Ook voor vluchteling waait een nieuwe Griekse wind
Niet alleen op sociaal-economisch terrein gooit de nieuwe regering in Griekenland het over een andere boeg. Ook het vluchtelingenbeleid gaat radicaal op de schop. Waar de vorige, conservatieve machthebbers door middel van repressie zo veel mogelijk migranten probeerden af te schrikken, staat de regering van premier Alexis Tsipras een humaner beleid voor. Als eerste stap is ze is begonnen met het vrijlaten van vluchtelingen uit detentiecentra in het hele land.
Die kampen herbergen enkele duizenden vluchtelingen uit vooral Azië en het Midden-Oosten. Zij zijn illegaal het land binnengekomen, veelal per boot vanuit Turkije sinds de route over land drie jaar geleden met een hek werd afgesloten. Sommigen zitten er al langer dan twee jaar, omdat ze weigeren in Griekenland asiel aan te vragen en naar een ander Europees land willen doorreizen. Veilig terugkeren naar hun vaderland kunnen ze niet.
De omstandigheden in de detentiecentra zijn ronduit slecht. In ruim een jaar tijd heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens Griekenland daarvoor maar liefst acht keer veroordeeld. De nieuwe regering heeft beloofd de meeste kampen binnen drie maanden te sluiten. Per dag komen er nu enkele tientallen vluchtelingen vrij; in eerste instantie gaat het om alleenstaande minderjarigen en migranten die asiel willen aanvragen. Probleem is dat er nauwelijks opvang is geregeld en dat de kans groot is dat de vluchtelingen op straat terecht komen.
Onderminister Tasia Christodoulopoulou van migratiebeleid zei dit weekend dat ze wil overleggen met eigenaren van leegstaande hotels en appartementen. Ook wil ze kijken of ze vluchtelingen in ongebruikte panden van de overheid kan opvangen.
Operatie Xenios Zeus
De regering heeft ook de beruchte operatie Xenios Zeus stopgezet. Sinds de zomer van 2012 had de politie verregaande bevoegdheden om migranten - legaal of illegaal - zonder enige verdenking mee te nemen naar een politiebureau en urenlang vast te zetten om hun identiteit te kunnen controleren.
Mensenrechtenorganisaties reageren verheugd, maar spreken van een eerste stap. "We willen graag weten wat het algehele beleid wordt. Want Griekenland heeft de plicht asielzoekers goed te begeleiden en onderdak te bieden. Illegale migranten moeten ofwel gelegaliseerd worden, of op een waardige manier uitgezet. Ze moeten bijvoorbeeld niet in de handen van mensensmokkelaars komen. Het opheffen van de detentiecentra is goed nieuws, maar niet genoeg", zegt Judith Sunderland van Human Rights Watch. De aankondiging van het stoppen van de politiecontroles juicht ze ook toe. Maar: "Er is meer nodig om het gedrag van de politie te veranderen: duidelijke instructies en misschien wetswijzigingen. En dat moet worden gecontroleerd."
'Magneet voor illegale migranten'
De grootste oppositiepartij, Nieuwe Democratie, heeft felle kritiek op het vluchtelingvriendelijke beleid. "Ze maken van Griekenland een magneet voor illegale migranten", zei ex-premier Antonis Samaras recent.
En ook Europa maakt zich zorgen. De meeste vluchtelingen willen immers helemaal niet in het verarmde Griekenland blijven, waar het lastig is een bestaan op te bouwen. Zodra ze de kans krijgen, reizen ze door naar rijkere EU-landen.
Komende donderdag komt de kwestie aan de orde op een regulier overleg van de ministers van justitie van de Europese Unie.
