Om af te rekenen met kritiek is er in Venezuela nu een superparlement

Een nieuwe grondwet. Met dat excuus tuigde de Venezolaanse president Nicolas Maduro een parallelparlement op dat sinds ruim een week alle macht heeft in Venezuela. Maar aan de grondwet is nog geen woord vuil gemaakt.

De 545 leden van de Grondwetgevende Vergadering (ANC) hebben hun handen vol aan het elimineren van elke vorm van oppositie. "Eindelijk is het afgelopen met de sabotage", zei Maduro. De doodsteek moet komen van een Waarheidscommissie, die tegenstanders op het matje gaat roepen.

Omstreden

De ANC is omstreden, want de leden zijn aangewezen door de regering. De verkiezingen, die werden geboycot door de oppositie, waren een schijnvertoning. De ANC bestaat voor honderd procent uit vertrouwelingen van Maduro. Vrijdag gaf de ANC zichzelf voor twee jaar de absolute macht om wetten te maken, uit te voeren en recht te spreken. Het democratisch gekozen parlement, waarin de oppositie een twee derde meerderheid heeft, heeft niets meer te vertellen.

De nieuwe 'Commissie voor waarheid, gerechtigheid, vrede en openbare rust' wordt gepresenteerd als een daad van verzoening. De naam doet denken aan de initiatieven in Midden-Amerika en Argentinië, waar onafhankelijke commissies na dictaturen en burgeroorlogen de balans opmaakten. Ook deze Venezolaanse variant suggereert het einde van een conflict. "Hier is geen humanitaire crisis", zei voorzitter Delcy Rodríguez, "hier is liefde".

In werkelijkheid is Venezuela een slagveld en is de Waarheidscommissie een instrument om af te rekenen met kritiek. De afgelopen vier maanden zetten protesterende burgers het land op zijn kop. Bij massale demonstraties en rellen kwamen zeker 120 mensen om. Daarvoor worden inmiddels in het hele land burgemeesters vervolgd.

De commissie wil nu de laatste kritische politici ter verantwoording roepen voor 'politiek geweld'. Niet alleen in de afgelopen maanden, maar over een periode van achttien jaar, vanaf het moment waarop wijlen president Hugo Chávez de revolutie begon. President Maduro heeft voorgesteld om celstraffen tot 25 jaar mogelijk te maken voor iedereen die aan 'opruiing en haat zaaien' heeft gedaan.

Heksenjacht

Leiders van de oppositie verwachten een heksenjacht. De Waarheidscommissie is in hun ogen niet alleen bedoeld als afrekening, maar ook om hen weg te houden bij de regionale verkiezingen, die waarschijnlijk in oktober plaatsvinden. Nu het parlement machteloos is geworden, ambiëren veel leden een post als gouverneur. Zeker zeventien parlementariërs hebben zich kandidaat gesteld. De Waarheidscommissie kan naar believen kandidaten uitschakelen. De radicale Diosdado Cabello, na Maduro de machtigste politicus van het regime, kondigde aan dat de ANC bewijzen van goed gedrag gaat uitvaardigen aan kandidaten van de oppositie die willen meedoen.

Deze hele machinerie is voor Maduro en zijn revolutionaire entourage de enige manier om de macht te behouden. Bij vrije verkiezingen zouden de chavistas worden weggevaagd. Volgens recente peilingen heeft Maduro nog de steun van 17 procent van de bevolking. Eind 2015 leidde dit al tot een monsteroverwinning van de oppositie in het parlement. Sindsdien worden verkiezingen uitgesteld, populaire leiders opgepakt, en is de kritische hoofdaanklager afgezet.

Bij de overige 83 procent van de Venezolanen is de interesse voor al dit politieke gekonkel flink afgenomen. Oppositieleiders hebben het in hun ogen verbruid. Vier maanden gingen ze - soms met honderdduizenden tegelijk - de straat op, maar nu heeft de moedeloosheid toegeslagen. Wat het moment van de verandering leek, is uitgemond in totale uitzichtloosheid. De protesten hebben het regime alleen maar steviger in het zadel geholpen.

Trump helpt Maduro onbedoeld een handje

Nog voor de revolutionaire Waarheidscommissie in Venezuela met haar werk is begonnen, heeft zij onverwacht een extra stok gekregen om de hond mee te slaan, en nog wel van aartsvijand Amerika. De Amerikaanse president Donald Trump sluit militair ingrijpen niet uit, zei hij in het weekend.

Dat is koren op de molen voor de regering-Maduro. Die roept - net als zijn voorganger Hugo Chávez - al jaren dat de VS van plan zijn Venezuela binnen te vallen om een einde te maken aan de revolutie en om de president te vermoorden. Oppositieleiders worden steevast afgeschilderd als loopjongens van 'het imperium', en hun protesten worden neergezet als pogingen tot het creëren van chaos om een invasie te forceren.

Voor Maduro is het een opsteker dat de Amerikaanse leider nu meegaat in deze logica. Volgens peilingen staat minder dan 10 procent van de Venezolanen achter een militaire oplossing voor de crisis. Aan de vooravond van de ultieme afrekening met critici in Venezuela, had Trump zijn Venezolaanse collega geen mooier cadeau kunnen geven.