Oekraïne: 600 vierkante kilometer in Cherson staat onder water

In de regio Cherson staat een gebied van ongeveer 600 vierkante kilometer onder water, als gevolg van de damdoorbraak begin deze week. Dat meldt gouverneur Oleksandr Prokudin. Dat is gelijk aan ongeveer 2,5 keer de gemeente Amsterdam. Het gaat volgens de Oekraïense topfunctionaris voor 68 procent om terrein dat in Russische handen in.

Ook laat Prokudin weten dat het gemiddelde waterpeil in overstroomde gebieden donderdag op 5,61 meter ligt. 'Ondanks het gevaar en zware Russische beschietingen gaan de evacuaties door." De hulpdiensten hebben er ongeveer 2000 mensen geëvacueerd, vele anderen zijn zelf vertrokken.

Het water achter de kapotte Kachovka-stuwdam stroomt via de rivier Dnipro richting het zuiden en heeft geleid tot overstromingen in tientallen plaatsen. Duizenden woningen staan onder water. De rivier vormt sinds eind vorig jaar de frontlinie in de oorlog tussen Oekraïne en Rusland. De Russische troepen hebben de controle over de zuidelijke oever.

In het bezette gebied staan 14.000 woningen blank en zijn bijna 4300 mensen geëvacueerd, meldt het Russische persbureau TASS. In het andere overstroomde deel van Cherson, waar Oekraïne de controle heeft, staan meer dan 2600 huizen onder water. (ANP)

Naar aanleiding van de verwoeste Oekraïense stuwdam gaat Frankrijk de komende uren hulp naar het overstromingsgebied sturen ‘om aan de onmiddellijke noden te voldoen’. Dat heeft de Franse president Emmanuel Macron woensdag aangekondigd.

Frankrijk zal snel een eerste konvooi sturen met hygiëne-, gezondheids- en waterzuiveringsmateriaal. Er zal ook een draagbare watertank worden geleverd. Oekraïne had om die producten gevraagd. (Belga)

De Oekraïense regering heeft de internationale gemeenschap om hulp gevraagd bij de rampenbestrijding na de verwoesting van de Kachovka-dam. President Volodymyr Zelensky heeft de situatie aan de telefoon besproken met de Franse president Emmanuel Macron. 

Premier Denys Sjmyhal deed een oproep aan internationale organisaties om bij te springen. Hij hoopt dat onder meer de Verenigde Naties en het Rode Kruis zullen bijspringen met evacuaties in de door Rusland bezette gebieden in Cherson.

Zelensky zegt op Twitter dat hij met Macron heeft gesproken over de gevolgen van de damdoorbraak voor het milieu en het welzijn van mensen. Hij heeft naar eigen zeggen "de urgente behoeften van Oekraïne om de ramp te bestrijden" toegelicht. Ook zouden ze gesproken hebben over een mogelijk internationaal onderzoek naar de verwoesting van de dam en de situatie rond de kerncentrale van Zaporizja. (ANP)

Door de verwoesting van de stuwdam van Nova Kachovka zijn ook mijnen vanop de oevers van de Dnjepr weggespoeld. 

Daardoor is het risico voor de burgerbevolking toegenomen, zo heeft het plaatsvervangend hoofd van het regionale bestuur van Cherson Joeri Sobolevsky meegedeeld aan het Oekraïense staatspersagentschap Ukrinform. (Belga)

Lees ook: In het door de damdoorbraak getroffen gebied wijzen alle vingers naar Rusland

Het Oekraïense ministerie van gezondheid vreest dat de instorting van de stuwdam van Nova Kachovka tot de verspreiding van ziektes en tot massale vissterfte zal leiden. Dat schrijft zij woensdag in een bericht op Facebook.

In de overstroomde gebieden in het Zuid-Oekraïense Cherson dreigen chemicaliën en ziekteverwekkers in waterputten, meren en vijvers terecht te komen. Experts van het ministerie zijn momenteel stalen van het water aan het analyseren. Ook wordt de voorraad antibiotica in de regio opgevoerd, om mensen beter te kunnen behandelen tegen darminfecties.

Als het waterpeil de komende drie tot vijf dagen weer begint te dalen, dreigt dat massale vissterfte met zich mee te brengen, schrijft het ministerie. De consumptie van vis wordt verboden wegens het risico op botulisme, een ernstige neurologische aandoening die in sommige vormen ook gevaarlijk is voor de mens. (Belga)

Trouw-journalist Michiel Driebergen is onderweg naar ondergelopen gebied in Cherson. ‘De doorbraak maakt Oekraïners juist vastberaden’

De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft woensdag de oprichting van een internationale onderzoekscommissie naar voren geschoven in aparte telefoongesprekken met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky en de Russische president Vladimir Poetin. Dat heeft het kabinet van de Turkse president meegedeeld. De onderzoekscommissie zou de oorzaak voor de verwoesting van de stuwdam van Nova Kachovka in het zuiden van Oekraïne moeten achterhalen.

De commissie zou moeten bestaan uit experts van Rusland en Oekraïne, de Verenigde Naties en de internationale gemeenschap.

Moskou en Kiev wijzen met een beschuldigende vinger naar elkaar omtrent de verantwoordelijkheid voor de instorting van de stuwdam. Zelenski sprak in het telefoongesprek over een Russische terreurdaad. Poetin had het op zijn beurt over een barbaarse daad van Oekraïne. (Belga)

Lees ook: Schiet Rusland zichzelf in de voet met verwoesting van de dam?

De Navo gaat volgende week haar grootste luchtoefening ooit uitvoeren. Dat hebben de Amerikaanse en Duitse autoriteiten woensdag meegedeeld. De oefening, die de naam Air Defender 23 meekreeg, begint maandag en zal een tiental dagen in beslag nemen. In het totaal zullen 220 militaire vliegtuigen uit 25 lidstaten en partnerlanden deelnemen.

De oefening is louter defensief, maar moet ook een boodschap uitsturen naar Rusland, verklaarde de Amerikaanse ambassadrice in Duitsland Amy Gutmann. "Ik zou zeer verbaasd zijn als een wereldleider geen nota zou nemen van wat dit laat zien met betrekking tot de geestdrift en de kracht van deze alliantie. En dat geldt ook voor Poetin." 

Het gaat om een operationele en tactische oefening, die zich hoofdzakelijk in Duitsland, maar ook in Tsjechië, Estland en Letland zal afspelen.

De oefening werd al in 2018 uitgetekend, deels als reactie op de Russische annexatie van de Krim. (ANP)

Oekraïne heeft in een dag tijd rondom Bachmoet tussen de 200 en 1100 meter aan terrein gewonnen, zegt de Oekraïense viceminister van Defensie. "Onze troepen zijn veranderd van een verdedigende naar een aanvallende aanpak richting Bachmoet", zei zij op Telegram. De geclaimde terreinwinst is niet onafhankelijk te verifiëren.

Zowel de Oekraïense autoriteiten als de baas van de Russische Wagner-groep stelden eerder deze maand al dat de Oekraïners steeds meer terrein winnen rondom Bachmoet. Wagner-baas Prigozjin zegt zijn troepen rondom de Oost-Oekraïense stad zo goed als volledig teruggetrokken te hebben. Kyiv spreekt al maanden van een grootschalig offensief om terrein van Rusland terug te winnen. (ANP)

Honderdduizenden mensen in Oekraïne hebben volgens president Volodymyr Zelensky geen toegang tot drinkwater. Door de vernieling van de dam in de Dnjepr-rivier is ook een van de grootste waterreservoirs verwoest. Zelensky zegt dat de autoriteiten er alles aan doen om mensen te helpen, maar dat ze alleen hulp kunnen bieden in de gebieden die onder controle staan van Kiev.

De Oekraïense president schrijft op Telegram wederom dat de Russen de dam opzettelijk hebben opgeblazen, een bewijs van ‘het cynisme waarmee Rusland de mensen behandeld wier land het bezet’. Het Kremlin zegt juist dat Oekraïne achter de explosie zit.

De zeer brede Dnjepr-rivier fungeert al maanden als frontlinie in de oorlog. Volgens Zelensky woonden voor de Russische invasie zo’n 100.000 mensen in het gebied dat al is overstroomd of nog dreigt onder te lopen. Nu zouden er nog enkele tienduizenden wonen. Oekraïense autoriteiten schatten eerder al dat ongeveer 42.000 mensen worden geraakt door de overstromingen. Aan beide oevers van de rivier worden mensen geëvacueerd. (ANP)

Door de – waarschijnlijk door Rusland – opgeblazen stuwdam is nu één Oekraïense aanvalsroute geblokkeerd. Ondertussen is Oekraïne elders aan zijn lente-offensief begonnen.

