Onvoldoende maatregelen

BERLIJN - Het is al de derde 'overstroming van de eeuw' in zestien jaar. In juli 1997 trad de Oder buiten haar oevers en richtte grote schade aan. In augustus 2002 was het vooral de Elbe. Nu zijn het de Donau, de Mulde en vandaag wederom de Elbe. Telkens was overvloedige regenval de oorzaak van de overstromingen.

'Overstroming van de eeuw' wil zeggen dat de kans op zo'n catastrofe door experts op eens in de honderd jaar wordt geschat. Wordt het niet tijd die inschatting bij te stellen? En de nodige maatregelen te treffen die de schade van zulke rampen binnen de perken houden? De discussie daarover zal ongetwijfeld opnieuw losbranden. Als het ergste leed geleden is.

Heeft men in Duitsland dan geen lessen getrokken uit de vorige twee 'overstromingen van de eeuw'? Zeker wel. Na de overstromingen in 2002 heeft de regering van bondskanselier Schröder (SPD) en milieuminister Jürgen Trittin (De Groenen) de wetgeving op het gebied van de bescherming tegen hoog water aanzienlijk verbeterd.

De nieuwe wet, die in 2005 in werking trad, voorziet in de aanwijzing van gebieden die bij hoog water als opvangbekken kunnen dienen. Daardoor zouden steden en dichtbewoonde gebieden kunnen worden gespaard. Bovendien stimuleert de wet de renovatie van dijken en de aanleg van al dan niet provisorische muren die het water kunnen tegenhouden.

De uitvoering van de wet is echter op aanzienlijke hindernissen gestuit. De belangrijkste is, net als bij veel andere zaken, het federalisme. Renate Künast, in 2002 minister van landbouw en tegenwoordig fractievoorzitter van De Groenen in de bondsdag, klaagde eergisteren dat de deelstaten eindeloos veel uitzonderingen op de wet hebben bedongen.

Die uitzonderingen hebben er onder meer toe geleid dat in de overstromingsgebieden, anders dan de wet voorschrijft, toch gebouwd is. Bovendien lopen er talloze procedures van boeren en omwonenden die bezwaar hebben aangetekend tegen de nieuwe bestemming van 'hun' gebieden. Künast: "Met name de landbouw is onvoldoende bij de maatregelen betrokken."

De huidige minister van milieu, de anders zo optimistische Peter Altmaier (CDU), viel haar bij. "Het gaat te langzaam en het is te weinig." Künast: "Van de 35.000 hectare overstromingsgebied voor de Elbe is nog maar 5 procent gerealiseerd." Ze vreest dat dit te weinig is voor de watergolf die vandaag uit Tsjechië in de deelstaat Saksen arriveert.

Een andere hindernis betreft de verhoging van de kademuren in problematische steden als Passau en Grimma. Die stuit op grote weerstand bij de bevolking. "Het karakteristieke van Passau is juist dat er drie rivieren samenvloeien. Zet je grote muren rond de stad dan gaat dat karakter verloren", zegt de burgemeester van de Beierse grensstad.

Elders in Beieren heeft men al veel gedaan om hoog water op te vangen. Er is de afgelopen tien jaar 1,6 miljard euro geïnvesteerd in de verhoging van de dijken en de inrichting van overstromingsgebieden. Maar, zo klagen milieuspecialisten, telkens trekken de aanleg van nieuwe wegen en de bouw van nieuwe woonwijken weer een streep door de rekening.

Er is uit de vorige overstromingen wel het nodige geleerd voor wat betreft de directe hulpverlening. De coördinatie tussen politie, brandweer en het Rode Kruis is aanzienlijk verbeterd. Ook het leger is ingeschakeld. Binnen de kortste keren waren 5000 hulpverleners op de been.

De overstromingen en de verkiezingen
De 'overstroming van de eeuw' van 2002 heeft volgens velen de bondsdagverkiezingen in dat jaar beslissend beïnvloed. De eerste regeringstermijn van de rood-groene coalitie liep ten einde. Alles wees erop dat bondskanselier Schröder (SPD) kansloos zou verliezen van de christen-democraten onder leiding van Stoiber (CSU). Maar toen een maand voor de verkiezingen de Elbe buiten haar oevers trad, won Schröder de harten van de bevolking door zich meteen in het rampgebied te melden en met rubberlaarzen aan de mensen moed in te spreken.

Regerende politici zijn bij zulke gebeurtenissen altijd in het voordeel tegenover politici van de oppositie. Zij kunnen immers geloofwaardiger beloften doen dan hun tegenstanders. Schröder beloofde een toegezegde belastingverlaging te zullen uitstellen om met het aldus uitgespaarde geld bij te dragen aan de 13 miljard euro schade die de overstroming opleverde.

Bondskanselier Merkel (CDU) heeft die les goed in haar oren geknoopt. Gisteren trok zij de rubber laarzen aan om zich in de rampgebieden van de situatie op de hoogte te stellen. En ook zij kwam met een zak vol geld. Ze zegde 100 miljoen euro toe.

undefined