Nieuwe afspraken moeten ernstig bedreigde haai beter beschermen

Eilandbestuurders uit het gebied hebben vandaag (om 12 uur Antilliaanse tijd) tijdens een conferentie op Sint Maarten, vier nieuwe gebieden aangewezen waar niet meer mag worden gevist op haaien. Vissers die haaien als bijvangst in hun netten krijgen, moeten de dieren terug zetten in het water. Er zijn in de regio al zo'n van zulke tien reservaten. Sint Maarten, Curaçao, Grenada en de Cayman Eilanden zijn erbij gekomen.

Ernstig bedreigd
De haai wordt wereldwijd in alle oceanen ernstig bedreigd. In een Canadese studie werd in 2013 gesteld dat er wereldwijd ieder jaar ongeveer 100 miljoen haaien wordt gedood door commerciële visserij of door bijvangsten van de visserij op kleinere vissoorten. In het Caribische gebied wordt er met name rond Trinidad op grote schaal op haaien gevist. De vinnen en het vlees gaat voor export naar Hong Kong. Aruba is een doorvoerhaven van de haaienvangst van Venezolaanseen Columbiaanse vissers.

Pas de laatste decennia wordt duidelijk hoe belangrijk de haai is voor de biodiversiteit in oceanen. Haaien spelen een langrijke rol bij het gezond houden van koraalriffen. Haaien jagen zwakkere dieren en zorgen zo voor sterke populaties van vissoorten. Maar het imago van de dieren in nogal tijd vrij somber.

"We denken dat haaien slecht zijn, gevaarlijk, en we denken dat we ze moeten doden voordat ze ons doden. Maar een haai is niet gevaarlijker dan een kudde schapen of geiten of een roedel honden. Het aantal dodelijke slachtoffers door hondenbeten is altijd nog groter dan het aantal dodelijke slachtoffers door een aanval van een haai", aldus premier William Marlin van Sint Maarten.

Toeristische attractie
Sinds 2012 worden haaien in de wateren rond Sint Maarten al beperkt beschermd, de maatregelen worden nu uitgebreid. Sinds vier jaar worden haaien ook rond de Bahama's beschermd. De dieren zijn een toeristische attractie rond de eilanden. Duikers kunnen ze van dichtbij bekijken en fotograferen. De haaien in de Cariben zijn volstrekt ongevaarlijk, er zijn geen gevallen bekend dat ze mensen hebben aangevallen.

Sir Richard Branson, eigenaar van de vliegmaatschappij Virgin en bewoner van de British Virgin Islands (BVI's), is één van de grootste trekkers van een omvangrijk haaienbeschermingsprogramma in het Caribische gebied. De BVI's zijn sinds 2014 een haaienreservaat. Branson pleitte vandaag op Sint Maarten voor volledige bescherming van haaien, op wereldschaal. "Afrika is niet meer hetzelfde als er geen leeuwen zouden zijn, de oceanen zijn niet meer dezelfde zonder haaien."

Dat is ook waar Boris Worms, marien bioloog aan de Dalhousie Universiteit in het Canadese Halifax van droomt. Worms publiceerde het onderzoek uit 2013 waaruit duidelijk is geworden hoe omvangrijk de neergang van de haaienpopulatie is. Hij hoopt op een wereldwijd moratorium op de vangst van haaien. "Het is uiteindelijk bij de walvissen ook gelukt, al kostte dat 40 jaar. Maar het is al een hele stap als veel landen en eilanden beschermingsmaatregelen nemen in dezeegebieden waarover zij zeggenschap hebben", zei hij in de marge van de conferentie op Sint Maarten.

Voorlichting, onderzoek en bescherming
Rond Aruba, Curaçao, Bonaire, Saba Sint Eustatius en Sint Maarten is het aantal haaien de afgelopen jaren afgenomen. Wereldwijd wordt naar schatting een kwart van de haaiensoorten met uitsterven bedreigd.

Op de Antillen, maar ook in Nederland, wordt deze week aandacht gevraagd voor de bedreigde positie van de haai. Natuurorganisaties van de eilanden hebben samen met de NEV, de Nederlandse Elasmobranchen Vereniging (voor haaien en roggen) een het project Save Our Sharks opgezet voor meer voorlichting, onderzoek en bescherming, met steun van de Nationale Postcodeloterij. Staatssecretaris Van Dam (milieu) krijgt deze week een petitie aangeboden waarin hij wordt opgeroepen om haaien te beschermen in alle zeeën die onder Nederlandse invloed vallen. Ook in de Noordzee en zelfs de Waddenzee zwemmen haaien.