Oeroud bos bij Amersfoort werd ontdekt door hardloper Jos
Jos Bazelmans houdt van hardlopen. Gelukkig maar. Net als veel inwoners van Amersfoort rent hij graag over landgoed Den Treek-Henschoten, vlakbij Leusden. “Dan kijk ik altijd goed om me heen." Hij ontdekte het dennenbos van 13 duizend jaar oud.
"Ik ben al sinds mijn vijftiende geïnteresseerd in landschap en archeologie”, zegt Bazelmans, hoogleraar archeologische monumentenzorg verbonden aan de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Tijdens zijn hardlooprondje in juli vorig jaar zag hij hoe graafmachines, bezig met natuurherstel, stuitten op een opmerkelijke grondlaag. Een dikke laag veen met daarin houtresten. Er zat zelfs een complete boom in. “Met de grondeigenaar is toen afgesproken dat onder de pet te houden, om onderzoek mogelijk te maken.”
Op een oppervlakte van een half voetbalveld zijn de restanten van in totaal 160 bomen aangetroffen, van 13.000 jaar oud. De meeste bomen zijn tussen de 50 en 80 jaar oud geworden. Hun stammen zijn zo goed geconserveerd omdat ze, nadat ze zijn omgewaaid, in een veenlaag zijn ingebed en nadien met zand zijn bedolven.
Klimaatverandering
Klimaatwetenschappers hebben nu dankzij Bazelmans hardloophobby een nauwkeuriger beeld van de ingrijpende, snelle klimaatovergang die zich zo’n 13.000 jaar geleden voltrok. Van een relatief warm naar relatief koud klimaat, een overgang die de ‘bomen van Leusden’ niet overleefden. “De oorzaak was waarschijnlijk de abrupte toevloed van smeltwater van de Noord-Amerikaanse ijskap naar de Atlantische Oceaan”, zegt Bazelmans. Hierdoor viel de warme golfstroom stil en werd het koud in Nederland. “Een unieke vondst? Ik durf dat niet te zeggen”, zegt Bazelmans. “In Nederland is in de jaren zestig een soortgelijke vondst gedaan, bij Helvoirt. Maar die is nooit goed onderzocht, ook omdat de graafwerkzaamheden toen na enkele uren zijn hervat.” Heel anders dus dan zijn vondst, die zo goed is onderzocht. En dat maakt haar natuurlijk weer wel uniek.