Het opblazen van de Kachovka-stuwdam en bijbehorende waterkrachtcentrale, dinsdag in de vroege uren, is voor Oekraïne een economische en een ecologische ramp. Zo’n 20.000 inwoners moeten hun huizen en akkers verlaten.

Volgens Rusland zat Oekraïne erachter, reden waarom Moskou de zaak wil voorleggen aan de VN-Veiligheidsraad. Logischer is dat Rusland verantwoordelijk is. Kiev waarschuwde al in oktober dat de Russen de door hen bezette dam wilden opblazen. Daarvoor moet je in de wand heel veel springstof laten exploderen, benadrukken de Oekraïners.

Lees het hele verhaal hier van Eric Brassem.

Oekraïne zal zich niet laten tegenhouden in zijn pogingen om bezet gebied te heroveren op de Russen, nu de stuwdam in Kachovka is verwoest. Dat heeft president Volodymyr Zelensky gezegd in een videoboodschap.

“De door Russische terroristen veroorzaakte ramp bij de waterkrachtcentrale van Kachovka zal Oekraïne en de Oekraïners niet tegenhouden”, aldus Zelensky. “We zullen nog steeds het hele land bevrijden.”

De Oekraïense openbare aanklager heeft het Internationaal Strafhof inmiddels verzocht om een onderzoek in te stellen naar de instorting van de dam.

Zelensky zei verder dat de overheid alles in het werk stelt om de slachtoffers van de overstromingen te helpen en om voldoende drinkwater bij de bevolking te krijgen. (Redactie)

Op satellietbeelden die door Maxar Technologies zijn gemaakt, zijn de schade aan de stuwdam in Oekraïne en de overstromingen goed te zien. De dam langs de rivier de Dnjepr in de Oekraïense regio Cherson stortte dinsdag in, waardoor een deel van het gebied langs de frontlinie onder water kwam te staan. Het is nog altijd onduidelijk wie daarvoor verantwoordelijk is.

Op de beelden van Maxar is te zien dat een gebied van meer dan 2500 vierkante kilometer tussen Nova Kachovka en de Dnjepr-delta ten zuidwesten van Cherson is overstroomd. Huizen en andere gebouwen staan volledig onder water, vaak is alleen nog het dak te zien. (Redactie)

Oekraïne en Rusland hebben elkaar er tijdens een spoedzitting van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties opnieuw van beschuldigd verantwoordelijk te zijn voor de instorting van de stuwdam in Kachovka. De Veiligheidsraad kwam dinsdagavond op verzoek van Rusland bijeen om over de kwestie te praten. De raad hoorde de verschillende partijen, zonder een conclusie te trekken.

De Russische permanente vertegenwoordiger bij de Veiligheidsraad, Vasili Nebenzja, zei dat Oekraïne de dam mogelijk heeft opgeblazen om de inwoners van het door Rusland ingelijfde schiereiland de Krim te straffen, meldt het Russische staatspersbureau Tass. De Krim is voor zijn watervoorziening afhankelijk van een kanaal dat van het stuwmeer naar het schiereiland loopt. Dat kanaal loopt nu gevaar om droog te vallen.

Nebenzja suggereerde volgens het persbureau ook dat het eigenlijke doel van Oekraïne was om ‘een provocatie uit te voeren tegen de kerncentrale in Zaporizja’. Die kerncentrale, die Rusland in het begin van de oorlog veroverde, is voor koelwater afhankelijk van het stuwmeer.

Volgens iedereen een grote milieuramp

Nebenzja kon rekenen op de hoon van de Oekraïense gezant, Serhiy Kyslytsya, die stelde dat Rusland de schuld voor zijn misdaden altijd bij de slachtoffers legt. Hij zei dat Rusland de dam al meer dan een jaar in handen heeft en dat Russische troepen de dam hebben ondermijnd. Volgens hem was het onmogelijk de dam “van buitenaf door een beschieting” te vernietigen.

Het enige waar de twee partijen het over eens waren, is dat het doorbreken van de dam in de nacht van maandag op dinsdag een grote milieuramp heeft veroorzaakt in het zuiden van Oekraïne. Tientallen plaatsen in het gebied zijn onder water komen te staan en duizenden mensen zijn geëvacueerd.

De Franse, Britse en Amerikaanse vertegenwoordigers bij de Veiligheidsraad vroegen om een onderzoek naar wie verantwoordelijk is. Ze zeiden dat er geen bewijzen zijn die naar Rusland wijzen, maar noemden het ook onwaarschijnlijk dat Oekraïne erachter zit. (ANP)

De verwoeste stuwdam in Oekraïne vormt op korte termijn geen veiligheidsrisico voor de kerncentrale van Zaporizja, stelt het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA). De nucleaire faciliteit haalt koelwater uit het stuwmeer achter de dam, maar beschikt volgens directeur-generaal Rafael Grossi nog over back-upopties om veilig te opereren.

Het waterpeil in het stuwmeer is nog niet zodanig gedaald dat er geen water meer uit kan worden gehaald voor de kerncentrale. Wanneer dat punt wordt bereikt, is onduidelijk. Volgens het IAEA is dat mogelijk een kwestie van dagen. De organisatie bevestigt dat het koelwaterreservoir volledig gevuld is, er is genoeg water voor een aantal maanden.

Daarnaast kan volgens de VN-waakhond gebruik worden gemaakt van bijvoorbeeld het watersysteem van de nabijgelegen stad Enerhodar en mobiele pompen. Ook zou de brandweer water kunnen brengen. Het IAEA zegt dat het door de kerncentrale op de hoogte is gesteld van ingevoerde maatregelen om het watergebruik te beperken. Er zou alleen nog water worden gebruikt als dat noodzakelijk is voor de veiligheid, bijvoorbeeld voor het koelen van de reactoren.

Volgens Grossi heeft de kerncentrale zich voorbereid op onder meer het bezwijken van de Kachovka-dam na de kernramp in het Japanse Fukushima in 2011. “Dat zal het personeel helpen om met deze nieuwe, uitdagende situatie om te gaan”, aldus het IAEA-hoofd. (ANP)

Lees ook: Oekraïners vrezen dat de Russen ‘iets ergs’ doen met de kerncentrale

Premier Mark Rutte gaat er ‘absoluut’ van uit dat de Russen achter het opblazen van een stuwdam in het zuiden van Oekraïne zitten. “Dit is een schending van het humanitair oorlogsrecht, die zich rechtstreeks richt tegen de burgerlijke, civiele infrastructuur.” Daarmee is het “echt een oorlogsmisdaad”, zei Rutte voor aanvang van het Kamerdebat over de gaswinning in Groningen.

Volgens Rutte is er “geen enkele aanleiding” om te vermoeden dat Oekraïne hier achter zit. “Die hebben nul motieven.”

Potentieel lopen tienduizenden mensen gevaar, zei Rutte. De premier hoopt dat Oekraïne in staat is om “de noodzakelijke gebieden te evacueren”. Als Oekraïne hulp nodig heeft nu de Nova Kachovka-stuwdam is verwoest “zullen we vanzelfsprekend alle hulp die wordt gevraagd leveren”, benadrukte Rutte. Er is nog geen hulpverzoek binnengekomen.

Eerder dinsdagmiddag veroordeelde ook minister Wopke Hoekstra (buitenlandse zaken) het opblazen van de stuwdam. Hoekstra noemt het een “opzettelijke en roekeloze daad”. (ANP)

Rusland roept de VN-Veiligheidsraad bijeen over de verwoesting van de Kachovka-dam in de benedenloop van de rivier de Dnjepr. De Russische gezant bij de VN in New York heeft dit volgens Russische media bevestigd. Oekraïne wil ook dat de VN-Veiligheidsraad zich over de zware beschadiging van de dam buigt.

Volgens Moskou heeft Oekraïne de verwoestingen aangericht omdat de dam een link vormt tussen de noordelijke en de zuidelijke oever van de rivier, die in handen zijn van respectievelijk Oekraïne en Rusland. Volgens het Kremlin wil Oekraïne daar troepen vrijspelen om elders naar het front te sturen. Oekraïne stelt dat Rusland zelf de dam heeft verwoest.

