijn zeebenen is hij nog niet kwijt. Met een hand boven zijn ogen tegen de zon en de hand van zijn vrouw op de schouder staart hij naar het naderende eiland. Nu een bestemming voor dagjesmensen die er lunchen en het oude fort bezoeken, tot 1933 de plek waar hij met zijn ouders woonde. "Dat het huis er niet meer staat, dat is wel jammer."
Pampus werd in de negentiende eeuw gebouwd in de Zuiderzee, nu het IJmeer, als onderdeel van de Stelling van Amsterdam. Alberts opa bouwde er nog aan mee. Het idee was simpel: als de vijand kwam, zou het gebied rondom Amsterdam onder water worden gezet. Tweehonderd militairen waren op Pampus gevestigd om de hoofdstad te beschermen tegen aanvallen.
De constructie was al snel gedateerd. De uitvinding van het vliegtuig en de aanleg van de Afsluitdijk maakten het eiland nutteloos. Na de Eerste Wereldoorlog vertrokken de militairen. Een fortwachter moest een oogje in het zeil houden en zorgen dat de machinerie op het eiland in goede staat bleef. Alberts' vader, sergeant en machinist, was de laatste die deze post vervulde.
Tekst loopt door onder afbeelding
Bijzonder
Vandaag is de derde keer dat Alberts terugkeert naar het eiland van zijn jeugd. Eén keer in 1958, met zijn vader. Het eiland was toen zoals de Duitsers het hadden achtergelaten: in puin. Een tweede keer met zijn moeder nadat het was opgeknapt, in 1991. Inmiddels is in het fort een 'Pampus Experience' ingebouwd waar toeristen de geschiedenis van het fort kunnen herleven. Die tour gaat Alberts – als een van de twee nog in leven zijnde eilandbewoners – vandaag op uitnodiging van de organisatie maken omdat het nu 130 jaar geleden is dat met de aanleg van Pampus begonnen is. Hij heeft zijn vrouw, dochter, zoon en kleindochter meegenomen.
"Mijn vader vertelde wel altijd dat hij op Pampus had gewoond", zegt dochter Carla. "Maar ik besefte me niet dat dat bijzonder was. Totdat een van mijn leerlingen eens een spreekbeurt over Pampus hield. Hij had een boek bij zich. Ik sloeg het open en verhip, daar stond een foto van mijn opa."
Tekst loopt door onder afbeelding
Kruiend ijs
Alberts is trouwens niet op Pampus geboren, 'net niet'. Zijn moeder beviel tijdens een strenge winter. Metershoog kruiend ijs scheidde het eiland van het vasteland. Datzelfde kruiende ijs als waar Alberts vader iedere winter op schoot en in hakte uit angst dat het hun huis omver zou duwen. De dokter durfde de overtocht die januari niet te maken. "Maar mijn moeder wel. Zij ging over het ijs naar Haarlem om daar te bevallen. Enkele dagen na mijn geboorte keerden we terug."
Het gezin verbouwde eigen groente en vissers gooiden iedere dag verse vis in een emmertje op de steiger. Veel kan Alberts zich niet meer herinneren van deze tijd. Niet gek, want hij was pas drieënhalf toen het gezin het eiland verliet. "Ik weet nog dat er een militaire telefoon was, met zo'n slinger. Dat was de verbinding met het vasteland."
Bij het massieve fort aangekomen moet Alberts bekennen dat dit ook voor hem nieuw is. "Ik herken die grijze wand, meer niet. Als kind mocht ik hier helemaal niet komen, dat was militair geheim."
Hij straalt er niet minder om. Behendig tilt hij zijn rollator trappetjes af en drempels op. Af en toe vist hij een roze digitale camera uit zijn zak om foto's te maken. Zijn vrouw blijft glunderend in zijn kielzog. "Ik ben in de gloria, dat we hier met de familie kunnen zijn."
