Omstreden Poolse wetten stuiten op verrassend veto van president
De Poolse president Andrzej Duda zet zijn veto-recht in om twee van de drie omstreden wetten die Poolse politici meer invloed geven over de rechterlijke macht te blokkeren. Het Poolse parlement heeft de wetten al aangenomen, maar die treden pas in werking na ondertekening door de president.
De wetsvoorstellen die waren ingediend door de regerende conservatieve Partij voor Recht en Gerechtigheid (PiS) van Jaroslaw Kaczynski leidden tot onrust in Polen en binnen de EU. Duizenden Polen gingen de afgelopen dagen de straat op om te protesteren tegen de nieuwe wetten, die volgens veel burgers een aanval zijn op de onafhankelijke rechtspraak en scheiding der machten in hun land.
De geblokkeerde wetten zouden de Poolse politiek namelijk de macht verschaffen om grote invloed uit te oefenen op het justitiële systeem in het Oost-Europese land. Een van de wetsvoorstellen gaf de minister van justitie de bevoegdheid rechters van het Hooggerechtshof te ontslaan en nieuwe te benoemen.
Ook zou de minister de vrije hand krijgen om voorzitters van rechtbanken te benoemen. Die bepalen welke rechter welke zaak behandelt. De Poolse Raad voor de Rechtspraak, die in handen is van het parlement, zou door de hervormingen eveneens de macht krijgen rechters te benoemen.
Argusogen
De Europese Unie bekijkt de situatie in Polen met argusogen. Brussel uitte ‘grote zorgen’ te hebben dat de wetgeving de onafhankelijke rechtsstaat bedreigt. Eurocommissaris Frans Timmermans liet weten juridische stappen tegen de Poolse regering te onderzoeken, waaronder een mogelijke ontzegging van het Poolse stemrecht in de EU.
President Duda motiveerde maandag in Warschau zijn veto met de woorden dat het rechtssysteem in Polen toe is aan hervorming, maar dat de controversiële wetten die PiS wilde een ‘onderdrukkend systeem’ dreigden te creëren. De recente protesten in zijn land lieten volgens Duda zien dat de veranderingen de samenleving diep zouden verdelen.
De president heeft sinds zijn aantreden in 2015 nauw met PiS samengewerkt, en werd door de partij zelfs voorgedragen als presidentskandidaat. Zijn besluit de voorgenomen hervormingen van zijn partij te blokkeren, is dan ook onverwacht; het is de eerste keer dat Duda breekt met het beleid van PiS en überhaupt de eerste keer dat hij zijn veto gebruikt.
Lees ook: Timmermans dreigt met procedure om Polen stemrecht te ontnemen
