Ongerepte wildernis

Een breed palet aan kleuren. Hardgroene bladeren aan de bomen, met aan het voetstuk lichtgroen gras. Uitgestrekte vlaktes tussendoor van beige heide. Her en der paarse en blauwe bloemen. Een zicht zover je kunt kijken. Links reikt de heide ver tot aan Assen, de andere kant ligt tegen Rolde aan. "De architect heeft er rekening mee gehouden dat de hoogbouw van de stad Assen het beeld niet verstoort", vertelt landschapshistoricus van Staatsbosbeheer Jori Wolf. Enkele bosgebieden zijn in de lijn voor de hoogbouw niet gekapt, zodat je slechts uitgestrekte natuur ziet zover je kunt kijken.

"De historische gebieden zijn in oude staat hersteld", laat Wolf weten. "We wilden de eigenheid van het gebied versterken. Het landschap heeft bijvoorbeeld verschillende ijstijden doorstaan, nu kun je de verschillende tijdslagen weer zien. En veel karakteristieke grafheuvels."

Om de eigenheid van het gebied weer in zicht te krijgen, zijn er veel bomen en bosjes weggehaald. Daardoor zijn nu ook de eeuwenoude karrensporen weer in het landschap te herkennen, waar vroeger al het verkeer van Groningen naar de rest van Nederland overheen reed.

Het natuurgebied is nog ongerept, doordat het in 1919 door defensie werd opgekocht. In 2008 werd het overgedragen aan Staatsbosbeheer, waardoor zij het veld nu in oude eer konden herstellen. Was dat niet gebeurd, dan was het gebied nu hoogstwaarschijnlijk verkaveld. Volgens hoogleraar Landschapsgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit van Groningen (RuG), Theo Spek, vertelt het gebied het verhaal achter de Koude Oorlog. "In die tijd werd hier veel geoefend. Alsof de Russen achter het bananenbos zaten", zegt hij terwijl hij naar links wijst, waar het bosje vroeger stond.

Volgens Wolf was het herstellen van de heide belangrijk voor het in stand houden van de natuur. "Het is een grote mooie wildernis en dat moet zo blijven. Het zijn historische gebieden."

undefined

Karrensporen

Waar op het Ballooërveld je ook loopt, de karrensporen lopen door het hele gebied. Grappig detail: uit het spoor is precies af te lezen uit welke tijd de sporen afkomstig zijn. Elke periode had namelijk karren met andere wielbreedtes. Dit was voor de wegen ontzettend onhandig. Daarom is op een gegeven moment gezegd: zo breed zijn onze wielen en daar houden we ons aan.

Ook de grafheuvels zijn als zodanig nog goed te herkennen. Vroeger gebeurde het vooral vaak dat mensen al geëxecuteerd werden in de stad, maar dan op een grafheuvel aan een galg werden gehangen, als een soort waarschuwing. "Dat was een manier om te laten zien dat er met de wet niet te sollen viel", vertelt Spek. "Zo van: hou je aan de regels, anders is dit wat er gebeurt."

Volgens Spek werden de mensen vaak al met een zwaard gedood en hingen er soms wel drie lijken op rij. Hoewel in het plan nog gepleit werd voor een galg-achtig kunstwerk, kwamen deze plannen er bij buurtbewoners niet door. Het zou een te luguber beeld geven.

Verderop een idyllisch beeld; een schaapskudde begeleidt door een herderin en haar bordercollie. Ruim 400 'ouders' en 800 van hun kinderen. Het geeft een prachtig geluid; 1200 blatende schapen.

De herderin houdt haar schaapjes tactisch bij elkaar, alsof ze nooit iets anders heeft gedaan. Maar niets is minder waar. Pas enkele jaren geleden kwam ze naar het Ballooërveld en werd ze verliefd op de herder. Inmiddels begeleiden ze de schaapskudde samen. "In weer en wind" zegt Spek. "Het heeft iets romantisch, zo'n kudde leiden. Maar vergis je niet, in vreselijk bar weer staan ze hier ook."

De tankgrachten zijn een herinnering aan het defensieverleden ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. "De tankgeulen waren een verdedigingslinie van Noord-Nederland",vertelt Spek. "De tanks moesten daardoor worden tegengehouden. Omdat ze in de geul voorover zouden klappen en ze niet verder konden."

Achter de tankgracht zijn loopgraven en schuttersputten te herkennen. Spek: "Die werden gegraven door gevangenen. De 'spitters' werden als dwangarbeiders aan het werk gezet." Er zijn sporen te vinden uit alle tijden. Geologische, ecologische, archeologische. Dat maakt dit natuurgebied zo bijzonder. Volgens Spek profiteert de nachtzwaluw nu al van de nieuwe open natuur. "We zien dat de aantallen zijn toegenomen. De natte heide biedt veel meer kansen. Het zit hier inmiddels ook vol met adders."

undefined

Bruggen

Er zijn verschillende bruggen in het gebied aangelegd. Gemaakt van eikenhout, dat op het Balloeërveld als boom gekapt is. Staatsbosbeheer werkt er samen met de zorginstelling Vanboeijen, met medewerkers met een verstandelijke beperking. "De mannen doen hier allerlei verschillende werkzaamheden. De overgebleven takken van de kapwerkzaamheden bijeenharken, bijvoorbeeld. Maar ze hebben ook meegewerkt aan de brug." Begeleidster Karin van der Vries vol enthousiasme: "Sommige mannen hebben nu zelfs hun kettingzaagdiploma gehaald. Fantastisch."

Een eindje verderop ligt het 'boerzand'. Een prachtige zandvlakte die doet denken aan een duinpan. Het is fluweelzacht zand, dat volgens Spek ook wel 'poesjeszand' wordt genoemd. Onder de zandbank liggen veel fossielen van zee-egels en vuurstenen verborgen. Tussen het losliggende zand van piepkleine korrels liggen glimmende steentjes. De glinstering in de zon geeft een magisch effect.

De uitgestrektheid van het Ballooërveld. 'Het is een grote mooie wildernis en dat moet zo blijven.'

undefined