Rusland kan als lid de Veiligheidsraad bijeenroepen. De raad telt vijftien leden waaronder vijf permanente leden met vetorecht. De vijf zijn China, Frankrijk, Groot-Brittannië, Rusland en de Verenigde Staten. Tien leden zijn voor een paar jaar lid en worden gekozen door de Algemene Vergadering. Die kiest dinsdag vijf nieuwe niet-permanente leden. (ANP)

De verwoesting van de Kachovka-dam is de "grootste door mensen veroorzaakte milieuramp in Europa in tientallen jaren". Dat zegt de Oekraïense president Volodymyr Zelensky, die digitaal zijn opwachting maakte op een veiligheidsconferentie in Bratislava.

Zelensky vergeleek de verwoesting van de belangrijke dam met de inzet van een massavernietigingswapen. Door het bezwijken van de stuwdam stroomt een enorme hoeveelheid water het oorlogsgebied in Oekraïne in. Omwonenden moeten geëvacueerd worden.

De Oekraïense president spreekt beschuldigingen van het Kremlin tegen dat Oekraïne zelf achter de aanval op de dam zit. "Rusland heeft de Kachovka-dam en de energiecentrale al meer dan een jaar in handen", zegt Zelensky volgens zijn kantoor. "En het is fysiek onmogelijk om het van buitenaf te vernietigen met een artillerieaanval."

Rusland zegt dat Oekraïne de dam zelf heeft gesaboteerd om de aandacht af te leiden van militaire problemen en om de watervoorziening van de Krim te treffen; volgens het Oekraïense leger proberen de Russen juist om het oversteken van de rivier door Oekraïense militairen te verhinderen. (ANP)

De EU veroordeelt de vernietiging van de grote hydro-elektrische dam in het zuiden van Oekraïne.  Zij noemt het een nieuw voorbeeld van de "barbaarse agressie" van Rusland tegen Oekraïne.

"Dit is een nieuw teken van escalatie, waarmee de gruwelijke en barbaarse aard van de Russische agressie tegen Oekraïne tot ongekende hoogten wordt opgevoerd", zei Peter Stano, woordvoerder van de EU-Commissie, op een persconferentie in Brussel.

Oekraïne roept op zijn beurt de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties op een spoedzitting te houden over de verwoeste stuwdam in de Dnjepr-rivier. Kyiv spreekt van een Russische terroristische aanslag.

Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken stelt dat Rusland met de verwoesting van de dam "zoveel mogelijk burgerslachtoffers" wil maken. Volgens het ministerie werd het vernietigen van de dam al lange tijd geopperd in Russische kringen. Kyiv roept andere landen op de actie te veroordelen en vindt dat Rusland de geleden schade moet compenseren.

Rusland heeft een permanente zetel in de VN-Veiligheidsraad en kan daarmee een veto uitroepen over eventuele resoluties. Rusland beschuldigt Oekraïne op zijn beurt van het opblazen van de dam. (Reuters / ANP)

Minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) veroordeelt het opblazen van een stuwdam in het zuiden van Oekraïne. Hij laat weten "ernstig bezorgd" te zijn over de verwoesting van de Nova Kachovka-stuwdam en spreekt van een "opzettelijke en roekeloze daad".

Door het opblazen van de dam wordt volgens Hoekstra de veiligheid van duizenden mensen bedreigd. Ook dreigt een significante ecologische ramp, aldus de bewindsman. De dam ligt in door Rusland bezet gebied. De verwoesting leidt tot grote overstromingen in het gebied. (ANP)

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zegt dat de energiecentrale van de verwoeste dam van binnenuit is opgeblazen. "Russische terroristen hebben vandaag om 02.50 uur van binnenuit een ontploffing veroorzaakt bij waterkrachtcentrale Kachovka", stelde hij op Telegram. "Er bevinden zich ongeveer 80 bewoonde plaatsen in het overstromingsgebied."

Oekraïne zegt dat Rusland de stuwdam in de rivier Dnjepr opblies om rivieroversteken door het Oekraïense leger te verhinderen. Een adviseur van Zelensky schreef op Twitter dat de overstroming "onoverkomelijke obstakels" kan creëren voor het verwachte tegenoffensief van Oekraïne. "Veel plaatsen zullen worden verwoest en het milieu zal enorme schade worden toegebracht."

Vanuit het Russische kamp wordt juist naar Oekraïne gewezen. De door Rusland aangewezen gouverneur van Cherson zei dat Oekraïners de dam hebben aangevallen om de aandacht af te leiden van vermeende problemen rond het tegenoffensief in Oost-Oekraïne. (ANP)

De verwoesting van een belangrijke stuwdam in Oekraïne toont het wrede karakter van de oorlog die Rusland tegen het land voert, zegt Navo-chef Jens Stoltenberg. Hij spreekt van een "schandalige daad".

Stoltenberg wijst er op Twitter op dat de breuk in de dam van Nova Kachovka "duizenden burgers in gevaar brengt en ernstige milieuschade veroorzaakt". Dat "toont opnieuw de bruutheid aan van Ruslands oorlog in Oekraïne".

Door de verwoesting van de stuwdam in de nacht van maandag op dinsdag dreigt een groot gebied stroomafwaarts te overstromen. Oekraïne en Rusland geven elkaar de schuld van de dambreuk. (ANP)

De Dnjepr is ten zuiden van de ingestorte Nova Kachovka Dam buiten zijn oevers getreden. Beelden die gedeeld worden op sociale media tonen ondergelopen wegen aan de rand van de rivier. Ook de stad Nova Kachovka loopt onder. 

Op het plein voor het gemeentehuis van Nova Kachovka staat het rijzende water al zo hoog dat er zwanen zwemmen.

Ook bij Cherson zijn delen overstroomd.

Op beelden die rondgaan op de sociale media is te zien hoe groot de schade aan de Nova Kachovka Dam is. De waterkrachtcentrale lijkt volledig verwoest en het water stroomt met grote kracht door de kapotte damwand in de richting van de stad Nova Kachovka.

De verwoeste dam in de rivier Dnjepr in door Russen bezet gebied in Oekraïne blijft verder instorten. Volgens een plaatselijk functionaris is de waterstroom onbeheersbaar, meldt het Russische staatspersbureau TASS.

Maar wat de gevolgen zijn, is nog volstrekt onduidelijk. In het Russisch bezette deel van de regio Cherson zijn geen grote evacuaties nodig, meldt de door Rusland benoemde gouverneur van het gebied.

Voor het Oekraïense deel van de regio Cherson zijn wel evacuaties aangekondigd. De Dnjepr, die door de regio Cherson stroomt, scheidt het Oekraïense deel van het bezette gebied. (ANP)

De oorzaak van en verantwoordelijkheid voor het instorten van de dam bij de Oekraïense stad Nova Kachovka zijn niet duidelijk, maar Nederlandse politici kijken vooral verontwaardigd naar Rusland. Als de Russen hier inderdaad achter zitten ‘dan laat het absoluut zien hoever de Russen bereid zijn te gaan, ook ten koste van de burgerbevolking’, zei staatssecretaris Christophe van der Maat (Defensie) dinsdag in het tv-programma Goedemorgen Nederland.

De bewindsman zegt nog niet vast te kunnen stellen of de Russen de dam hebben vernietigd. Hij spreekt van ‘gruwelijke beelden’ die passen ‘in het rijtje van gruwelijkheden’. Op sociale media circuleren video’s van de damdoorbraak die – zo wordt gevreesd – delen van Oekraïne onder water kan zetten. De Oekraïense gouverneur van de regio Cherson verwacht dat het water snel tot kritische hoogten zal stijgen en is begonnen mensen in de omliggende gebieden te evacueren.

‘Opnieuw een terroristische daad van het terroristische regime van Poetin’, zegt Sjoerd Sjoerdsma (D66) op Twitter. 'De gevolgen? Overstromingen Kherson, leefbaarheid Krim holt achteruit, stabiliteit van een kernreactor onder druk.’

'Niets blijft de bevolking van Oekraïne bespaard', zegt Tom van der Lee van GroenLinks. 'Rusland wordt teruggedrongen, dus pleegt het oorlogsmisdaden', duidt Ruben Brekelmans (VVD).

