Onveilige seks is riskanter dan worst of frikadel
Krijg je echt kanker van het eten van bewerkt vlees, zoals de WHO heeft bekendgemaakt? Twee deskundigen houden de waarschuwing tegen het licht.
Iedereen heeft het erover. Van het eten van te veel worst of rood vlees krijg je darmkanker. Het alarmerende nieuws van de Wereldgezondheidsorganisatie deed de media gisteren ontploffen. Een commissie van de WHO heeft worst gelabeld als 'kankerverwekkend' en rood vlees als 'waarschijnlijk kankerverwekkend'. Met elke 50 gram worst meer per dag, stijgt de kans op darmkanker met 18 procent.
Wat nu? De plakjes vleesbeleg en de frikadellen voortaan maar laten liggen? Nee, dat nu ook weer niet, zeggen voedingswetenschapper Martijn Katan en arts-epidemioloog Jan Willem Coebergh. Er is geen reden om door te slaan. Al is worst officieel in het rijtje kankerverwekkende stoffen beland, ziek word je waarschijnlijk van iets anders.
Is dit de zoveelste claim over voeding en gezondheid?
Nu dit weer, zullen consumenten denken. Maar volgens de WHO is deze claim vrij hard: er is genoeg bewijs voor de link tussen bewerkt vlees en darmkanker.
Katan vindt het bewijs aannemelijk maar de zekerheid van de Wereldgezondheidsorganisatie gaat hem te ver. "Bij mij knaagt de onzekerheid of bewerkt vlees wel terecht in de categorie 'kankerverwekkend' is beland. Mensen die veel vlees eten, bewegen over het algemeen minder, zijn dikker en eten minder groente en fruit. Dat zie je terug in meerdere studies. Het is buitengewoon lastig om die gewoontes tijdens een studie goed te ontwarren. En dus is het lastig om zekerheid te krijgen over het effect van vlees eten op de gezondheid."
Gaan we niet dood van knakworst en frikadel?
Katan: "Als je kijkt naar wat kunnen doen om geen kanker te krijgen, dan staat minder vlees eten bij lange na niet bovenaan. Voorop staan roken en meeroken. Dan komen alcohol, overgewicht en gebrek aan beweging. Straling is ook belangrijk, van de zon of van zonnebanken. Daarna volgt er nog een reeks dingen die je beter kunt doen dan laten, zoals veilige seks en je als meisje laten inenten tegen HPV (een virus dat baarmoederhalskanker veroorzaakt). Pas daarachter staat het eten van bewerkt en rood vlees. Heb je al het voorgaande gedaan en wil je meer doen om gezond te blijven? Dan kunnen de echte doorzetters worst laten staan."
Coebergh: "Worst en rood vlees eten valt totaal weg bij de echt belangrijke oorzaken van dikke darmkanker: genetische aanleg en gebrek aan beweging. In ongeveer 5 tot 10 procent van de darmkankergevallen gaat het om een erfelijke vorm. Je gaat als consument je voeding niet afstemmen op het wel of niet krijgen van darmkanker, behalve misschien als je erfelijk belast bent. Verder is gebrek aan beweging een boosdoener. Door kantoorbanen en modern vervoer zitten mensen steeds meer stil. Zonder beweging blijft ontlasting langer in de darmen hangen en prikkelt daar het darmslijmvlies. Dat verhoogt de kans op darmkanker."
Per jaar krijgen 15.000 mensen te horen dat ze darmkanker hebben. Wat is het aandeel van worst en rood vlees daarin?
Katan: "Als honderd mensen die 50 gram bewerkt vlees per dag eten, vanaf nu alle worst, ham en frikadellen laten staan, dan voorkom je daarmee op den duur één geval van darmkanker. Dat is niet verwaarloosbaar. Als je iets af kunt knabbelen van het aantal mensen dat kanker krijgt, is dat mooi meegenomen."
Coebergh: "In theorie kun je niet-erfelijke vormen van kanker vermijden met een goede leefstijl. Maar er is altijd een basisrisico op kanker: soms is het gewoon pech hebben. De menselijke darmen zijn zeven meter lang. Over die hele lengte delen de darmcellen dagelijks om zich te vernieuwen. En waar cellen delen, gaat weleens wat mis. Er kunnen foutjes in het DNA sluipen die tot kanker kunnen leiden. Daar heb je zelf geen invloed op, ook al eet je vanaf nu nooit meer frikadellen."
