Nieuw offensief van Blok tegen asociale huurders

'Een harde maatregel, stevig beleid' noemde premier Rutte in 2013 het voorstel om mensen met een crimineel verleden of een overlastachtergrond te weren uit bepaalde wijken en straten. Dat was volgens het kabinet nodig om de leefbaarheid van achterstands wijken te verbeteren.

Minister Blok van wonen en rijksdienst trok het voorstel eind 2013 echter snel in na harde kritiek van de Raad van State. Een greep uit de kritiek: problemen zouden zich verplaatsen, het zou niet-proportioneel zijn om alle gezinsleden te screenen en gemeenten gaan de wet toch niet gebruiken.

Toch maakte Blok gisteren een soortgelijk wetsvoorstel openbaar, net als het vorige gericht op huurwoningen. Volgens hem zal dit voorstel minder kritiek opleveren. Zo staat er niet langer in dat bestaande huurders ook uit hun huis kunnen worden gezet.

Blok heeft ook een element toegevoegd: nu schrijft hij op verzoek van zijn collega Opstelten van justitie dat de beperkingen extra belangrijk zijn om ook de concentratie van mogelijke jihadisten tegen te gaan.

Hoe staat het eigenlijk met het huidige beleid? Waar bestaat het voorstel uit? Wat voor effect heeft het?

Hoe zit het nu?
Een gemeente kan niet zomaar een huurder weigeren omdat hij een crimineel verleden heeft of ooit overlast heeft veroorzaakt. Pas als iemand het echt te bont maakt, kan hij uit zijn huis worden gezet, vaak na een gerechtelijke procedure.

Rotterdam liep een paar jaar geleden voorop met eigen beleid. Om kansarme immigranten te spreiden, werden in sommige wijken minimale inkomenseisen gesteld aan huurders. Vanaf 2012 kwamen er meer gemeenten met initiatieven. In Den Bosch en Amsterdam worden potentiële huurders gescreend op een crimineel verleden.

In dertien andere gemeenten zijn convenanten gesloten met woningbouwcorporaties en politie. Bewoners moeten daar eerst een Verklaring Omtrent Gedrag afgeven of een politiescreening ondergaan. Die test op woonrisico, wat niets te maken heeft met het al dan niet hebben van een strafblad. De woningcorporatie kan vervolgens zonder motivering en zonder mogelijkheid tot bezwaar van de huurder de woning weigeren. De voorwaarden verschillen sterk tussen de vijftien gemeenten.

Wat wil het kabinet?
Minister Blok wil af van al de verschillen tussen gemeenten. Gemeenteraden die zich zorgen maken over een complex, straat of gebied, mogen in zijn plan een aanvraag doen voor 'selectieve woningtoewijzing'.

Dit gebied moet 'kampen met ernstige leefbaarheidsproblemen ten gevolge van overlast en criminaliteit'. Is dat het geval, dan moeten woningzoekenden een Verklaring Omtrent Gedrag aanvragen of een politiescreening ondergaan. Als de politiegegevens uitwijzen dat 'de huisvesting van de woningzoekende een negatief effect zal hebben op de mate van overlast of criminaliteit', kan de huurwoning worden geweigerd. Ook als de overlast wordt veroorzaakt door een kind van twaalf jaar of ouder.

Nieuw in het voorstel ten opzichte van 2013 is het weren van woningzoekenden die in het verleden extremistische activiteiten hebben ontplooid. Het gaat dan bijvoorbeeld om haatzaaien of het deelnemen aan een terroristische organisatie. Er is wel een beperking: de politie mag niet langer dan vier jaar terugkijken, en bij kinderen niet langer dan twee jaar.

undefined

Wat is het effect?
Of deze maatregel de leefbaarheid in probleemwijken verbetert, is moeilijk te voorspellen. De vijftien gemeenten die dit beleid al voeren, zijn vaak zo kort bezig dat zij nog niet hebben kunnen evalueren.

Het bekendste voorbeeld van selectieve huisvesting is de Rotterdamwet. Die gemeente begon al jaren geleden met het spreiden van kansarme gezinnen. Uit een evaluatie van vorig jaar blijkt dat het aantal mensen op bijstandsniveau daalde ten opzichte van wijken die niet onder het beleid vielen. Er was geen duidelijke verbetering wat betreft veiligheid, leefomgeving en sociale binding.

Tv-programma 'EenVandaag' onderzocht vorig jaar effecten van lokaal huisvestingsbeleid in de Tilburgse wijk Kruidenbuurt. Dat beleid lijkt op Bloks voorstellen. Conclusie was dat het aantal ernstige overlastmeldingen was afgenomen van 140 in 2007 naar 40 in 2010. De verantwoordelijke wethouder vreest probleemverplaatsing en dat te veel gemeenten op te veel plekken overlastgevende gezinnen gaan weren. Ook de Raad van State vreest zo'n waterbedeffect.