Rusland en Oekraïne beschuldigen elkaar ervan de dam te hebben opgeblazen. Beide partijen maken melding van explosies. Niet alleen de dam bij de door Russische troepen gecontroleerde stad Nova Kachovka zou zijn opgeblazen, maar ook de aanliggende elektriciteitscentrale. (ANP)

De verwoesting van een dam in door Rusland bezet gebied in het zuiden van Oekraïne leidt tot grote zorgen over de veiligheid van burgers. Op beelden is te zien dat een grote hoeveelheid water de gebieden rond de stad Nova Kachovka in stromen. Er worden mensen geëvacueerd, al is nog niet te overzien hoe groot de schade zal zijn.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft een spoedvergadering belegd van de Nationale Veiligheidsraad om de noodsituatie te bespreken. Hij stelt dat Rusland de dam heeft verwoest en spreekt van terrorisme. Rusland beweert dat juist Oekraïne de dam heeft opgeblazen. Op beelden die rondgaan op sociale media zijn explosies te zien.

Volgens de Oekraïense autoriteiten brengt de doorbraak ook risico's met zich mee voor de kerncentrale Zaporizja omdat de koelwatertoevoer in gevaar zou kunnen komen. Momenteel zou de situatie "onder controle" zijn omdat een reservoir met koelwater goed gevuld is. Het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) laat weten de situatie monitoren, maar zegt ook dat er "geen directe nucleaire dreiging" is.

Water stroomt vanuit een waterreservoir naar de rivier Djnepr, richting de Zwarte Zee. De dam ligt ongeveer 60 kilometer ten oosten van de stad Cherson. Het gebied ten noorden van de Djnepr is in Oekraïense handen, het gebied ten zuiden van de rivier is in Russische handen.

Gevreesd wordt voor grootschalige en gevaarlijke overstromingen. De Oekraïense gouverneur van de regio Cherson zei te verwachten dat het water "binnen vijf uur tot kritische hoogten zal stijgen" en heeft de evacuatie van mensen nabij de dam aangekondigd. Oekraïne gaat er vooralsnog van uit dat 16.000 mensen in die gebieden wonen, de Russische bezetter van 22.000.

De dam uit 1956 was 30 meter hoog en 3200 meter lang. Het grote reservoir levert water aan het schiereiland de Krim, dat in 2014 is geannexeerd door Rusland. Die watertoevoer kan in de problemen komen. De overstroming zou ook gevolgen kunnen hebben voor de situatie op het slagveld.

President Zelensky geeft ondubbelzinnig "Russische terroristen" de schuld. "De verwoesting van de waterkrachtcentrale Kachovka bevestigt alleen maar voor de hele wereld dat zij uit iedere hoek van het Oekraïense grondgebied verdreven moeten worden." (ANP)

Kiev heeft maandagnamiddag bevestigd dat het in enkele sectoren van het front "offensieve acties" zijn begonnen. Die hebben nabij de verwoeste stad Bachmoet al winst voor Oekraïne opgeleverd. Tegelijk minimaliseren de Oekraïners de schaal van de aanvallen waarvan Moskou beweert dat ze die heeft afgeslagen.

Eerder op de dag had het Russische leger laten weten dat het op 24 uur tijd 900 Oekraïense soldaten heeft omgebracht bij het afslaan van het Oekraïense offensief. "De vijand heeft zijn doelen niet bereikt", klinkt het. Nabij Neskutsjne, in de door de Russen als Volksrepubliek Donetsk omschreven regio, en in Novodarivka, in de regio Zaporizja, zouden de Russen de Oekraïners zware verliezen toegediend hebben.

"De sector Bachmoet blijft het epicentrum van de vijandigheden", laat de Oekraïense onderminister van Defensie Hanna Maljar op Telegram weten. "Op een vrij breed front gaan we vooruit en boeken we successen."

Vorige maand nog kregen de Russen Bachmoet in handen, na maanden van zware gevechten. Maar volgens Wagnerbaas Jevgeni Prigozjin "is een deel van het dorp Berkhivka, ten noorden van Bachmoet, al verloren", wat volgens hem een "schande" is. Hij greep het verlies aan om nog maar eens uit te halen naar Valeri Gerasimov, bevelhebber voor de inval in Oekraïne, en minister van Defensie Sergej Sjojgoe.

Een commandant van de pro-Russische separatisten in de Oost-Oekraïense regio Donetsk, Aleksander Chodakovski, ontkende eerder al dat de Russen erin geslaagd zijn het offensief af te slaan.

Volgens Chodakovski "kent de vijand succes" en ging het bovendien eerder om een kleinere "tactische zet" en niet om een grote operatie. "De vijand heeft ons in een moeilijke positie gemanoeuvreerd", klinkt het. De bevelhebber gaf nog aan voor het eerst een Leopardtank, die deel uitmaakt van de westerse wapenleveringen, gezien te hebben in zijn "tactische ruimte". (ANP)

Oekraïense troepen hebben een deel van het dorpje Berchivka ten noorden van de stad Bachmoet heroverd. Dat stelt Jevgeni Prigozjin, de baas van Wagner. Ook Oekraïense autoriteiten zeggen terrein te winnen in de omgeving van Bachmoet.

Prigozjins huurlingenleger veroverde Bachmoet na een maandenlange strijd en gaf het begin juni over aan de reguliere Russische strijdkrachten. Volgens Prigozjin "rennen troepen in stilte weg" van het front rond Bachmoet. "Een afgang", aldus Prigozjin. In een audiobericht roept hij onder anderen de Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe op om aan het front de Russische troepen moed in te komen spreken. "En als dat niet lukt, sterf je als een held."

In de strijd om Bachmoet zouden volgens Prigozjin zo’n 10.000 gerekruteerde Russische gevangenen zijn overleden. De Wagner-baas botst regelmatig met het Russische ministerie van Defensie en beschuldigde Moskou van een gebrek aan steun voor zijn huurlingenleger.(ANP)

Russische troepen melden nieuwe Oekraïense aanvallen in het grensgebied met Oekraïne. Volgens de gouverneur van de regio Belgorod zijn er gevechten bij de grens. Hij noemde de aanvallers een groep saboteurs.

Eerder hadden Russische rebellen die vanuit Oekraïne opereren aangekondigd de strijd te hervatten. Onlangs deden zij al een poging Russisch gebied te bevrijden, zoals zij het noemen.

De rebellen van het Vrijheid van Rusland-legioen en het Russische Vrijwilligerskorps claimen ook twee Russische soldaten te hebben gevangen die ze willen teruggeven als ze de gouverneur van Belgorod kunnen spreken. Die zei bereid te zijn tot een dergelijke ruil met de milities in de grensstad Sjebekino. Het Russische Vrijwilligerskorps publiceerde een video waarin strijders van het korps in de stad te zien zijn.

In het Oost-Duitse Apolda is een 9-jarig kind omgekomen door een brand in een asielzoekerscentrum. De politie laat aan de Duitse krant Bild weten dat het een Oekraïense jongen was, die met zijn familie in het gebouw woonde. Acht mensen raakten gewond.

De brand brak vroeg in de ochtend uit, de oorzaak is nog niet bekend. Volgens Bild wijst voorlopig niets erop dat die is aangestoken. Het vuur is inmiddels geblust.

In het gebouw wonen zo'n driehonderd mensen. Zij zijn overgebracht naar een gymzaal in de buurt.

(ANP)

In de nacht van zaterdag op zondag is opnieuw in heel Oekraïne het luchtalarm afgegaan. Luchtafweersystemen zijn in de vroege uren van zondag druk bezig met het afslaan van luchtaanvallen in de buurt van Kyiv, laat de militaire top in die hoofdstad weten via Telegram.

Getuigen melden aan persbureau Reuters dat er in de omgeving van Kyiv inderdaad meerdere knallen zijn gehoord, en dat die klonken als luchtafweersystemen die doel troffen. 

Op zijn beurt stelde ook een Russische functionaris op het in 2014 door Rusland geannexeerde schiereiland de Krim dat daar in de nacht van zaterdag op zondag, in de stad Dzhankoi, een drone is neergeschoten. Volgens zijn bericht op Telegram ontstond daardoor "schade aan ramen van verschillende huizen in een woonwijk". Persbureau Reuters kon die informatie niet onafhankelijke verifiëren. (ANP)

Een huis in de Oekraïense stad Dnipro, in het centrum van het land, werd zaterdag getroffen door een explosie. Volgens de regionale gouverneur vielen daarbij tenminste dertien gewonden. Het is mogelijk dat er nog meer slachtoffers onder het puin liggen.

