Obama geeft Cuba een college democratie

Een selecte groep Cubaanse genodigden maakte gisteren in het Gran Teatro van Havana een unicum mee: een politicus die in het hol van de leeuw reclame maakt voor democratie. Dat deed Barack Obama, met de hem kenmerkende humor en de bescheidenheid van een gast. Zijn boodschap was doorspekt met persoonlijke voorbeelden, referenties aan de Cubaanse volksheld José Martí en citaten in het Spaans: "Somos todos Americanos" (Wij zijn allen Amerikanen).

Obama's hofmakerij aan de Cubanen leidde geregeld tot applaus. Ook al zo bijzonder in Havana: de president had aan een half uur genoeg. Voor de Castro-broers lijkt soms de lengte het belangrijkste element bij toespraken te zijn. Fidél houdt het record met zeven uur en tien minuten, gevestigd op een partijcongres in 1986. Ooit hield hij de Verenigde Naties 4,5 uur bezig. Zijn opvolger Raúl is evenmin kort van stof, hintte Obama met een lach op zijn gezicht.

Uren voor de toespraak was in de straten rondom het theater geen gewone Cubaan meer te bekennen. Wel wemelde het van agenten in burgerkleding. In bussen werden de genodigden aangevoerd, onder wie een groep artsen in witte jassen.

CNN mocht de uitspraak uitzenden maar de Cubaanse staatsomroep hanteerde de camera's. Even was te zien hoe bij al dat applaus collega Raúl Castro vanaf het balkon een beetje zuur toekeek. Wellicht was zijn nachtmerrie dat het publiek in een 'Viva Obama', of 'Viva USA' zou uitbarsten. Want ondanks 54 jaar embargo hebben de Cubanen geen hekel aan Amerikanen en zeker niet aan president Obama.

Partijkrant Granma had gewaarschuwd dat Obama geen Trojaans paard naar binnen mocht rijden. Maar Obama heeft nooit onder stoelen of banken gestoken dat hij zou zeggen wat hij wilde. En dat deed hij met verve. "Honderdduizenden Cubanen zijn op zoek naar vrijheid naar de VS gekomen. Miami is een monument voor wat Cubanen tot stand kunnen brengen. Vrees verandering niet, maar omarm die. Ik geloof in het Cubaanse volk."

Obama verwoordde zijn visie rechtstreeks aan de jongeren: "Jullie kunnen de toekomst vormen." Zij kijken vol hoop naar de toekomst, aldus Obama. "Vertel hen niet dat het beter is dan het is", zei hij in een rechtstreeks verwijt aan de partijtop.

Maandag was er al een ongemakkelijk moment geweest voor Raúl toen bij een gezamenlijke persconferentie met Obama een Amerikaanse journalist vroeg naar het opsluiten van politieke tegenstanders. "Die zijn er niet. Geef me een lijst met namen en ze zijn vanavond nog vrij", reageerde Raúl Castro geprikkeld.

Talloze malen heeft Washington al precies zo'n lijst met namen ingediend bij Havana. Zelfs op de zondag dat Obama en zijn familie landden met de Air Force One werden er nog activisten opgepakt.

Ondanks alle kritiek verdient kameraad Raúl Castro lof om zijn moed Obama's rede toe te laten, want de hardliners in de communistische partij zullen hem hierover in lange sessies aan de tand blijven voelen. Verzoenend prees Obama zijn collega dan ook voor diens aanwezigheid in het Gran Teatro. Hij probeerde hem gerust te stellen: "Wij willen niets opleggen. Vrees ons niet, noch de stemmen van het Cubaanse volk. Uiteindelijk zullen de Cubanen hun eigen model ontwikkelen."

Als het aan Obama ligt, zal Cuba een belangrijke rol blijven spelen als partner van de VS. Hij gooide er nog maar eens een citaat van Marti tegenaan, die destijds streed voor onafhankelijkheid van Spanje: 'Elk mens heeft het recht eerlijk te zijn'.

Obama gaf de Cubanen ook een lesje in democratisch debatteren. Hij zei dat het geen geheim is dat Castro en hij het niet eens zijn. "Maar ik ben niet bang voor discussie. In een democratie kun je veranderen en verbeteren."

Tallozen die de toespraak op tv volgden, reageerden enthousiast. Maar voor veel jongeren is het geduld al op. Wie kan, migreert. Een dertigjarige vrouw, wier naam bekend is bij de redactie, reageert telefonisch vanuit Havana: "Ik heb de toespraak niet gezien. Binnenkort vertrek ik een jaar naar de VS, dat houdt me meer bezig."

Havana is maar negentig mijl van Florida, maar we hebben een lange weg moeten afleggen om hier te komen.

Ik ben hier om de laatste resten van de Koude Oorlog te begraven. Ik ben hier om het Cubaanse volk de hand te reiken.

Ik vind dat iedere burger voor de wet gelijk moet zijn. Ik vind dat ieder kind recht heeft op onderwijs, zorg, voeding en een dak boven het hoofd. Ik vind dat burgers vrijuit moeten kunnen spreken, zonder angst.

Ik vind dat iedereen openlijk zijn geloof moet kunnen beleven.

Ik vind dat burgers in vrije, democratische verkiezingen hun regering moeten kunnen samenstellen.

undefined