Nog steeds te veel gebruik van landbouwgif, kabinetsbeleid faalt

Van het kabinetsplan om voor 2023 chemische bestrijdingsmiddelen in de land- en tuinbouw drastisch terug te dringen, is nog vrijwel niets terechtgekomen. Landbouwgif zorgt al jaren voor verontreiniging van bodem en water. Uit studies blijkt dat bestrijdingsmiddelen een grote rol spelen in de achteruitgang van de biodiversiteit in het agrarische gebied.

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), adviesorgaan van de regering, pleit vandaag voor het dwingend opleggen van maxima op het gebruik van landbouwgif. Het beleid leunt te veel op vrijwilligheid, stelt het. Dat blijkt niet te werken.

In 2013 trok het kabinet-Rutte II een dikke rode lijn in de nota ‘Gezonde Groei, Duurzame Oogst’. Binnen tien jaar moest Nederland voldoen aan de internationale eisen voor milieu en water, voedselveiligheid, gezondheid en arbeidsomstandigheden. Tegelijk moest de economische positie van de Nederlandse land- en tuinbouw worden versterkt.

Halverwege de rit maken het PBL en elf andere onderzoeksinstituten de tussenbalans op. Er is op sommige terreinen wel wat winst geboekt ‘maar cruciale doelen voor geïntegreerde gewasbescherming, waterkwaliteit, biodiversiteit en arbeidsveiligheid zijn niet gehaald’. Er zijn dwingende maatregelen nodig om het ‘routinematige gebruik van bestrijdingsmiddelen’ te stoppen en alternatieven te stimuleren, aldus het PBL.

Eén van de belangrijkste doelen van het kabinetsbeleid is ‘geïntegreerde gewasbescherming’: teeltsystemen waarbij de boer probeert het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen te beperken. Dat kan bijvoorbeeld door een beter bodembeheer, door te kiezen voor plantenrassen die bestand zijn tegen ziekten en door zuiniger te zijn met kunstmest. Alle Nederlandse telers hadden in 2018 moeten werken met geïntegreerde gewasbescherming. Dat tussendoel is niet gehaald, al is er wel een lichte verbetering.

Voorlichting

Telers krijgen informatie vooral van leveranciers van bestrijdingsmiddelen, die ook belangen hebben bij verkoop. Het PBL vraagt zich af of de voorlichting aan boeren wel ‘voldoende neutraal en evenwichtig’ is. Volgens het PBL zijn negen van de tien boeren goed op de hoogte van milieuvriendelijker maatregelen maar blijven ze desondanks vooral chemische middelen gebruiken.

Het aantal overschrijdingen met chemische bestrijdingsmiddelen in oppervlaktewater had vorig jaar, vijf jaar na de kabinetsnota, met 50 procent verminderd moeten zijn. Dat doel is bij lange na niet gehaald. Ook de norm-overschrijdingen van landbouwgif in drinkwaterbronnen had met de helft moeten zijn teruggebracht. Het aantal incidenten is niet gedaald.

De doelstellingen voor het stimuleren van milieuvriendelijke akkerranden en het gebruik van chemische middelen met een laag risico zijn evenmin gehaald, er is zelfs sprake van een lichte achteruitgang. Het akkerrandenbeleid is vrijwillig en dat heeft tot dusver niet gewerkt, aldus PBL. Het planbureau stelt verder vast dat afspraken met werkgevers in de land- en tuinbouw om de voorlichting aan personeel te verbeteren over de risico’s van bestrijdingsmiddelen, onvoldoende zijn nagekomen. Er is de afgelopen drie jaar door de overheid op dit punt geen enkele inspectie uitgevoerd bij bedrijven.

Alleen bij de voedselveiligheid is er vooruitgang geboekt, blijkt uit de studie. Maar juist gisteren maakte de Onderzoeksraad voor de Veiligheid bekend dat de manier waarop voedsel in Nederland wordt gecontroleerd tekort schiet, waardoor consumenten onnodig ziek worden.

Lees ook:

Drentse burgers meten landbouwgif in bodem en vinden 57 middelen

De teelt van lelies laat gifstoffen achter in de bodem rond landbouwvelden in Drenthe, blijkt uit onderzoek in opdracht van de burgers in de gemeente Westerveld.

Boeren gebruiken iets minder landbouwgif, maar spuiten meer per hectare

Boeren gebruikten in 2016 over de hele linie iets minder bestrijdingsmiddelen, maar per hectare grond gebruikten ze meer. Dat bleek uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Schouten: Het moet ‘radicaal anders’ met landbouwgif

Minister Carola Schouten (landbouw, natuur en voedselkwaliteit) wil dat er ‘radicaal anders’ in Nederland wordt omgegaan met bestrijdingsmiddelen in de landbouw.

Minder landbouwgif? Dat is voorlopig niet aan de orde

Leendert Jan Onnes, jonge boer uit het Groninger Finsterwolde, wil best over bestrijdingsmiddelen op zijn akkerbouwbedrijf praten. Graag zelfs, hij heeft niks te verbergen.