Gouverneur Serhiy Lysak liet via de berichtenapplicatie Telegram weten dat tenminste drie kinderen gewond zijn geraakt. Nooddiensten wisten een man uit het puin te redden.

Volgens berichten op sociale media zou een Russische raket de explosie hebben veroorzaakt. Oekraïense autoriteiten hebben dat echter nog niet bevestigd. (Reuters)

Na hevige Europese en Amerikaanse kritiek heeft de Poolse president Andrzej Duda vrijdag aangekondigd dat de omstreden wet over de Russische invloed fundamenteel wordt aangepast. Zo wil Warschau het verbod op het uitoefenen van een openbaar ambt schrappen.

Duda had maandag zijn handtekening gezet onder een wet die voorziet in de oprichting van een speciale commissie, die moet onderzoeken of er de voorbije vijftien jaar mensen in een openbaar ambt onder invloed van Rusland hadden gehandeld. De commissie kreeg de macht om mensen tot tien jaar uit te sluiten van een openbaar ambt, zonder dat ze naar de rechter kunnen stappen.

Duda gaat nu echter een amendement indienen dat de uitsluiting uit het openbare ambt als sanctie schrapt en vervangt door de loutere vaststelling door de commissie dat iemand "onder Russische invloed handelde" en "niet garant staat voor een goede uitvoering van activiteiten van openbaar belang". De negen leden van de commissie zouden ook niet langer door het parlement worden aangeduid.

Controverse

"Dit zal veel controverse wegnemen die is ontstaan over deze wet", meent Duda. De wet was op hevige kritiek gestoten bij de oppositie en juristen, die spraken van een "ongrondwettelijke" en "stalinistische" commissie. Volgens de oppositie was de wet bedoeld om politieke rivalen van de rechts-conservatieve regering in Polen, zoals de liberaal Donald Tusk, in diskrediet te brengen met het oog op de parlementsverkiezingen die later dit jaar in Polen plaatsvinden.

Er was ook internationale bezorgdheid. Zo maakte Eurocommissaris voor Justitie Didier Reynders bezwaar tegen een situatie waarin een administratief orgaan mensen zou kunnen uitsluiten van een publieke functie, zonder toegang tot een rechter. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken uitte de vrees dat de wet "op onrechtmatige wijze gebruikt zou kunnen worden om vrije en eerlijke verkiezingen in Polen te beïnvloeden". (Belga)

Alle schuilkelders in Oekraïne worden nagekeken om te voorkomen dat opnieuw mensen omkomen doordat ze er niet in kunnen. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft daartoe opdracht gegeven, heeft hij bekendgemaakt.

Donderdag kwamen in de hoofdstad Kiev drie mensen om het leven door een luchtaanval nadat ze de schuilkelder niet in konden omdat de deur op slot zat. Een van de doden was een meisje van 9. De president suggereerde donderdag al dat hij ook kijkt of er fouten gemaakt zijn door het stadsbestuur. "Er zou een knock-out kunnen volgen", zei hij, kennelijk verwijzend naar de burgemeester, oud-bokser Vitali Klitsjko.

(ANP)

De oorlog in Oekraïne is voor Rusland een "strategische mislukking" gebleken. Dat heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken gezegd tijdens een bezoek aan de Finse hoofdstad Helsinki. "De macht, belangen en invloed van Rusland zijn hierdoor voor de komende jaren sterk geschaad."

Blinken sprak in Finland over hulp die Oekraïne heeft gekregen van de VS en gelijkgezinde landen, in de vorm van met name militaire steun en sancties. "We hebben stappen gezet om er geen twijfel over te laten bestaan dat wij en onze bondgenoten ervoor zouden zorgen dat iedere centimeter NAVO-grondgebied verdedigd zou worden. En we hebben onophoudelijk gewerkt om bondgenoten en partners samen te brengen om Oekraïne te helpen zichzelf te verdedigen en te voorkomen dat Poetin strategische winst kon boeken."

Finland is sinds kort lid van de NAVO. Blinken sprak ook daarover, verwijzend naar de geschiedenis van dat land. "Het was niet moeilijk voor de Finnen om zich in de Oekraïners te verplaatsen. Ze hebben het zelf ervaren in november 1939, toen de Sovjet-Unie Finland binnenviel." Ook toen werd onterecht beweerd dat de invasie was uitgelokt en werd ten onrechte aangenomen dat een snelle overwinning zou volgen. Toen dat niet lukte, ging Stalin over op een "terreurstrategie".

"Voor vele Finnen zijn de overeenkomsten tussen 1939 en 2022 opvallend, invoelbaar. En daar hebben ze geen ongelijk in." Oekraïne moet volgens Blinken gesteund blijven worden om tot een "rechtvaardige en duurzame vrede" te kunnen komen. Met die steun voor landen als Oekraïne is "de kracht die ze in zich hebben niet alleen immens, maar onstuitbaar". (ANP)

Het Zwitserse parlement heeft een wetsvoorstel dat leveranties van Zwitsers oorlogsmateriaal via via aan Oekraïne mogelijk zou maken, getorpedeerd. In het lagerhuis van de volksvertegenwoordiging is een wetsvoorstel gemaakt, de 'Lex Oekraïne', om andere landen toe te staan Zwitserse wapens aan Oekraïne te leveren maar in een zitting van beide Kamers is dat voorstel afgeschoten.

De Zwitserse wet staat niet toe dat wapens worden geleverd aan landen die in oorlog zijn. Daarom mag Duitsland bijvoorbeeld geen Zwitserse munitie voor Leopard-tanks die het eerder aanschafte aan Oekraïne leveren. Het wetsvoorstel moest een uitzondering op de regel maken, maar haalde het niet.

Onder de tegenstanders waren de Zwitserse Groenen en de rechtse Zwitserse Volkspartij. Beide vreesden dat het voorstel de Zwitserse neutraliteit in gevaar bracht en het land te dicht zou aanschuiven bij de militaire NAVO-alliantie. (ANP)

In het grootste deel van Oekraïne zijn op vrijdagochtend de luchtalarmen opgeheven die tijdens de nacht ervoor in praktisch heel het land hadden geklonken. De autoriteiten in hoofdstad Kiev stellen dat in de nacht van donderdag op vrijdag meer dan dertig door Rusland afgevuurde raketten en drones zijn neergehaald. Die zouden tegelijkertijd richting Oekraïne zijn gelanceerd.

Burgemeester Vitali Klytsjko van Kiev, die eerder in de nacht melding maakte van twee afzonderlijke aanvalsgolven, schreef op Telegram dat er geen oproepen voor de reddingsdiensten zijn binnengekomen in de stad. (ANP)

In heel Oekraïne klinkt in de nacht van donderdag op vrijdag weer luchtalarm vanwege Russische luchtaanvallen op diverse steden. Onder andere Kiev, Cherkasy en Vinnytsia liggen onder vuur.

“Er zijn explosies in de stad. De luchtafweer werkt”, liet burgemeester van Kiev Vitali Klytsjko weten in een eerste reactie. Enige minuten voegde hij daaraan toe: “Nog meer explosies in de stad”.

Sinds begin mei heeft Rusland zo'n twintig raket- en drone-aanvallen op Oekraïense steden uitgevoerd. (Reuters)

Nederland en de andere landen die Oekraïne aan meer Patriot-raketten willen helpen, kijken daarvoor volgens ingewijden onder meer naar Griekenland. De Europese top in Moldavië heeft nog geen concrete toezeggingen opgeleverd en een andere beoogde Europese leverancier valt waarschijnlijk af, aldus premier Mark Rutte. Maar het overredingswerk gaat de komende dagen door, verklaarde hij na afloop.

De Patriots zijn ‘extreem succesvol’ in het neerschieten van Russische raketten, zei Rutte. Oekraïne heeft er dringend meer nodig om zich te beschermen tegen de golven van Russische luchtaanvallen. “Wij zijn druk bezig om druk te zetten op landen binnen Europa en ook daarbuiten die veel Patriot-systemen hebben om mee te gaan helpen.”

