Ook naamloos vleeskalf heeft recht op aandacht

Er was op de sociale media veel aandacht voor de trofeejacht naar aanleiding van de dood van de leeuw Cecil. De moordende tandarts uit de VS, een trophy hunter die al vele hoofden aan de muur heeft hangen, is inmiddels zelf opgejaagd wild.

Nu is er een leeuw met een identiteit gedood. Een wild dier is in een troeteldier getransformeerd. Omdat het ook nog uit een wildpark is gelokt om schietschijf te zijn en meer dan veertig uur heeft geleden, is het een drama dat groter is dan iedere Disneyfilm met een fictief dierkarakter. We kunnen het leed herkennen, ons inleven in de ander.

Linkse en rechtse intellectuelen die zich als behoudende populisten gedragen, vinden al die aandacht overdreven. Vanachter de ethische salontafel wijzen zij op het onbeschrijfelijk lijden van mensen. Waarom? Omdat de mens een ziel heeft en zelfbewustzijn, of enkel omdat het de eigen soort betreft?

Het zijn geen filosofische opmerkingen, het zijn foutieve uitspraken die bewust onwetendheid in stand houden, vergelijkbaar met uitspraken die blanken vroeger over zwarten deden. Ieder leed van een blanke was belangrijker dan welk ander lijden van de zwarte ook. Het leed werd niet alleen genegeerd, maar ook ontkend. Zwarten konden niet zo lijden als de mens, het ging meer om instinctief gedrag. Hoe herkenbaar bij debatten over het lijden van dieren.

Speciësisme
Het ontkennen van de pijn, stress en angst van dieren is nog steeds de norm. Dieren wordt ook de vrijheid ontnomen. Zij hebben geen mogelijkheden tot uitvoeren van soorteigen gedrag. Het is speciësisme, het is net zo fout als racisme en zet aan tot geweld tegen dieren en instandhouding van uitbuiting. Dat is het lot van het dier met de mens op de troon die beslist over leven en dood.

Het aantal mensen is in vijftig jaar gestegen van 3 naar 7 miljard. In 2050 leven er 9 miljard. De media schrijven hoofdzakelijk over mensenleed, terwijl bijvoorbeeld het aantal leeuwen in 100 jaar is gedaald van 200.000 naar minder dan 30.000. Het aantal neushoorns is met 70 tot 90 procent verminderd. Van de noordelijke witte neushoorn zijn er nog slechts 5. In Azië leven nog maar 28.000 olifanten.

Deze diersoorten leven al miljoenen jaren op aarde en worden in sneltreinvaart met uitsterven bedreigd. Is het neerstorten van een vliegtuig erger dan de 200 miljoen wilde dieren die jaarlijks in de VS worden gedood? Het is immoreel om slechts lijden van de eigen soort aandacht waardig te vinden. Een antropocentrisch wereldbeeld.

Empathie
De zon draait niet om de aarde. Na 5000 jaar menselijke beschaving is het tijd dat ook de mens niet meer centraal staat. Ecocentrisme is de toekomst, waarbij de intrinsieke waarde van ieder leven de norm is. Waarin mensen een nieuw sociaal contract sluiten met als basis compassie en empathie. Omdat wij weten dat er naast belangen van mensen ook belangen van dieren zijn.

58 miljard landbouwhuisdieren vinden jaarlijks wereldwijd de dood binnen de voedselproductie. Het dier is het grootste slachtoffer van 7 miljard mensen. Mag daarover worden geschreven?

Nu betreft het Cecil de leeuw, gelukkig zien we hem als individu. Er zijn ook 300 miljoen naamloze vleeskuikens en 1,4 miljoen kalveren in Nederland. Praat en schrijf over dieren. Over dieren met een naam en de naamlozen.

Bernd Timmerman: historicus en socioloog, gespecialiseerd in de mens-dierrelatie