Op zoek naar dingen die er echt toe doen

“Onverschilligheid”, zegt Hans van der Loon, cultuursocioloog en trendwatcher bij de Universiteit Utrecht. Hij voorspelt dat in 1997 een omslag gaat plaatsvinden die velen zal opluchten. Het wordt het jaar waarin het eindelijk niet meer nodig is om alle trends tot in detail bij te houden. Het jaar waarin we besluiten dat we al druk genoeg zijn.

“Onverschilligheid is de logische reactie op de enorme overvloed om ons heen. We moeten zoveel, er zijn zoveel mogelijkheden. Het valt toch niet meer bij te houden”, zegt Van der Loon.

Eindelijk dus een trend die naadloos aansluit bij wat de meeste mensen al lang voor zichzelf hadden besloten. Tot voor kort moest er inderdaad zoveel. Een interessante baan én een interessant privé-leven. Voorbij dus, die verplichtingen. Hans van der Loon: “Het merendeel van de Nederlanders doet aan trends sowieso niet mee. Dat zijn de mensen die kijken alsof ze water zien branden als je ze vraagt wat Internet is.”

“De omslag zie je bij de groep van 22 tot 44 jaar, de trendmakers. Die groep heeft het de afgelopen jaren steeds drukker gekregen. Ze moeten oplossingen vinden. Door krenten uit de pap te pikken en de rest te laten zitten.”

Dat je daar nu ook eerlijk voor uit mag komen, dat is nieuw. Je kunt in 1997 zeggen: 'Dat boek? Schijnt goed te zijn, maar ik heb het niet gelezen'. Je kunt rustig toegeven dat je een veelgeprezen film niet hebt gezien. “Die herwaardering van de onverschilligheid is precies waar Sport 7 ook aan ten onder is gegaan. Zelfs sportliefhebbers hoeven niet zo nodig meer. Mensen gaan weer op zoek naar de dingen die echt belangrijk voor ze zijn. Naar toegevoegde waarde”, zegt Hans van der Loon.

Volgens Dolf Jansen, de 'ene helft' van het cabaretduo Lebbis & Jansen, is Sport 7 in ieder geval níet ten onder gegaan aan iets als de herwaardering van de onverschilligheid, maar aan . . . Lebbis & Jansen! “Inmiddels hebben ook minstens drie columnisten die eer opgeëist, maar die ligt toch écht bij ons. Wij hebben afgelopen voorjaar al gezegd dat als niemand zo'n decoder zou kopen, Sport 7 binnen de kortste keren op z'n reet zou liggen, en zie aan!”

Cabaratiers zijn eigenlijk eerder 'trendwatchers met terugwerkende kracht'. Zo blikten Lebbis & Jansen met hun oudejaarsconference in de Kleine Komedie de afgelopen week terug op de actualiteit van 1996 en iets minder op een sociologisch gedefinieerd levensgevoel. Sport 7, de Arena, de Erasmusbrug, vliegveld Beek en een béétje Dutroux passeerden de revue. “Een leuk jaar”, volgens Jansen, die zichzelf een optimist noemt. In de voorstelling vindt Lebbis daar wel wat stekelige haken en ogen bij.

Rode draad, ook voor '97: de opkomende tweedeling in de samenleving, en Europa. Europa? “Kok, die één keer per maand naar Parijs moet om te horen wat hij hier moet komen vertellen”, zegt Jansen. “Dat wordt de komende tijd alleen maar erger. En daar zullen wij, die twee magere mannetjes met een grote bek, voor blijven waken. Nederland moet het stoute jongetje van de klas blijven.”

Maar hoe kweek je nationale saamhorigheid als we volgens trendwatcher Van der Loon in een staat van nieuwe onverschilligheid zijn beland? Dolf Jansen is het met die constatering maar gedeeltelijk eens. Hij herkent de 'onverschilligheid' wel, maar niet in positieve zin. “Ik ben dan nog een optimistisch mens, maar ik heb eigenlijk de indruk dat we steeds asocialer worden met z'n allen. Kijk maar om je heen hoe mensen zich gedragen in café's en bioscopen, steeds egocentrischer. ”

Heel concreet voorspellen kan Jansen alleen in de persoonlijke sfeer. “Ik zal in 1997 binnen 2,5 uur een marathon lopen en krijg in april mijn eerste kind. Dus er zullen wel wat Olvarit-grappen komen. Zijn tweelingen in? Nou, dat komt mooi uit want mijn vriendin is een tweeling.” Of er medio juni nog gelachen kan worden om de Arena? De grappen van '97 voorspellen gaat niet, zegt Jansen. “Maar ik denk dat er dan wel weer gras in de Arena groeit”, aldus de optimist. “Er staan elke dag weer zoveel nieuwe dingen in de krant.”