Rutte wilde niet zeggen op welke landen hij mikt, ‘want dan voelen ze zich onder druk gezet’ en dat zou volgens hem maar averechts werken. Veel mogelijke leveranciers zijn niet-Europese landen en waren dus niet bij de bijeenkomst van de Europese Politieke Gemeenschap van donderdag in Moldavië. Maar ‘we gaan de komende dagen ook in het telefooncircuit verder om te kijken of we andere landen ook kunnen bewegen Patriots naar Oekraïne te sturen’, zei hij na afloop van de top. (ANP)

Nederland wil nog eens tientallen Leopard 1-tanks kopen om aan Oekraïne te leveren. Het kabinet wil die kopen van een Zwitsers bedrijf, zeggen betrokkenen. Het is nog wel zaak daarvoor de toestemming van de Zwitserse regering te verkrijgen, die tot dusver terughoudend is met medewerking aan wapenleveringen.

Zwitserland, dat zijn traditionele neutraliteit koestert, houdt zich zo veel mogelijk buiten het conflict met Rusland. Het houdt daarom de export van wapens die bedoeld zijn voor Oekraïne in principe tegen. (ANP)

De Navo-landen willen niet alleen zorgen dat Oekraïne de oorlog met Rusland wint, maar ook voorkomen dat Rusland zich kan herpakken om het later nog eens te proberen. Dat zei secretaris-generaal Jens Stoltenberg na afloop van overleg in het Noorse Oslo. Besluiten over de manier waarop zijn volgens hem nog niet genomen. Die komen pas aan bod bij de top in de Litouwse hoofdstad Vilnius, volgende maand.

De aanwezige ministers, onder wie de Nederlandse minister Wopke Hoekstra, hebben onder meer gesproken over wapenleveranties. Het is volgens Stoltenberg de bedoeling dat de Oekraïense krijgsmacht uiteindelijk ‘volledig interoperabel’ wordt met die van de Navo-bondgenoten. Dat houdt in dat het land westerse wapens gaat gebruiken in plaats van de oude Sovjetwapens die er nu nog veel in gebruik zijn. Zo wordt het voor Navo-landen makkelijker om bij te springen. Dat acht Stoltenberg voor Oekraïne ook nodig om de huidige uitputtingsslag te kunnen volhouden en winnen.

Navo-lidmaatschap

Er zijn volgens Stoltenberg geen besluiten genomen over toetreding van Oekraïne tot de Navo. “Alle bondgenoten zijn het erover eens dat de deur van de Navo open blijft”, zei Stoltenberg. “En alle bondgenoten zijn het eens dat Oekraïne lid zal worden van de Navo.” Die overeenstemming is er al langer.

Volgens Stoltenberg is nu het belangrijkste dat Oekraïne een ‘soevereine en onafhankelijke staat’ blijft. Navo-landen moeten meerjarig steun blijven bieden in de vorm van financiering, maar ook militaire steun als munitie en onderdelen. De Navo moet op lange termijn laten zien ‘dat president Poetin dit niet kan uitzitten’, dat de ‘Russische cyclus van agressie doorbroken wordt’. “Ik ben ervan overtuigd dat we consensus zullen bereiken op de top in Vilnius.”

Zweden

Stoltenberg vertelde ook over de discussies rond de toetreding van Zweden tot de Navo. Vooral Turkije lag tot nu toe dwars omdat de Zweden onder meer te weinig zouden doen tegen terroristen van de Koerdische Arbeiderspartij (PKK).

Volgens de secretaris-generaal heeft Zweden inmiddels maatregelen getroffen, en moet daarom met de pas herkozen president Recep Tayyip Erdogan overeenstemming gevonden kunnen worden. Ze praten daar binnenkort over in Ankara. Als Turkije akkoord is, zegt Stoltenberg erop te rekenen dat de andere dwarsligger Hongarije ook overstag gaat en de Zweedse toetreding officieel gemaakt kan worden. (ANP)

Rusland heeft in het Turkse Istanbul de registratie stopgezet van vrachtschepen die over de Zwarte Zee naar Oekraïense havens moeten gaan om Oekraïense landbouwproducten, vooral graan, veilig door de oorlogszone te loodsen. Dat heeft het betrokken Oekraïense ministerie donderdag gezegd.

In juli afgelopen jaar kwam de zogeheten graandeal op initiatief van Turkije en de Verenigde Naties tot stand. Onderdeel was dat ook Rusland bepaalde producten zou kunnen exporteren. Rusland heeft door sancties problemen met de financiering, verzekering, betaling en vervoer van exportproducten.

Coördinatiecentrum

In Istanbul is het coördinatiecentrum voor de uitvoering van de deal en de vier betrokken partijen werken daar samen aan de veilige corridor voor de vrachtschepen die varen op Oekraïense havens. Maar volgens Oekraïense zegslieden ligt de uitvoering van de overeenkomst weer stil. Half april waren er ook problemen door Russische bedenkingen in het coördinatiecentrum waardoor de deal stil even kwam te liggen. Er liggen op dit moment vijftig schepen met vrachtopdrachten in Turkse wateren in afwachting van toestemming en de tocht naar Oekraïne. Daar ligt 2,4 miljoen ton graan op vervoer naar de internationale markten te wachten.

Rusland is vorige maand morrend akkoord gegaan met de verlenging van de overeenkomst. Maar het Kremlin vindt nog steeds dat de eigen export in strijd met de gemaakte afspraken belemmerd wordt. De baas van de Russische Federale Veiligheidsdienst FSB, Aleksander Bortnikov, klaagde in een vraaggesprek met persbureau Tass donderdag bovendien dat de veilige corridors in de Zwarte Zee volgens hem worden misbruikt om de Russische kust aan te vallen. (ANP)

Taiwan heeft omgerekend 4,6 miljoen euro bijgedragen aan Litouwse reconstructieprojecten in Oekraïne. De Aziatische eilandstaat zegt het Oost-Europese land als ‘evenbeeld’ van zichzelf te zien. “We hebben allebei te maken met autocratische regimes die er niet voor terugdeinzen hun wereldbeeld met geweld op te leggen”, zei onderminister van buitenlandse zaken Roy Chun Lee.

Het geld wordt besteed aan het herstel van een school en een kinderopvanglocatie. Litouwen trekt daar zelf bijna 10 miljoen euro voor uit. Met de Taiwanese bijdrage wordt extra apparatuur gekocht die gebruikt kan worden in het onderwijs, meldt de Litouwse overheid.

De Taiwanese onderminister zei ook graag Europese hulp te willen als zijn eigen land ‘op een dag te maken krijgt met toenemende militaire intimidatie vanuit China’. De Chinese regering ziet Taiwan als eigen grondgebied en probeert het eiland internationaal te isoleren. Dat leidde in 2022 tot een botsing tussen China en Litouwen, nadat het EU-land de banden met Taiwan had aangehaald. (ANP)

Navo-chef Jens Stoltenberg pleit tijdens een Navo-top in Oslo voor veiligheidsgaranties voor Oekraïne zodra de oorlog voorbij is. “We moeten voorkomen dat de geschiedenis zich herhaalt, dat het patroon van Russische agressie tegen Oekraïne echt stopt”, aldus Stoltenberg.

Navo-kopstukken zijn het erover eens dat het voor Oekraïne duidelijk moet zijn wat het land na de oorlog van de Navo kan verwachten. Als de Navo in zou staan voor de veiligheid van Oekraïne, zou dat Rusland van toekomstige aanvallen op het land moeten weerhouden.

Stoltenberg stelt een fonds voor van 500 miljoen euro per jaar waarmee Oekraïne de strijdkrachten kan moderniseren, zodat die voldoen aan de standaard van Navo-landen. Ook de Litouwse president Gitanas Nauseda pleit voor compensatie voor Kiev zolang Oekraïne geen Navo-lid is.

Oekraïne hoopt lid te worden van de Navo. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky vraagt om een ‘duidelijke boodschap’ tijdens een Navo-top in juli over het toekomstige toetreden van Oekraïne. Kiev pleit er al langer voor om versneld lid te worden van de Navo zodra de oorlog voorbij is. Om een nieuw lid toe te laten, moeten alle huidige Navo-leden unaniem instemmen met toetreding van een land. Een land kan niet tot de Navo toetreden zolang het in oorlog verkeert.

