Onderwijs aan asielkinderen komt moeizaam van de grond

"Het gaat iedere keer om scholen voor enkele tientallen leerlingen", zegt een woordvoerder. "En het zijn minder nieuwe locaties dan wij verwachtten." Zo openden afgelopen week scholen en speciale klassen in Amsterdam, Eibergen en Tilburg met plek voor 50 tot 130 kinderen.

Vandaag begint de grootste school van Nederland voor vluchtelingenkinderen, in Nijmegen: 600 leerlingen. Zulke grote scholen zijn hard nodig om de toestroom van leerplichtige kinderen bij te houden. Vorig jaar kwamen naar schatting dertienduizend vluchtelingenkinderen naar Nederland, het kabinet verwacht dit jaar hetzelfde aantal.

Grote financiële verplichtingen
De koepel van basisscholen PO-Raad en de vereniging van katholieke en christelijke scholen Verus beamen dat veel scholen nog moeite hebben met de procedures om onderwijs voor asielkinderen in te richten. Ze moeten taalonderwijs, traumabegeleiding, huisvesting, leerlingenvervoer of het geven van tijdelijke contracten aan extra leerkrachten regelen en dat brengt grote financiële verplichtingen met zich mee. De koepels zijn blij dat het ministerie van onderwijs de scholen daarbij wil helpen, maar echt goed weten de scholen die hulp nog niet te vinden. Robbert-Jan de Vries van Verus: "De goede bedoelingen van het ministerie moeten zich in de praktijk nog bewijzen."

Pas dertien basisscholen (van de ongeveer 7500) vroegen sinds december om een bijzondere 'maatwerkregeling' waarin het ministerie helpt om de obstakels te overwinnen bij het opzetten van speciale klassen of het plaatsen van asielkinderen in reguliere klassen.

Middelbare scholen lijken een klein beetje assertiever: 45 scholen (van de circa 650) hebben bij het ministerie aangegeven gebruik te willen maken van de maatwerkregeling. Negen scholen hebben daarvoor de formulieren daadwerkelijk ingeleverd.

De instroom van vluchtelingenkinderen op middelbare scholen gaat harder, al ontbreken actuele cijfers. De staatssecretaris weet bovendien niet hoeveel vluchtelingenkinderen er al in het Nederlandse onderwijs zitten. In oktober waren er bij middelbare scholen 9298 'nieuwkomers' geregistreerd. Dit zijn alle kinderen die niet de Nederlandse nationaliteit hebben en korter dan twee jaar in Nederland zijn. Ook bijvoorbeeld Poolse kinderen worden hiertoe gerekend. Per kind krijgen middelbare scholen 11.000 euro per jaar, voor de ruim 7000 nieuwkomende basisscholieren is dat 9000 euro.

Scholen schieten erbij in
Maar juist voor vluchtelingenkinderen ontvangen scholen dit geld niet altijd op tijd. Zij verhuizen regelmatig, en zitten soms maar een paar weken in de klas. Wel moet er voor die korte tijd extra personeel of lesmateriaal geregeld worden. De scholen schieten er dan bij in. Het ministerie probeert hen uit de brand te helpen door vaker te tellen hoeveel nieuwkomers een school in de klas heeft. Dat gebeurt nu vier keer per jaar. Zo kan de financiering sneller worden aangepast.

Het is moeilijk te zeggen hoeveel extra ruimte er op scholen precies gecreëerd moet worden voor de asielzoekers, en hoeveel kinderen er langdurig buiten de boot vallen als die er niet komt. Volgens het College voor de Rechten van de Mens moeten asielzoekerskinderen binnen 72 uur na aankomst in Nederland onderwijs krijgen. Dat lukt vrijwel nooit. Het ministerie zegt te doen wat het kan om kinderen zo snel mogelijk in de schoolbanken te krijgen. In de asielzoekerscentra is het onderwijs meestal snel geregeld. De problemen ontstaan vooral bij scholen in gemeenten waar noodopvang is, of gezinnen een huis krijgen toegewezen.

Abonnees kunnen ook het verhaal van de 10-jarige Abrar Alsham lezen die vandaag voor het eerst in Nederland naar school gaat.