Onderwijs en cultuur dé winnaars in D66-steden
De vier grootste Nederlandse gemeenten trekken de komende vier jaar bij elkaar meer dan 200 miljoen euro extra uit voor onderwijs. Dat blijkt uit de financiële paragrafen van de coalitie-akkoorden. Het extra geld wordt onder meer gebruikt om de kwaliteit van leraren fors te verbeteren en voor het oprichten van alles-in-één-scholen: voorzieningen met alle kindvoorzieningen op één plaats, waar de kleintjes al halverwege hun tweede jaar terechtkunnen.
Nu op één na alle colleges van burgemeester en wethouders zijn gevormd, onderzocht Trouw de coalitie-akkoorden van de twintig grootste gemeenten. Opvallend daarin is dat veel colleges extra geld voor onderwijs uittrekken.
Vooral Amsterdam pakt flink uit, met volgend jaar ruim 27,5 miljoen euro en vanaf 2016 36,5 miljoen euro extra per jaar. Over vier jaar komt dat uit op 137 miljoen euro extra. Dat wordt in Amsterdam behalve aan kwaliteitsverbetering ook besteed aan meer tweetalig onderwijs (Nederlands en Engels). Het vorige college in Amsterdam was juist van plan om in 2015 18 miljoen op onderwijs te bezuinigen.
Ook de andere grote steden hebben fikse bedragen extra over voor onderwijs. Onder de kop 'intensiveringen' in de hoofdlijnenbegroting van Rotterdam staat bij onderwijs in 2015 2 miljoen euro extra, oplopend tot bijna 13 miljoen euro in 2018. Utrecht geeft jaarlijks 2,6 miljoen euro meer en Den Haag 7,5 miljoen euro.
De gemeenten krijgen geen extra geld van het Rijk. In de meeste gevallen is de rijkstoelage juist lager dan voorheen. Dat betekent dat tegenover alle extra investeringen ook bezuinigingen staan. De grote gemeenten zeggen die vooral te dekken door efficiënter te gaan werken.
Zo wil de gemeente Amsterdam ieder jaar 65 miljoen overhouden door slagvaardiger te opereren en bespaart ze nog eens 50 miljoen jaarlijks op inkoop van diensten en producten. Utrecht bespaart behalve op organisatie ook op de centrale bibliotheek, die het in 2015 met vijf miljoen minder moet doen. Ook Rotterdam bezuinigt op de gemeentelijke organisatie - die moet in 2018 40 miljoen euro per jaar minder kosten - maar kort ook flink op het armoedebeleid: volgend jaar al 8,5 miljoen euro, in 2018 bijna 13 miljoen.
Het extra geld voor onderwijs lijkt een direct gevolg van de winst van D66 bij de raadsverkiezingen. D66 bestuurt mee in 18 van de 20 grootste gemeenten. Bijna overal leverde de partij de onderwijswethouder.
Die wethouders kunnen ook in een aantal middelgrote gemeenten meer geld uitgeven. Zo gaat René Peters van Almere elk jaar 1,5 miljoen meer besteden aan onderwijs, terwijl de stad fors moet bezuinigen. Net als Enschede, Zoetermeer, Zaanstad en Arnhem zet Almere vooral in op de ontwikkeling van scholen waar kinderen al vanaf peuterleeftijd naartoe kunnen. Arnhem belooft zelfs dat vanaf 2017 alle peuters naar school gaan.
De cultuursector heeft ook baat bij de nieuwe colleges. Amsterdam draait bezuinigingen van het vorige college terug. Onder meer Den Haag, Almere en Tilburg beloven de cultuursector extra geld.
(Rand)stedelijke partij
Een Randstedelijke, of in elk geval een stedelijke partij, dat is en was D66. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 belandde de partij in zeven gemeenten in het college: op Wageningen na allemaal in de Randstad. Dit jaar bestuurt de partij in 36 gemeenten. Nieuw zijn drie grote steden: Amsterdam, Den Haag en Utrecht. Ook in de provinciesteden Arnhem, Enschede en Tiel is de partij in het college gekomen. In de provincies Friesland, Limburg en Zeeland is de partij helemaal niet vertegenwoordigd.