Volgens Navo-diplomaten zijn sommige leden terughoudend met het doen van toezeggingen over wanneer precies Kiev tot de Navo kan toetreden en kiezen zij liever voor bilaterale afspraken met Oekraïne zolang zij geen lid zijn. Als Oekraïne Navo-lid zou worden, valt het land onder bescherming van artikel 5 van de Navo. Dat artikel bepaalt dat een aanval op een Navo-lid wordt gezien als een aanval tegen de hele alliantie. Met name de Verenigde Staten zouden niet verder willen gaan dan de belofte die zij in 2008 aan Kiev hebben gedaan dat Oekraïne ooit lid kan worden. (ANP)

Nederland bekijkt of het nog meer Patriot-luchtafweerraketten of onderdelen daarvoor naar Oekraïne kan sturen. De bondgenoten van Oekraïne moeten het land dringend van meer luchtafweergeschut voorzien, zei premier Mark Rutte bij aankomst op de Europese top in Moldavië. Hij hoopt andere landen ook over te halen om Oekraïne Patriots te leveren.

Nederland heeft samen met Duitsland al een Patriot-systeem geleverd. Nederland nam twee lanceerinrichtingen en een aantal raketten voor zijn rekening. Maar de Russische luchtaanvallen op militaire en civiele doelen houden aan, en ook voor het voorgenomen tegenoffensief van Oekraïne is luchtverdediging belangrijk.

“Wij kijken heel goed wat wij nog kunnen doen”, zei Rutte op de top in een Moldavisch wijndomein op een paar kilometer van Oekraïne. Maar “je kunt niet alles wat je hebt leveren”. Nederland heeft de geavanceerde raketten ook nodig om het eigen luchtruim, bijvoorbeeld boven de haven van Rotterdam, te bewaken.

De ‘Patriot-coalitie’ van landen die Oekraïne van de raketten voorziet, ‘moeten we uitbreiden’, onderstreepte Rutte. “Er zijn natuurlijk meer landen die Patriots hebben en die nog niet leveren.” Dat zal hij op de top van de Europese Politieke Gemeenschap, een forum voor bijna vijftig Europese leiders, aansnijden. (ANP)

Als het minder goed zou gaan voor Oekraïne in de strijd tegen Rusland moet Europa volgens premier Mark Rutte niet afhaken, maar juist meer humanitaire, financiële en militaire steun geven. Dat is de belangrijkste boodschap die Rutte in zijn speech voor de bijna vijftig Europese leiders op een top in Moldavië meegeeft, zei hij zelf bij aankomst.

Het is ‘onvermijdelijk’ dat Oekraïne ergens in de komende maanden tegenslagen moet incasseren, betoogde Rutte bij het Mimi-wijnkasteel in het dorp Bulboaca, waar de top van de zogeheten Europese Politieke Gemeenschap plaatsvindt. Dat er een moment komt van ‘oei, de Russen hebben een goede zet gedaan’, vreest hij. Juist dan moet Europa ferm achter Oekraïne blijven staan.

In sommige landen neemt de steun voor Oekraïne onder de bevolking geleidelijk af. Maar volgens Rutte niet in Nederland. “Ik ben zo trots op ons land”, zei hij, erop wijzend dat dit conflict gaat over waarden en veiligheid. Rutte spreekt op de openingsceremonie, net als de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. (ANP)

Oekraïne is nog niet tevreden met de training die Oekraïense piloten binnenkort van onder meer Nederland krijgen om met F-16’s te vliegen. "Als we er een paar hebben, dán zijn we blij", zei de Oekraïense president Volodymyr Zelensky bij aankomst op een Europese top in Moldavië.

Oekraïne vraagt al lang dringend om moderne westerse gevechtsvliegtuigen om de strijd om het luchtruim niet van het Russische invasieleger te verliezen. Nederland en een groep andere landen willen komende zomer beginnen met het trainen van Oekraïense piloten. Dat is een eerste stap, zei defensieminister Kajsa Ollongren eerder. Het is volgens haar logisch om vervolgens te kijken of bijvoorbeeld Nederland de gevechtsvliegtuigen ook aan Oekraïne kan leveren.

Zelensky zal op de top van de Europese Politieke Gemeenschap in Moldavië, waar een kleine vijftig Europese leiders bijeen zijn, “spreken met enkele partners over de straaljagercoalitie", zei hij bij aankomst. “En over de Patriot-coalitie. Dat is ons nieuwe initiatief, dat we heel erg nodig hebben.” Ook de Patriots, waarvan één batterij door Nederland en Duitsland aan Oekraïne is geleverd, spelen een belangrijke rol in het afslaan van Russische luchtaanvallen.

Ook Rutte zal op de top de vorderingen van de F-16-coalitie met medestanders bespreken, zeggen diplomaten. Maar zij verwachten niet dat nieuwe landen al op de top zullen aankondigen zich ook aan te sluiten. (ANP)

De president van Oekraïne Volodymyr Zelensky is gearriveerd in Moldavië om deel te nemen aan een bijeenkomst met bijna vijftig Europese leiders. De top van de zogenoemde Europese politieke gemeenschap is een signaal aan Rusland van Europese eenheid.

Zelensky werd verwelkomd door de Moldavische president Maia Sandu. Hij zal de regeringsleiders en staatshoofden tijdens de openingsceremonie van de top in het Mimi-kasteel in Bulboaca toespreken. Ook premier Mark Rutte houdt een speech.

De tweede EPC-top, een initiatief van de Franse president Emmanuel Macron dat vorig jaar in Praag werd afgetrapt, wordt met opzet in Moldavië gehouden. Het straatarme en zich door Rusland bedreigd voelende landje vroeg vorig jaar kort na de Russische invasie in Oekraïne net als dat land het EU-lidmaatschap aan.

Zowel de bijeenkomst zelf als de plek waar de top wordt gehouden heeft een hoge symbolische waarde. Het wijnkasteel ligt hemelsbreed nauwelijks 20 kilometer van de grens met Oekraïne. Sandu benadrukte dat Europa ook opnieuw haar steun aan Oekraïne zal uitspreken. (ANP)

Bij een nieuwe Russische aanval op Kiev zijn in de nacht van woensdag op donderdag zeker drie doden, onder wie twee kinderen, en een onbekend aantal gewonden gevallen. Het is de dodelijkste aanval van de afgelopen maand.

Volgens het militaire bestuur van de stad had de aanval plaats aan de oostelijke kant van de hoofdstad, in het stadsgedeelte Desnyanskyi. Ook raakten flatgebouwen en een medische kliniek beschadigd.

Nadat eerder deze week een vrouw was omgekomen toen ze vanaf haar balkon naar een luchtaanval stond te kijken, hebben de autoriteiten van Kiev er bij de inwoners op aangedrongen om in schuilkelders of op andere veilige locaties te blijven.

De luchtverdediging van Oekraïne slaagt er weliswaar steeds beter in om de Russische drones en raketten te onderscheppen, maar in sommige gevallen veroorzaakt het vallende puin grote schade aan gebouwen, met doden en gewonden tot gevolg. Vooralsnog wijst het erop dat ook de laatste slachtoffers werden getroffen door vallend puin. (Redactie)

De Amerikaanse regering gaat Oekraïne meer militaire steun aanbieden om Russische aanvallen af te weren. Het ministerie van fefensie in Washington voorziet militair materieel ter waarde van nog eens 300 miljoen dollar (281 miljoen euro).

Het nieuwe pakket bevat onder meer luchtverdedigingssystemen en munitie voor de verschillende wapensystemen die eerder al door Washington aan Kiev werden geleverd.

Volgens de cijfers van het Pentagon hebben de VS sinds het begin van de oorlog al voor ongeveer 37,6 miljard dollar (35,2 miljard euro) militaire hulp verstrekt of toegezegd. (Belga)

De baas van het huurlingenleger Wagner heeft aanklagers gevraagd een onderzoek in te stellen naar topfiguren bij het Russische ministerie van defensie. Jevgeni Prigozjin wil dat wordt uitgezocht of zij zich voor en tijdens de oorlog in Oekraïne schuldig hebben gemaakt aan misdaden.

De huurlingenleider zegt meerdere instanties per brief te hebben benaderd. Prigozjin maakt zijn schriftelijke verzoek niet openbaar ‘omdat de opsporingsdiensten dit afhandelen’. Het is nog onduidelijk welke strafbare feiten volgens hem zijn gepleegd bij het ministerie van defensie. Dat departement heeft nog niet gereageerd. (ANP)

Lees ook: Wagner-baas hekelt luxeleventje Russische elite. ‘Dit kan alleen maar leiden tot een revolutie’

Rusland stelt het laatste grote oorlogsschip van Oekraïne maandag te hebben vernietigd. De Russische luchtmacht zou het schip genaamd Joeri Olefirenko met een precisieaanval hebben verwoest, zeggen de Russische autoriteiten woensdag.