Trendwatcher Hans van der Loon is juist vrij positief over de 'Nieuwe Onverschilligheid'. Het heeft wel iets ontspannends, vindt de socioloog. “Het is iets anders dan het non-conformisme, waarvan we vorig jaar nog voorspelden dat het een duidelijke trend zou worden. Non-conformisme is een bewuste keuze. Je bewust anders kleden dan de rest, bewust afwijkende dingen doen. Het is toch iets heel anders of je roept 'Just do it' dan 'Laat maar waaien'.”

Onverschilligheid wil ook niet zeggen dat mensen niet meer geïnteresseerd zijn in de wereld om zich heen, zoals cabaretier Dolf Jansen vreest. Hans van der Loon: “Ik denk juist níet dat we in 1997 asociaal worden. Je ziet namelijk een hele sterke beweging dat mensen genoeg krijgen van het overheersende marktdenken van de afgelopen jaren, van de deregulering. We willen ons weer goed voelen, we willen weer zorg, we willen houvast. We hebben geen zin om alles zelf te moeten regelen, alles zelf te moeten weten.”

Het lijkt waarachtig wel of we in het nieuwe jaar een stuk aardiger gaan worden. De harde mentaliteit van de jaren '80 voorbij en zelfs het ongegeneerd zweverige flirten met New Age en andere spiritualiteit maakt plaats voor een nuchterder hang naar zingeving en innerlijkheid. Praten met dolfijnen was wat al te veel van het goede. Keep it simple, is het nieuwe motto. “Maar wel met toegevoegde waarde”, zegt Van der Loon.

Zelfs wie zich niet tot de trendy kringen rekent, ontkomt er niet aan. Huwelijk, gezin en stabiele relaties worden weer sterk gewaardeerd. Wie trouwt of rouwt doet dat niet meer in z'n oude spijkerbroek, maar omlijst de plechtigheid met zorgvuldig gekozen rituelen.

Op een ander niveau organiseren bedrijven massaal cursussen ethiek. Je goed voelen als trend heet in Amerika al 'Welness'.

Volgens velen is ook religie weer mateloos populair, vanuit dezelfde hang naar zingeving en houvast. Zelfs God wordt weer gekoesterd, bleek bijvoorbeeld uit de themakeuze van de kerstnummers van de dag- en weekbladen. Of het werkelijk gaat om een blijvende revival, vindt Van der Loon nog de vraag. “God is in, maar wat versta je onder 'God'. Ik denk dat alles in is wat voor mensen heilig is. Voor zover dat de klassieke God van de kerk en de bijbel is, zie ik dat meer als een hang naar nostalgie. God is weer eens iets nieuws voor de eerste generatie die zonder geloof is opgegroeid. Zelfs modehuizen kiezen voor hun nieuwe parfum een naam die verwijst naar de Bijbel. 'Eden', staat er op zo'n flesje. Maar ik moet nog zien gebeuren dat mensen weer echt gaan geloven.”

“Wat we wel willen, is iets breders. We willen weer een boodschap, we willen diepgang. De oude iconen hebben afgedaan. Niet alleen op religieus gebied. Zelfs de gezaghebbende instituten van politie en justitie blijken een zootje. We moeten sowieso niet meer zoveel hebben van leiders en goeroes. We moeten nu zelf op zoek naar houvast. Daarom wordt 1997 het jaar van de authenticiteit, van de eerlijkheid.”

Dolf Jansen is, ondanks zijn scepsis over de 'nieuwe onverschilligheid', blij dat de leegheid van de jaren tachtig definitief achter de rug is. Die spiegelde zich in het cabaret, dat volgens hem “nergens over ging. Nu is er niet één trend, je kunt kiezen uit zoveel verschillende typen humor.”

Joyce Kuipers, redactrice van het jongensblad Webber verwacht geen schokkende trends voor het nieuwe jaar. “Trendwatchers verzinnen wel steeds nieuwe trends, maar dat komt omdat ze ook wat te doen willen hebben. Jongeren houden zich niet meer zo aan trends, ze sluiten zich al een tijdje niet meer aan bij een bepaalde trendy groep of stijl. De grote groep pikt alleen de dingen die ze leuk vinden uit de trends. Een kakker mag ook skaten, op een skateboard staan, en een skater kan van Marco Borsato houden. 'Moet kunnen', dat is de trend voor 1997.”

En ook Joyce Kuipers constateert, geheel in lijn met haar collega Hans van der Loon, dat in het nieuwe jaar de desinteresse in trends het wint. “Zelfs praten over 'in' en 'uit' is eigenlijk verschrikkelijk uit.”

IN UIT ethiekgeld zorg de 'markt' niks hoeft alles moet god politiek eerlijk zijn smoesjes rsi internet groot gezinscheiden paddo's xtc charity-card grote hulporganisaties boek reality-tv kuren alle buitensporten cocktail party houseparty rendement winst snowboardenskiën vaste relatie extreme seks een brief schrijven antwoordapparaten zuidafrikaanse wijn beaujolais actiefilms filmhuis oké-banaan snelle hap beleggen sparen krant lezenzappen