Provinciale Statenverkiezingen
NOS-slotdebat: landelijke lijsttrekkers bevechten elkaar langs bekende lijnen
Het slotdebat van de NOS liep langs de bekende lijnen. Caroline van der Plas van de BBB was vol bravoure over de voorspelde successen voor haar partij.
De Friese lijsttrekker Sijbe Knol had bij aanvang van het NOS-slotdebat de hoop uitgesproken dat zijn landelijke collega's “voorbij de polarisatie” zouden komen. Knol: “Ik hoop zo dat zij vanavond naar huis gaan, lekker slapen, en dan morgen gaan samenwerken. Over de partijgrenzen heen.”
Die kans lijkt na afloop van het slotdebat klein. Aan de vooravond van de verkiezingen voor de Provinciale Staten op woensdag maakten de landelijke kopstukken elkaar vooral veel verwijten. Dat de NOS het debat introduceerde als het slotdebat voor verkiezingen die gelden als ‘een soort tussentijds referendum’, over het kabinetsbeleid, had daar wellicht ook invloed op.
Honderden tractoren bij debat
Zo'n 200 tractoren hadden zich verzameld bij het provinciehuis van Noord-Brabant in Den Bosch, waar het landelijk lijsttrekkersdebat werd gehouden. Het getoeter van de landbouwvoertuigen was tot in het provinciehuis te horen. Een aantal actievoerders had omgekeerde vlaggen bij zich. Ook waren er demonstranten die vlaggen van Forum voor Democratie bij zich hadden. Op het provinciehuis was een lichtprojectie te zien met de tekst ‘nooit meer - stem ze weg’.
Na afloop van het debat konden de aanwezigen lange tijd niet weg vanwege die demonstratie. Omdat in alle straten rond het provinciehuis tractoren stonden, werd het niet veilig geacht om het provinciehuis te verlaten.
De avond bestond uit reportages bij zes verschillende thema's, provinciale lijsttrekkers die iets mochten zeggen over dat thema, en vervolgens een debat tussen drie landelijke kopstukken. Wat daarbij opviel was dat provinciale lijsttrekkers het soms moesten hebben over onderwerpen waar de provincie weinig of geen invloed op heeft.
Zo moesten zij onder meer in debat over de stijgende kosten voor boodschappen, en over de hoeveelheid asielzoekers die naar Nederland komen. Andere thema’s waren onder meer de woningmarkt, de energietransitie of de vraag of de overheid er is voor iedereen.
Slimme debater
Die debatten tussen de partijleiders liepen langs de bekende lijnen. PVV-leider Geert Wilders zei, niet voor de eerste keer, dat er sprake zou zijn van massa-immigratie. SP-leider Lilian Marijnissen beargumenteerde waarom de energiebedrijven genationaliseerd zouden moeten worden. Caroline van der Plas van de BBB kwam op voor de boeren. Op de vraag hoe haar partij zich zou gaan opstellen bij coalitieonderhandelingen, antwoordde ze: “De echte vraag is wat andere partijen gaan doen, als BBB straks komt onderhandelen.”
Wie vooral opviel was ChristenUnie-lijsttrekker Mirjam Bikker, sinds januari partijleider. Zij toonde zich een slimme en scherpe debater. Nadat VVD-voorman Mark Rutte trots had opgenoemd wat het kabinet allemaal heeft gedaan om de slinkende portemonnee van mensen aan te vullen, merkte zij ad rem op dat al die maatregelen de inzet waren van de ChristenUnie bij de coalitieonderhandelingen.
Rutte leek daar niet op voorbereid. Hij kon alleen maar knikken. De VVD-leider boog, glimlachend als altijd, zijn hoofd: “Nee, maar dat is ook wel terecht.” Het was een deukje in het beeld dat hij wilde schetsen, namelijk dat van de kapitein die het schip al jaren door woelige wateren voert.
Maar Bikker liet zich door debatleider Rob Trip van de NOS niet verleiden tot echte kritiek op haar coalitiepartner. Trip zocht naar een breuk, maar vond die niet. Toen hij Bikker vroeg of zij, net als de VVD, vindt dat Nederland zuinig moet zijn op bedrijfsleven antwoordde ze vrolijk: “Zuinigheid met vlijt. Daar zijn we als ChristenUnie altijd voor.”
Laag niveau
Van een opvallend laag niveau was het debat tussen PvdA'er Attje Kuiken, Sigrid Kaag van D66 en Thierry Baudet van Forum voor Democratie over verduurzaming. Kaag koos ervoor om Baudet van Forum voor Democratie uit te dagen. Ze sprak hem aan op zijn complottheorieën, maar dat leidde slechts tot een debat waarin Baudet nogmaals beargumenteerde dat er weer gas uit Groningen opgepompt moest worden, Kaag hem verweet “een rechtstreeks kanaal te zijn van de propaganda van Poetin”, en Kuiken zei dat Baudet “een dreiging is, niet alleen voor onze democratie. Ook voor onze veiligheid”.
De vraag is welke kiezer dinsdagavond naar het NOS-debat keek met twijfel tussen een stem op D66 of Forum voor Democratie.
Luister ook naar deze aflevering van de Trouw-podcast Haags Halfuurtje. Over de strijd om de ruimte, die deze verkiezingen op scherp zet.
Lees ook:
Gedachten en wensen op weg naar het stemhokje. Zestien kiezers aan het woord
Het is zover: woensdag zijn de verkiezingen voor de Provinciale Staten en voor de waterschappen. Trouw trok het land in en sprak met zestien kiezers, van PvdA’ers, tot BBB’ers, van een standvastige VVD’er tot een niet-stemmer.