Het schip was ten tijde van de veronderstelde aanval gestationeerd in de haven van Odessa, in het zuiden van Oekraïne. De bewering kan niet onafhankelijk worden geverifieerd. Oekraïense autoriteiten hebben het bericht nog niet bevestigd. (ANP)

 Rusland gaat honderden kinderen evacueren uit plaatsen aan de grens met Oekraïne. De veiligheidssituatie in de westelijke regio Belgorod zou steeds verder verslechteren. "De eerste driehonderd kinderen worden vandaag overgebracht naar Voronez", zei gouverneur Vjatsjeslav Gladkov via berichtendienst Telegram.

Gladkov sprak in zijn bericht over de verslechterende situatie in de Russische grensplaats Sjebekino. Die plaats zou in een week tijd zeker drie keer zijn bestookt met artillerie, met schade en slachtoffers tot gevolg. De gouverneur deelde een foto van uitgebrande auto's in de buurt van een speeltuin en een raket die is neergekomen op een weg.

Aanvallen beperken zich niet tot het grensgebied. De Russische hoofdstad Moskou was dinsdag het doelwit van een aanval met drones. Russische media berichten dat onbemande vliegtuigjes onder meer zijn neergehaald in de buurt van een buitenhuis van president Vladimir Poetin, al is onduidelijk of dat pand ook het doelwit was.

Poetin omschreef de drone-aanval op Moskou als een poging angst te zaaien. Oekraïne ontkende de drones te hebben gestuurd. (ANP/RTR/AFP)

Bij een olieraffinaderij in de Russische regio Krasnodar is een grote brand uitgebroken die waarschijnlijk is veroorzaakt door een drone, meldt de gouverneur van de regio op Telegram. Er zijn volgens hem geen slachtoffers gevallen. Krasnodar, een gebied met veel olie-industrie, ligt ten oosten van het door Rusland geannexeerde schiereiland de Krim.

Vorige week richtten twee drones nog materiële schade aan in de stad Krasnodar. En begin deze maand werd volgens het Russische staatspersbureau TASS de nabijgelegen olieraffinaderij in het plaatsje Ilski getroffen door een drone, waarop een opslagtank in brand vloog.

In de nacht van maandag op dinsdag was de Russische hoofdstad Moskou nog het doelwit geweest van droneaanvallen. Alle acht drones zouden zijn neergehaald. Wel was er volgens de burgemeester lichte schade aan twee gebouwen en vielen er twee gewonden. Rusland houdt Oekraïne verantwoordelijk voor de aanvallen, Kiev ontkent. (Belga)

Rafael Grossi, het hoofd van het Internationale Atoomenergieagentschap (IAEA), heeft dinsdag verschillende veiligheidsmaatregelen voorgesteld ter bescherming van de Zuid-Oekraïense kernsite in Zaporizja. Die kerncentrale is al maanden belegerd door Russische troepen.

“Er mogen geen aanvallen van eender welke aard plaatsvinden tegen de centrale, in het bijzonder niet tegen de reactoren, de opslag van gebruikte brandstof, of tegen andere kritieke infrastructuur of personeel”, zei Grossi dinsdag tijdens een vergadering van de VN-Veiligheidsraad in New York.

Hij riep Rusland en Oekraïne op om de regels te volgen om zo te verhinderen dat radioactieve stoffen zouden vrijkomen. Bovendien mag Zaporizja niet worden gebruikt als militaire basis of als opslagplaats voor wapens zoals tanks of artillerie die vanuit de centrale zouden kunnen worden ingezet. Ook moet de externe stroomvoorziening worden gewaarborgd en moet de centrale worden beschermd tegen sabotage.

Sinds maart 2022 is de centrale in handen van Russische strijdkrachten. Door gevechten in de buurt van Zaporizja afgelopen zomer werd gevreesd voor een nucleaire ramp. De zes eenheden werden daarom stilgelegd en worden nu enkel nog gekoeld. (Belga)

Oekraïne mag Rusland aanvallen als zelfverdediging, vindt de Britse regering. Volgens de Britse minister van buitenlandse zaken James Cleverly heeft Oekraïne principieel het recht om uit zelfverdediging buiten zijn eigen grondgebied toe te slaan, om het de Russen moeilijk te maken Oekraïens grondgebied te treffen.

“Legitieme militaire doelen buiten de eigen grens maken deel uit van het recht op zelfverdediging van Oekraïne”, zei Cleverly tijdens een persconferentie met zijn Estse ambtgenoot in de Estse hoofdstad Tallinn. Hij wilde echter geen commentaar geven op de drones die recent op de Russische hoofdstad Moskou terechtkwamen. “Ik heb geen details en ik ga niet speculeren over de aard van de droneaanvallen op Moskou”, zei hij. (ANP)

Als de Russische president Vladimir Poetin naar Zuid-Afrika komt voor de top van de BRICS-groep, geniet hij diplomatieke onschendbaarheid. Volgens de Zuid-Afrikaanse autoriteiten geldt dat voor alle aanwezigen. Het Internationaal Strafhof in Den Haag (ICC) heeft een arrestatiebevel tegen Poetin uitgevaardigd vanwege de oorlog in Oekraïne.

Donderdag en vrijdag komen in Kaapstad ministers van buitenlandse zaken uit Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika samen. In augustus is een vergelijkbare top van de regeringsleiders. Voor beide bijeenkomsten geldt de onschendbaarheid. Het doel is dat de aanwezigen ‘de conferentie en degenen die die bijwonen beschermen’, zegt Zuid-Afrika.

Poetin is uitgenodigd voor de top in augustus. Het Kremlin zegt een afvaardiging naar de BRICS-top te sturen op ‘gepast niveau’, maar bevestigt niet dat de president zal komen. Gevraagd naar de mogelijkheid dat Poetin aangehouden kan worden, aangezien Zuid-Afrika lid is van het ICC, zei zijn woordvoerder Dmitri Peskov wel garanties te willen. “Natuurlijk rekenen we er ten minste op dat partnerlanden zich bij zo’n belangrijke bijeenkomst niet laten leiden door dit soort illegale besluiten.” (ANP)

De burgemeester van Moskou, Sergej Sobjanin, zegt dat de Russische hoofdstad dinsdag het doelwit is geweest van een droneaanval. Deze heeft volgens hem lichte schade veroorzaakt aan gebouwen en geen ernstig gewonden tot gevolg gehad.

“Deze ochtend, bij zonsopkomst, heeft een droneaanval lichte schade veroorzaakt aan verschillende gebouwen. Alle hulpdiensten van de stad zijn ter plaatse”, aldus de burgemeester van Moskou op Telegram. Gouverneur Andrej Vorobjov van de gelijknamige regio meldt via hetzelfde platform dat meerdere drones op weg naar Moskou zijn neergehaald.

Het is niet duidelijk wie achter de aanval zit. De hoofdstad ligt op ruim 1000 kilometer van Oekraïne en is zelden aangevallen sinds het begin van de Russische invasie in het buurland. Het Kremlin zei begin mei twee drones te hebben neergehaald die Oekraïne wilde gebruiken voor een aanslag op de Russische president Vladimir Poetin. Kiev ontkende betrokkenheid bij die vermeende aanval. (ANP)

Voor de derde keer binnen 24 uur heeft Rusland de Oekraïense hoofdstad Kiev bestookt met luchtaanvallen. Daarbij zijn volgens burgemeester Vitali Klytsjko een dode en drie gewonden gevallen.

In verschillende wijken in de stad loeiden de sirenes van het luchtalarm. ‘Een massale aanval!’, zo schreef de burgemeester op de Telegram-berichtenapp. ‘Verlaat je schuilplaatsen niet.’

Hoewel het luchtverdedigingssysteem zeker 20 aanvallen met drones wist af te slaan, werden verschillende gebouwen in de hoofdstad getroffen door vallend puin, waaronder in de historische wijken Podil en Pecherskyi. Daarbij werd ook een flatgebouw geraakt, waarna brand uitbrak. De twee bovenste verdiepingen van het gebouw zijn verwoest en reddingswerkers zoeken naar mogelijke slachtoffers onder het puin.

Klytsjko zei dat ten minste één persoon was overleden, één in het ziekenhuis was opgenomen en nog twee anderen gewond waren geraakt.

De aanvallen van dinsdag waren alweer de zeventiende luchtaanval van Rusland op de hoofdstad deze maand. (Trouw)